چرا زنان بازداشت شده معاملات تبادل زندانیان را از دست می‌دادند؟
از زمان شروع جنگ در یمن، گروه انصارالله الحوثی تمام ابزارها را برای سرکوب مخالفان خود هدف قرار داده و موفق به دستگیری سیاستمداران، نویسندگان، روزنامه‌نگاران و حتی شهروندان مخالف گسترش کنترل افراد مسلح وابسته شده است. زنان به جرم گرایش سیاسی، وابستگی‌های حزبی و حتی وابستگی‌های مذهبی دستگیر شدند.
نور سریب
یمن -
طی سالهای رویارویی، معاملات مختلفی برای تبادل زندانیان بین دو طرف درگیری به نمایندگی از مشروعیت یمن و گروه انصار الله الحوثی منعقد شد. این معاملات علاوه بر رایزنی‌های بین‌المللی با حمایت مالی سازمان ملل در ژنو و سوئد، از طریق میانجیگری قبیله‌ای و تلاش‌های فردی صورت گرفت، اما همه‌ی آنها معاملات مبادله‌ای برای زندانیان مرد بود و زنان در این معاملات گنجانده نمی‌شدند.
قاضی اشراق المقطری، یکی از اعضای کمیسیون ملی رسیدگی به اتهامات نقض حقوق بشر، به آژانس ما گفت: "به دلیل اتهامات سنگینی که علیه زنان زندانی وارد می‌شود، رقم دقیق تعداد دستگیرشدگان وجود ندارد. برخی از خانواده‌ها علاوه بر سخت‌گیری حوثی‌ها و اجازه‌ی دسترسی هیچ نهاد حقوق بشری به زندانی‌هایی که زنان در آن بازداشت شده‌اند، در مورد ناپدید شدن دخترانشان که از ترس رسوایی و شرمساری در جامعه دستگیر شده‌اند، صحبت نمی‌کنند و یا حتی مقامات مربوطه را مطلع نمی‌کنند."
ام السلام الحاج، رئیس انجمن مادران ربوده شده، به نوبه‌ی خود گفت: "ما کار نظارت، مستند‌سازی و حمایت از زنانی را که از زمان تأسیس انجمن مادران ربوده شده، دستگیر و بازداشت شده‌اند، آغاز کرده‌ایم. من یکی از آنهایی هستم که در تأسیس شرکت کردم، و یکی از آن زنانی هستم که بازداشت و تحت پیگرد قانونی قرار گرفته‌ام و تجربه‌ی من در جلب توجه به این موضوع از زمان کار در انجمن کمک کرده است."
وی افزود، "این انجمن با دقت بالا، رعایت استانداردهای بین‌المللی در اسناد و اتخاذ روشی که جنسیت و دیدگاه جنسیتی را در نظر می‌گیرد، به موضوعات آدم‌ربایی و دستگیری زنان پرداخت. در یک جامعه‌ی محافظه‌کار و بی‌تحمل نسبت به زنان، به ارزشهای اجتماعی که محافظت از زنان را ملزم می‌کند، پرداختیم و ما تمام فضاهای اجتماعی را برای تحت فشار قرار دادن و آزادی آنها سرمایه‌گذاری کردیم."
وی در مورد زنان بازداشت شده‌ای که انجمن قادر به نظارت بر تعداد آنها بود، گفت: "۱۶۱ زن ربوده شده، دستگیر و بازداشت شده‌اند که ۴ نفر از آنها هنوز توسط این گروه حوثی بازداشت شده‌اند، یکی از آنها به زور پنهان شده است."
ام السلام در پاسخ به این سوال که چرا ما هیچگونه مبادله‌ای را در ارتباط با زنان بازداشت شده نمی‌بینیم، گفت: "ما در انجمن مادران ربوده شده اعتراض داریم که زنان ربوده شده و بازداشت شده را در اصطلاح "معاملات مبادله‌ای" بگنجانیم زیرا علاوه بر این به اعتقاد ما به حق کامل آنها در آزادی بدون قید و شرط، ما از عواقب بد معاملات مبادله‌ای آگاه هستیم. سالها مبادلات توسط واسطه‌های محلی یا بین‌المللی انجام می‌شد و طرفین برای آزادی غیرنظامیان ربوده شده و بازداشت شده بهره‌برداری کرده‌اند و این تقریباً تنها وسیله‌ای است که طرفین روی آن کار می‌کنند."
