اخلاص حمرونی

تونس- علی‌رغم تلاش‌های پیوسته‌ی زنان تونس برای ارتقاء جایگاه اجتماعی و سیاسی خود و نیز ایفای نقش فعال‌تر در تصمیم‌گیری‌های کلان کشوری، این گروه همچنان با موانع جنسیتی و حذف از عرصه‌های سیاسی مواجه است.

رجاء کدوسی، فعال جامعه مدنی و دارای مدرک کارشناسی در مدیریت رسانه، اذعان داشت که در طول حاکمیت نظام‌های پیشین، با حذف و حاشیه‌نشینی روبه‌رو بوده است. این وضعیت برای او و همکارانش، که بیکار مانده‌اند، تبدیل به انگیزه‌ای شد تا به خیابان‌ها بیایند، اعتراض کنند و برای احقاق حقوق خود بپاخیزند.

رجاء کدوسی درباره تجربیات خود می‌گوید: «امروز، ما در تونس وارد مرحله‌ای نوینی شده‌ایم که دور از سیاست‌های نظام‌های پیشین است. من تصمیم گرفته‌ام که از حق خود برای اشتغال دفاع کنم و در این راستا، آموزش‌های لازم را دریافت کرده‌ام، تجارب متعددی را کسب کرده‌ام و در فعالیت‌های جامعه مدنی شرکت داشته‌ام، چرا که متقاعد شده‌ام حقوق زنان در مناطق جنوبی و مرکزی تونس نادیده گرفته و ناکافی رسیدگی می‌شود.»

رجاء کدوسی بر این باور است که با توجه به مرحله سیاسی که کشور از آن عبور می‌کند، حضور زنان در عرصه سیاسی ضروری است. او می‌گوید: «ضرورت دارد که زنان در فضای سیاسی واقعی حضور فعال داشته باشند تا به درکی عمیق از مکانیزم‌های نظام، نحوه شکل‌گیری فضای عمومی، ترکیب دولت، و پیگیری برنامه‌های سیاسیون دست یابند. این امر به آنها کمک خواهد کرد تا نقش فعالانه‌ای در تشکیل فضای سیاسی ایفا کنند و علل حذف زنان از صحنه‌های سیاسی، به ویژه در انتخابات قانونگذاری و شوراهای محلی را درک کنند.»

رجاء کدوسی در ادامه اظهارات خود افزود: «با این دیدگاه‌ها، نخستین قدم در مسیر سیاسی خود را برداشتم. ابتدا درک چندانی از امور عمومی و سیاسی نداشتم و تصمیم گرفتم تا دلایل حذف زنان ساکن مناطق داخلی از مشارکت در زندگی سیاسی را بررسی کنم، زنانی که برای مدت‌های طولانی در حاشیه قرار گرفته و نادیده گرفته شده بودند».

رجاء کدوسی در توضیح چگونگی ورود خود به فعالیت‌های سیاسی گفت: «به طور ناگهانی خود را از یک دختر معمولی که به دنبال کار می‌گشت، به یک زن فعال در عرصه سیاسی تبدیل یافتم که با شهروندان و تصمیم‌گیرندگان در ارتباط بودم. وقتی از من پرسیده می‌شود که آیا سیاستمدار هستم، پاسخ می‌دهم که من یک شهروند معمولی هستم که برای دستیابی به حقوق خود در برابر وظایفی که به جدیت می‌پذیرم، مبارزه می‌کنم.» وی افزود که مشارکت او در این عرصه به دلیل دفاع از بیکاران با بیش از ده سال سابقه بیکاری بوده است. «ما در سازماندهی اعتراضات برای دفاع از حقوق بیکاران که دارای مدارک علمی بودند اما فقط افرادی با روابط سندیکایی، سیاسی یا خانوادگی با تصمیم‌گیرندگان، یا قادر به پرداخت رشوه بودند، استخدام می‌شدند، نقش داشتیم. برای مبارزه با این تصمیمات فاسد و ناعادلانه، حرکت کردیم و اعتراضاتی را با هدف تشکیل جامعه مدنی برگزار کردیم.»

رجاء کدوسی با تاکید بر تجارب عملی خود در جامعه مدنی اظهار داشت: «پس از این تجارب در عرصه واقعی، شجاعت و توانایی قابل توجهی برای ادامه مسیر و نامزدی در انتخابات قانونگذاری به دست آوردم. تصمیم من به نامزدی در انتخابات به اندازه‌ای برای دیگران غیرمنتظره بود که برای خودم نیز غافلگیرکننده بود، چرا که من فاقد منابع مالی کافی و حامیانی برای دفاع یا تبلیغ کمپین انتخاباتی‌ام بودم. با این وجود، نامزدی در انتخابات را انتخاب کردم نه برای دستیابی به منافع شخصی بلکه برای نشان دادن این حقیقت که زنان می‌توانند و باید به شکل فعال در عرصه سیاسی مشارکت داشته باشند و حضورشان در این عرصه هم چنین ضروری و بدیهی است.»

