NECVA RAHİM

Cezayir- Cezayir’de kadınların eylemleri ya da siyasi gelişmelere ilişkin tutumları her zaman olumlu anlamda bir ilerleme sağladı. Cezayir’de tarihsel süreçlerde öncü kadınların güçlü örnekleri karşımıza çıksa da hala eşit bir temsiliyetten söz etmek olası değil ve hala kadınların karar alma süreçlerinden dışlandığı gerçeği tartışılıyor.

Ülkede Barışçıl Toplum Hareketi olmak üzere kimi kuruluşlar ya da siyasi partiler kadınların siyasetteki rolüne büyük önem veren olgun bir siyasi vizyon ortaya çıkarıyor.

Barışçıl Toplum Hareketi Üyesi Saliha Kaçi, ile kadınların kazanımlarını ve hala masa da bekletilen eşitlik meselesini konuştuk.

Cezayir’de aktivizmin yeni olmadığını ve geçmişten bugüne kadınların kimi yerlerde karar alma pozisyonlarında yer aldıklarını belirten Saliha Kaçi, Cezayirli kadınların kurtuluş devriminde önemli bir rol oynadığını, ulusal inşa sürecine katılımlarının bir seçenek değil zorunluluk haline getirdiklerini anlattı. Barış Toplumu Hareketi’nin kuruluşundan itibaren kadınların siyasal olarak desteklenmesi ve güçlendirilmesi ilkesini benimsediğini ifade eden Saliha Kaçi, hareketin çok partili parlamentoda kadınların yer almasına öncülük ettiğini söyledi.

Kadınlar parlamentoda yer aldı

Cezayir'de siyasal yaşamın gelişmesiyle birlikte kadın temsilini artırmaya yönelik iki önemli yasal mekanizma ortaya çıktı. Bunlar kota ve eşitlik sistemi olarak adlandırıldı.

Kota sistemi, kadınlara seçim listelerinde zorunlu kota uygulanmasını öngören 2012 tarihli 12-03 sayılı Organik Kanun kapsamında kabul edildi. Bu durum, özellikle Ulusal Halk Meclisi ve il meclislerinde olmak üzere seçilmiş meclislerdeki kadın temsilinde önemli bir artışa yol açtı. Sistem sayesinde kadınlar 2012 seçimlerinde 105’ten fazla sandalye kazandı ve parlamento hayatı daha önce görülmemiş düzeyde etkili bir kadın katılımına sahne oldu.

Saliha Kaçi, 2020 Seçim Yasası'nda kota sisteminin kaldırıldığını belirterek kota sisteminin artık işe yaramadığını ifade etti. Siyaset dahil yaşamın çeşitli alanlarında toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasını hedefleyen, kota uygulamasına gerek duyulmayan, eşitlik sistemine dayalı yeni bir döneme geçilmesinin gerekliliğine değinen Saliha Kaçi, bunun da kapsamlı bir kültürel, sosyal ve yasal çerçeveye ihtiyaç duyduğunu vurguladı.

‘En büyük engel ataerkil zihniyet’

Yasal reformlara ve siyasi girişimlere rağmen kadınların hâlâ toplumsal zihniyet ve algılarla derin zorluklar yaşadığına dikkat çeken Saliha Kaçi, kadınların karar alma pozisyonlarına gelmesinin önündeki en önemli engellerden birinin, siyasi alanda hâlâ birçok erkeğin egemen olduğu ataerkil zihniyet olduğunu kaydetti. Saliha Kaçi, “Kadınlar, ciddi siyasi çalışmalara veya liderlik görevlerine uygun olmayan ‘yumuşak yaratıklar’ olarak görülüyor. Bu geleneksel bakış açısı, kadınların gerçek anlamda güçlenme fırsatlarını zayıflatmakta, parti ve kurumsal yapılar içinde dile getirilmeyen dışlanma mantığını güçlendirmektedir” şeklinde konuştu.

Kadının salt tamamlayıcı ya da sembolik bir temsil unsuru olarak değil, karar alma süreçlerinde aktif ve gerçek bir ortak olarak görüldüğü bir toplumsal kültürün benimsenmesini isteyen Saliha Kaçi, zihniyetlerde bir değişim olmadan dengeli bir siyasal katılımın sağlanamayacağını vurguladı.

Kimi isimlerin sayının değil niteliğin önemli olduğuna dair açıklamalarına da işaret eden Saliha Kaçi, bu düşüncenin de etkilerine ilişkin konuştu. Saliha Kaçi, şunları dile getirdi:

“Bazı siyasi sesler, kadınların katılımının kalitesine odaklanılması gerektiğine inanıyor.

Bu nedenle, kadınların yetkinliklerinin desteklenmesi ve etkili katılım tabanının genişletilmesi amacıyla parlamentoya aday olmak isteyen kadınların yer aldığı ulusal bir liste oluşturulması çağrıları yapılıyor. Destekleyici yasal çerçevelere rağmen, Ulusal Halk Meclisi'nde kadın temsilinde endişe verici bir düşüş yaşanıyor; bu oran yüzde 8'i geçmiyor.”

‘Yasal düzenleme yapılmalı’

Kadınların sosyal ve yasal korunmasının, siyasi güçlenmeden ayrı düşünülemeyeceğini söyleyen Saliha Kaçi, acil olarak yasaların da geliştirilmesini istiyor. Saliha Kaçi, konuşmasının sonunda kadınların siyaseten ötekileştirilmeye devam edildiği tespitini yaparken kadınların Cezayir siyasi hayatına katılımının kritik bir noktada olduğunu, yetenekli ve etkili kadın liderlerin yetiştirilmesi gerektiğini savundu. Kotadan eşitliğe geçişin hem bir zorluk hem de bir fırsat olduğunu belirten Saliha Kaçi, bunun gerçek bir siyasi irade ve cesaretlendirici bir yasal ve toplumsal ortamla desteklenmesi halinde Cezayir'deki kadın siyasetçilerin geleceğinin daha parlak ve daha etkili olacağını kaydetti.