وی توضیح داد که "این مبادلات به استفاده از غیرنظامیان و زندانیان ربوده شده به عنوان گروگان و کاغذی برای مذاکره‌ی سیاسی و نظامی کمک کرد. آدم‌ربایی طولانی شد و رنج قربانیان و خانواده‌های آنها چند برابر شد. علاوه بر این، مبادله‌ای مانند اکنون، منکر قربانیان هستند، زیرا آنها به استان‌های دیگری غیر از استان‌های خود مبادله می‌شوند، بنابراین آنها نمی‌توانند به خانه‌ها و خانواده‌های خود بازگردند، اگر این اتفاق برای زنان ربوده شده و بازداشت شده بیفتد چه؟ آیا مدت دستگیری و بازداشت برای زندگی در تبعید و جدایی خانواده کافی نیست؟"
وی خاطرنشان كرد: "به نظر ناظر پرونده‌ی ما آشکار است كه مبادلات اشتیاق متخلفان را برای آدم‌ربایی و دستگیری بیشتر برای بازگرداندن مبارزان و افرادشان باز می‌کند، ما می‌ترسیم که دستگیری و آدم‌ربایی زنان گسترش یابد و این آزادی همه‌ی زنان را تهدید می‌کند. وی می‌پرسد، "آیا در کشور ما دریچه‌ی ایمنی برای زندگی غیرنظامیان به جز زنان باقی مانده است که آنها را در معرض این خطر قرار دهد؟"
وی افزود: "زنانی که به دلیل وابستگی، عقایدشان دستگیر و ربوده شده‌اند باید بدون قید و شرط آزاد شوند و همه باید در این راستا کار کنند، برای بدست آوردن آزادی‌های زنان، حمایت لازم، توان‌بخشی، جبران خسارت و پاسخگویی افرادی که بدون رضایت‌خاطر از آنها تخطی کرده و این خواسته‌ها و تماس‌ها باید زنان را بیش از دیگران هدایت کند."
معاون وزیر حقوق بشر، ماجد فضائل، در مورد مبادله‌هایی که زنان در آن غایب بودند، گفت: "آنچه اتفاق می‌افتد فرایند آزادی و آزادی بازداشت شدگان نیست. متأسفانه، آنچه اتفاق می‌افتد فرایند مبادله، مذاکره و چانه‌زنی است، مبادله هر یک نفر با دیگری انجام می‌شود و ما می‌خواهیم زنان بازداشت شده را بدون قید و شرط آزاد کنیم. به هیچ وجه جایی برای چانه‌زنی وجود ندارد و ما نمی‌خواهیم که زنان وارد یک فرایند چانه‌زنی و مبادله شوند زیرا در آن زمان کسی وجود نخواهد داشت که گزینه‌ی دیگری برای آنها ارائه دهد. متأسفانه چه اتفاقی افتاد که ما در پاسخ به فشار خانواده‌ها و خانواده‌های بازداشت‌شدگان، تبادل اسرای جنگی را با زندانیان غیرنظامی پذیرفتیم. با این حال، این موارد تخلفات را تشدید کرده و شبه‌نظامیان جنایتکار را مرتباً مرتکب آدم‌ربایی و دستگیری می‌کند، با هدف استفاده از آنها به عنوان گروگان به منظور تبادل آنها با اسیران جنگی خود، و ما اجازه نمی‌دهیم این مورد درباره‌ی زنان نیز تکرار شود."
رشا جرهوم، رئیس طرح ابتکار صلح، در مورد چگونگی تحت فشار قرار دادن به حوثی‌ها برای آزادی زنان، گفت: "یک فرایند میانجیگری محلی باید حداقل به صورت منطقه‌ای پشتیبانی شود و همچنین این تخلفات را به مسئولیت بین‌المللی مانند دادگاه کیفری بین‌المللی ارجاع دهید."