 

جو کاملاً مردسالارانه

رجاء کدوسی در توضیح تصمیم خود برای شرکت در انتخابات بیان کرد که این اقدام یک انتخاب جسورانه بود، به ویژه در نظر گرفتن وضعیت مردسالارانه در مناطق داخلی که در آنجا زنان محدود به نقش‌های سنتی خانه‌داری و تربیت فرزندان می‌شوند. این باورها در جامعه به قدری ریشه‌دار هستند که حتی در دوران انتخابات، توانایی‌ها و صلاحیت‌های یک کاندیدای زن به سادگی نادیده گرفته شده و رأی‌دهندگان از حمایت از نامزدهای زنان به دلیل جنسیتشان اجتناب می‌کنند. این تفکر که زنان قادر به دفاع از حقوق خود نیستند و نمی‌توانند در عرصه‌های تصمیم‌گیری تأثیرگذار باشند، یک چالش بزرگ برای کدوسی بود که تصمیم گرفت با نامزدی خود در انتخابات به مقابله با این دیدگاه‌های ناعادلانه بپردازد.

رجاء کدوسی با اشاره به نامزدی خود در انتخابات گفت: «هدف از حضورم در انتخابات این بود که نشان دهم زنان نیز همتای مردان هستند و می‌توانند همانند آنها در خانه، در مدیریت و شغل‌های عمومی نیز نقش‌آفرینی کنند و به عنوان رهبر و پیشرو عمل نمایند. بدون حضور و نقش زنان، جامعه با چالش‌ها و اختلالات جدی مواجه می‌شود. با این حال، نتایج انتخابات ناامیدکننده بود، زیرا نبود اصل تناصف افقی و عمودی در قانون انتخابات به محرومیت زنان از حضور فعال در صحنه سیاسی منجر شده است. این وضعیت بیشتر در مناطق داخلی مانند سیدی بوزید، قفصه، توزر و قبلی مشهود است، جایی که نتایج رأی‌گیری همواره به نفع مردان است.»

رجاء کدوسی در تحلیل تجربیات انتخاباتی خود بیان کرد که با وجود گنجاندن مشکلات و مسائل مربوط به زنان در برنامه انتخاباتی‌اش، با شوک سیاسی روبه‌رو شد. او اذعان داشت: «علی‌رغم تلاش‌هایم برای برجسته ساختن مسائل زنان، با واقعیت تلخی مواجه شدم که اکثریت زنان از من حمایت نکردند و در عوض، به دلیل رعایت خواسته‌ها و دستورات خانواده‌هایشان، از جمله پدران و همسران، به رقیب مرد من رأی دادند.» او تأکید کرد که این تجربه نشان داد ضرورت دارد تا بر روی تغییر ذهنیت زنان در جوامع روستایی، خانه‌دار و تحصیل‌کرده کار شود تا زنان در تمام عرصه‌ها از جمله سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نقش پررنگ‌تری ایفا کنند.

رجاء کدوسی به علل عدم حمایت زنان از وی در انتخابات پرداخت و توضیح داد: «میزان مشارکت زنان در صحنه سیاسی، به ویژه در انتخابات مجلس قانونگذاری و شوراهای محلی در دوره‌های اخیر، بسیار ضعیف بوده است. این موضوع بخشی به دلیل قانون انتخابات است که بر اساس انتخاب افراد تنظیم شده و در مناطق جنوبی و مرکزی تونس، زنان به دلایل متعددی از جمله محدودیت‌های مادی، نداشتن استقلال مالی و اجتماعی و سلطه‌ی مردسالاری که تمایلات آنها را کاهش می‌دهد، قادر به حضور قدرتمند در صحنه سیاسی نیستند.»

رجاء کدوسی با اشاره به تجربیاتش در انتخابات قانونگذاری توضیح داد: «شرکت من در این انتخابات با چالش‌های بزرگی روبرو شد، از جمله سلطه باورهای مردسالارانه، ریاکاری سیاسی و لابی‌هایی که به طور فعال برای حمایت از مردان و محدود کردن دسترسی زنان به مراکز تصمیم‌گیری تلاش می‌کردند. متأسفانه، این شرایط بر شانس من در انتخابات تأثیر گذاشت.» او همچنین افشا کرد که در نتایج رأی‌گیری تقلب صورت گرفته و رقیب او از طریق روش‌های غیرقانونی به پیروزی رسیده است. «به همین دلیل، من علیه رقیب خود در دادگاه به اتهام فساد و رشوه شکایت کردم، مخصوصاً که یک شاهد کلیدی در برابر نماینده دادستان به جرائم اعتراف کرده است.»

علی‌رغم مواجهه با تجربیات تلخ در انتخابات، رجاء کدوسی به امیدواری خود برای آینده ابراز استواری کرد و بیان داشت: «این مرحله نیز به پایان خواهد رسید و من با قدرت بیشتری به مبارزاتم ادامه خواهم داد. مطمئناً مراحل دیگری فرا خواهد رسید که در آنها به صورت فعالانه در عرصه حضور یافته و همراه با جامعه مدنی برای جستجوی حقیقت و افشای فساد تلاش خواهم کرد.»