ÊVA ZÊDO

Hesekê – Doğup büyüdüğümüz coğrafya, o coğrafyanın iklimi, tarihi, kültürü, dili orada yaşayan insanların tüm hayatını etkiler. “Coğrafya kaderdir” sözü de bu gerçeklikten gelir. Kuzey ve Doğu Suriye’nin bugün Türk devleti ve çetelerinin işgali altındaki Efrîn kentinde 1982 yılında dünyaya gözlerini açan Selwa Yisûf’unda yaşam hikayesi coğrafyasına yazılan kaderle şekillenir. İnkar, asimilasyon, katliamla dolu coğrafyasının kaderini değiştirmek için sonrasında çıktığı yolda kendi seçimiyle Selwa Yisûf’dan Jiyan Tolhildan olacak ve özgürlük savaşçısı olarak anılacaktı.

Efrînli yurtsever bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen YPJ Komutanı Jiyan Tolhildan, askeri, kültürel ve siyasi çalışmalar yürüttü. Bölge halkı 2011 yılında Halk Savunma Birimleri’ni oluşturdu. Bu birimlerde genç kadınlar ve erkekler yer aldı. YXG (Yekitiya Xweparastina Gel) resmi duyurusunu ise 2012’de yaptı. Halk Savunma Birlikleri (YPG) kurulduğunda ise Kürt gençleri birer birer YPG güçlerine katıldı. Genç kadınlar ve erkekler halkını korumak için savunma birimlerinde yer aldılar.

YPG'nin büyümesiyle birlikte içinde yer alan kadınlar özerk kadın birimleri kurmaya karar verdi. Rojavalı kadınlar 4 Nisan 2013'te Kadın Savunma Birlikleri'nin (YPJ) kuruluşunu duyurdu. Komutan Jiyan ve Roj, savunma hattının güçlendirilmesi açısından kadınların YPJ çatısı altında öz örgütlenmesinde belirleyici rol oynadı. Yavaş yavaş YPJ'nin taktikleri ve savaş stratejisi gelişti. Terörle Mücadele Birimleri (YAT) aynı zamanda YPJ savaşçılarının profesyonelliğinin de göstergesi oldu. Komutan Jiyan Tolhildan da YPJ'nin başlangıcından profesyonellik seviyesine kadar büyük çalışmalara imza attı ve Terörle Mücadele Birimleri’nin komutanlık kademesinde yer aldı.

Dünyaya umut veren mücadele

Jiyan Tolhildan, Roj Xabûr ve Barîn Botan tüm dünya halkları adına IŞİD’e karşı savaştı. Halkın özgürlüğü için canlarını feda eden bu üç devrimci kadın, 22 Temmuz 2022'de Qamişlo şehrinde gerçekleştirilen Kadın Devrimi Forumu'ndan ayrılırken Türk devleti tarafından insansız hava araçlarıyla özel olarak hedef alınarak, katledildi. YPG ve YPJ'nin Kuzey-Doğu Suriye topraklarında yürüttüğü mücadeleye tüm dünya tanık oldu. Dünyaya umut veren bu mücadele, birçok özgürlük tutkunu ülke halkları ve kuruluş tarafından güçlü bir şekilde desteklendi. Bugün halkın özgürlük mücadelesine öncülük eden, IŞİD’e karşı mücadele eden savaşçılar ve komutanlar, Türk devleti tarafından hedef alınmaya devam ediyor.  

Özgürlük hamlelerine öncülük etti

Jiyan Tolhildan, Halep’in Şêxmeqsûd mahallesindeki halkın öncülük ettiği Devrimci Halk Savaşı’nda da yerini aldı. Sonrasında El Nusra çetelerinin saldırılarına karşı 2013 yılında Serêkanîyê’de halkın savunmasında öncülük etti. IŞİD çeteleri 3 Ağustos 2014'te Êzidî halkını katletmek amacıyla Şengal’e saldırdığında Şengal’e giden YPJ ve YPG güçleri arasında yerini aldı. Yine 2015 yılında Girê Sipî'nin IŞİD çetelerinden kurtarılarak özgürleştirilmesi hamlesine katıldı. Girê Sipî, 2019 yılında Türk devleti ve çeteleri tarafından işgal edildi. Dünyanın en tehlikeli ve büyük kamplarından biri olan ve IŞİD’lilerin ailelerinin kaldığı Hol Kampı’nın da içerisinde yer aldığı Hol kentinin özgürleştirilme hamlesine de 2015 Kasım’ında katıldı. Komutan Jiyan Tolhildan ve arkadaşları Hol ilçesini köy köy çetelerin elinden kurtardı. Jiyan Tolhildan ayrıca, 2016 yılında Şedadê’nin özgürleştirilmesine de öncülük etti.

