باشگاه‌های زنانه در لیبی: فراتر از ورزش، فضایی برای آرامش روح و روان
باشگاه‌های ورزشی زنان در لیبی، که از دهه ۹۰ میلادی فعالیت می‌کنند، به فضاهای امنی برای حفظ حریم خصوصی و حمایت روانی زنان و تأمین تعادل جسم و روان تبدیل شده‌اند.
ابتسام اغفیر
بنغازی- زنان لیبی همواره کوشیده‌اند تا به دور از قضاوت‌های جامعه، فضاهای امنی برای گردهمایی با یکدیگر بیابند. هرچند پیش از این تلاش کرده بودند تا در محیط‌هایی مانند آرایشگاه‌ها یا تالارهای عروسی چنین فضایی را ایجاد کنند، اما این مکان‌ها اغلب در معرض نقد و هجمه قرار می‌گرفتند.
با این حال در سال‌های اخیر، زنان سرانجام به پناهگاهی دست یافته‌اند که حریم خصوصی و آسایش آنان را تأمین می‌کند. این مکان همان باشگاه‌های ورزشی زنانه است که به‌سرعت به چیزی فراتر از یک مکان ورزشی بدل شده و به فضایی اجتماعی و روانی آرامش‌بخش تبدیل گشته است.
در این باشگاه‌ها، زنان خود را از محدودیت‌ها رها می‌بینند. گاهی حجاب از سر برمی‌دارند، با آزادی کامل در کنار یکدیگر می‌نشینند و به دور از هیاهو و فشارهای روزمره، تجربیاتشان را با هم در میان می‌گذارند. با این حال، همین حریم خصوصی سبب شده است تا برخی از آنان نسبت به حضور رسانه‌ها یا عکاسی در این فضاها محتاط باشند، زیرا نگران انتشار تصاویری هستند که ممکن است جنجال‌برانگیز شود یا آن‌ها را در معرض آزار و تمسخر قرار دهد.
ورزش زندگی‌ام را دگرگون کرد
با وجود این ملاحظات، برخی از زنان پذیرفتند که داستان خود را بازگو کنند. ریهام العمامی یکی از آن‌هاست. او که پس از یک تصادف رانندگی دردناک برای سال‌ها خانه‌نشین شده بود، می‌گوید ورزش را راهی برای بازیابی توانایی حرکتی و بهبود وضعیت روحی خود یافته است. اکنون سه سال است که هر روز به باشگاه می‌رود و تأکید می‌کند که ورزش زندگی‌اش را کاملاً متحول کرده است. با این همه، او حاضر به عکاسی و نمایش چهره‌اش نشد.
دکتر منال الحوتی، دندان‌پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه بنغازی، تجربه خود را در باشگاه، سرچشمهٔ آرامش جسم و روان می‌داند. او که در ابتدا به توصیه پزشک برای کاهش وزن به این فضا روی آورده بود، خیلی زود ورزش را مکانی برای رهایی از فشارهای روزمره یافت. دکتر الحوتی راز احساس امنیت خود را در اعتماد به مربی‌اش می‌داند و می‌گوید انتشار ویدئوهای خصوصی از مکان‌های زنانه در شبکه‌های اجتماعی، او را در انتخاب باشگاه و مربی محتاط‌تر کرده است. وی همچنین اشاره می‌کند که این باشگاه‌ها برای حفظ حریم خصوصی اعضای خود، استفاده از تلفن همراه را ممنوع کرده‌اند.
ورزش زنان: از انزوا تا فرهنگ زندگی
آمال الزلاوی، مربی بدن‌سازی و معلم تربیت بدنی، معتقد است که اهمیت باشگاه‌های ورزشی تنها به بهبود سلامت جسم محدود نمی‌شود و سلامت روان را نیز در بر می‌گیرد. این موضوع به‌ویژه برای زنانی که از بیماری‌های مزمن مانند فشار خون و دیابت رنج می‌برند یا تجربه سخت بیماری‌هایی چون سرطان را پشت سر گذاشته‌اند، اهمیت بیشتری دارد. به گفته او، ورزش به تنظیم تعادل هورمونی، کاهش فشارهای روانی و تقویت قلب و عروق کمکی مؤثر می‌کند.
او به سال ۱۹۹۶ اشاره می‌کند، زمانی که کار خود را در مربی‌گری آغاز کرد و در آن هنگام در بنغازی تنها چهار باشگاه زنانه وجود داشت. وی توضیح می‌دهد که گسترش این باشگاه‌ها در سال‌های بعد، فرصت‌های بیشتری برای ورزش در اختیار زنان قرار داد. همزمان، تغییر نگاه اجتماعی نیز باعث شد این باشگاه‌ها مقبولیت بیشتری پیدا کرده و به مقصدی برای زنان از اقشار گوناگون، به‌ویژه پزشکان و اساتید دانشگاه، تبدیل شوند. این گروه نیز به نوبه خود، این فرهنگ را به مراجعان و بیمارانشان منتقل می‌کنند.
آمال الزلاوی تأکید می‌کند که امنیت و حریم خصوصی، جوهرهٔ باشگاه‌های زنانه است. در این فضاها، استفاده از تلفن همراه ممنوع است و حتی در صورت حضور رسانه‌ها، مدیریت باشگاه شرط می‌کند که اعضا حجاب داشته باشند و تصویربرداری تنها از نمای پشت انجام شود. او توضیح می‌دهد که وظیفه مربی نیز فراتر از تمرینات ورزشی است و مواردی چون پیگیری وضعیت سلامتی اعضا، برخورد منعطف با شرایط خاص و تسلط بر کمک‌های اولیه را نیز شامل می‌شود. خانم الزلاوی می‌افزاید: «امروزه زنان دیگر کورکورانه انتخاب نمی‌کنند، بلکه درباره صلاحیت و تجربه مربیان تحقیق کرده و به دنبال فردی هستند که دانش آکادمیک و تجربه عملی را همزمان داشته باشد.»
به باور او، باشگاه‌های زنانه برای زنانی که توانایی پرداخت همزمان هزینه متخصص تغذیه و شهریه باشگاه را ندارند، به یک گزینه جایگزین تبدیل شده است. اکنون برخی از مربیان صلاحیت ارائه مشاوره‌های اولیه تغذیه را دارند و می‌توانند به اعضا در بهبود سلامت عمومی‌شان کمک کنند.
او می‌گوید: «امروز، با گذشت نزدیک به سه دهه از تأسیس اولین باشگاه‌های زنانه در بنغازی، ورزش دیگر فقط ابزاری برای کاهش وزن یا زیبایی ظاهری نیست، بلکه به فرهنگی ریشه‌دار در میان زنان برای حفظ سلامت جسم و روان تبدیل شده است.» وی می‌افزاید: «آنچه را که برخی سن یائسگی می‌نامند، من سن زندگی می‌دانم. ورزش این دوره را به یک گذار آرام تبدیل می‌کند و به زن کمک می‌کند تا با اعتمادبه‌نفس بیشتری با تغییرات روحی و جسمی خود مواجه شود.»
آمال الزلاوی سخنان خود را این‌گونه به پایان می‌برد: «در میان همه داستان‌ها و تجربیات، نقطه مشترک این است که باشگاه‌های ورزشی زنان در لیبی سرانجام فضایی امن برای زنان فراهم کرده‌اند. فضایی که به آن‌ها آزادی حرکت می‌بخشد، از تعادل روانی‌شان حمایت می‌کند و تصویری نو از رابطه زن لیبیایی با ورزش و زندگی ترسیم می‌کند.»