Minbic’i IŞİD karanlığından kurtardı

IŞİD çetelerinin Minbic’i işgal etmesi ardından halk çetelerin baskısı nedeniyle zor bir yaşam sürüyordu. Minbic Askeri Meclisi adı altında örgütlenen Minbic halkı, özgürlük savaşçılarına Minbic'i kurtarma çağrısında bulundu. YPJ, QSD ve YPG savaşçıları 2016 yılında Minbic’i özgürleştirme hamlesi başlattı. Jiyan Tolhildan, yüzlerce YPJ, QSD ve YPG savaşçısıyla birlikte Minbic şehrini IŞİD karanlığından kurtardı. Ardından kentin idaresini ve savunması Minbic Askeri Meclisi’ne devredildi.

IŞİD, Mart 2019'da Baxoz'da YPJ ve YPG savaşçıları tarafından yenilgiye uğratıldı. IŞİD çetelerinin Rakka ve Minbic’ten sonraki son kalesi de Dêrazor’du. Halifelik hayalleri bu bölgede yeniden canlandırılmaya çalışılıyordu. IŞİD çetelerinin hayalleri, Jiyan Tolhildan gibi komutanlar öncülüğünde sona erdirildi. Çeteler sonunda YPJ, QSD ve YPG savaşçılarına boyun eğdi.

Jiyan Tolhildan, IŞİD çetelerine yönelik birçok özel operasyonda koalisyon güçleriyle birlikte Terörle Mücadele Birlikleri Komutanı olarak yerini aldı. 2021 yılında gerçekleştirilen Hol Kampı operasyonu da bu operasyonlardan biriydi. Operasyonlar sonucunda IŞİD hücrelerinin birçok hazırlığı deşifre edilerek Ortadoğu'ya ve tüm dünyaya yönelik saldırı ve büyük tehdidin önüne geçildi.

Mücadelesi belgesel yapıldı

Jiyan Tolhildan'ın hayatı ve mücadelesi ‘Serpêhatiya Jiyan’ adlı belgesele dünyaya tanıtıldı. Kuzey ve Doğu Suriye’de pek çok kadının yaşadığı bu deneyim 2017 yılında Haluk Ünal tarafından belgelenerek belgesel film olarak sunuldu. Jiyan Tolhildan, IŞİD’e karşı verdiği mücadeleden nedeni ile Federe Kürdistan’da başarı ve cesaret ödülü verildi. Kadınlar başta olmak üzere tüm dünyanın gözü YPJ’nin mücadelesine çevrildiği dönemde birçok seminer ve panellere katılarak mücadelelerini dünyaya anlattı.

Jiyan Tolhildan’ın ardılları mücadelesini sürdürüyor

Jiyan Tolhildan’ın yaşamını yitirişinin ardından YPJ Komutanlığı 25 Ekim 2022'de Jiyan Tolhildan adına kadın savaşçılardan oluşan bir YPJ okulu açtı. İdeolojik ve askeri eğitimlerin verildiği okulda şu ana kadar iki devre eğitimi görüldü. Tişrîn Barajı'na yönelik saldırılarla birlikte son devre bitmeye yakın bir zamanda yarım bırakıldı. Eğitim devresindeki kadın savaşçılar, komutanlarıyla birlikte Tişrîn ve Qereqazok direniş cephelerinde yerlerini aldı.

‘Jiyan yalnızca bizim ablamız değil kadınların komutanıydı’

Jiyan Tolhildan’ın kızkardeşi Bêrîvan Husif, “Jiyan hepimizden büyüktü ve bu nedenle her şeyden kendisini sorumlu tutuyordu. Çocukken oynadığımız andan okula gittiğimiz ana kadar Jiyan bizi hep korudu, çocukların bize vurmasına, haksızlık yapmasına izin vermedi. Biz her zaman ona inandık ve onun bilgeliğine güvendik. Jiyan bizim için her zaman bir gurur kaynağı olacak. Devrim sürecinde burası ülkedeki tüm kadınlar için bir inanç mekanı haline geldi. Jiyan artık sadece bizim ablamız değil, aynı zamanda ülkemizin tüm kadınlarının komutanıydı. Şehadeti bize bildirildiğinde inanamadık. Çünkü ona hiçbir şey olmaz diyorduk. Şervan Kobanê, Jiyan’ın şehadetini haber vermek için evimize geldiğinde bile hâlâ inanamadık. Şervan Kobanê’nin bizi ziyarete geldiğini düşündük” sözleri ile anlatıyor Jiyan’a olan güvenlerini.