فاطمه رشاد

یمن - در شرایطی که بیشتر کشورهای خاورمیانه درگیر بحران هستند، بهیه السقاف، کنشگر یمنی پرسشی مهم را مطرح می‌کند: «چرا با وجود مشکلات مشترک و نقض حقوق یکسان، مردم خاورمیانه متحد نمی‌شوند؟» از نگاه او، اتحاد زنان برای پایان دادن به نقض حقوق‌شان ضروری است، زیرا بدون مشارکت آنان نمی‌توان به آینده‌ای روشن و پویا دست یافت.

بهیه السقاف که ۱۷ سال است در زمینه حقوق زنان یمن فعالیت می‌کند، شرایط کنونی را چنین توصیف می‌کند: «منطقه عربی روزگار سختی را می‌گذراند. جنگ سراسر منطقه را فرا گرفته است. مسئله فلسطین از سال ۱۹۴۸ همچنان پابرجاست، اما از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ شاهد افزایش چشمگیر خشونت‌ها هستیم. تاکنون حدود ۴۷ هزار غیرنظامی در غزه کشته شده‌اند که ۷۰ درصد آنها را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند.»

او با اشاره به بحران‌های منطقه می‌افزاید: «ادامه درگیری‌ها در لبنان، سوریه، سودان، یمن و لیبی نشان می‌دهد که منطقه عربی در آستانه تحولات بزرگی است. تغییرات گسترده ژئوپلیتیک و شکل‌گیری خاورمیانه‌ای جدید با ائتلاف‌های تازه در راه است. اما آنچه برای ما به عنوان مردم این منطقه اهمیت دارد، پایان دادن به خشونت و نقض حقوق انسان‌هاست. به‌ویژه باید به وضعیت گروه‌های آسیب‌پذیر مانند زنان و کودکان توجه شود، فارغ از اینکه چه گروهی مسئول این خشونت‌هاست.»

السقاف با تأکید بر اهمیت نقش زنان در آینده منطقه می‌گوید: «ما به عنوان زنان رهبر و فعال وظیفه داریم برای توقف این خشونت‌ها در هر نقطه‌ای متحد شویم و تلاش کنیم. ضروری است که در برابر همه گروه‌ها، از حوثی‌ها گرفته تا دولت مورد تأیید بین‌المللی، همبستگی خود را حفظ کنیم. اگر تنها به یمن نگاه کنیم، می‌بینیم که همه طرف‌های درگیر در نقض حقوق بشر و حقوق زنان نقش داشته‌اند.»

درباره وضعیت نقض حقوق در یمن، او توضیح می‌دهد: «اگرچه نقض حقوق در مناطق زیر کنترل حوثی‌ها رو به افزایش است، اما این به معنای نادیده گرفتن تخلفات در مناطق تحت کنترل دولت قانونی و شورای انتقالی نیست. متأسفانه همه طرف‌های درگیر به نوعی در نقض حقوق مردم، به‌ویژه زنان، کودکان و گروه‌های آسیب‌پذیر نقش دارند. وظیفه ما به عنوان فعالان حقوق بشر و مدافعان حقوق زنان این است که در برابر این تخلفات بایستیم و تلاش‌هایمان را در سطح منطقه هماهنگ کنیم.»

او درباره راهکارهای ایجاد همبستگی می‌گوید: «ما در کشورهای سوریه، یمن، مصر و لبنان شبکه‌های قدرتمند ملی داریم، اما چرا با وجود درد و رنج مشترک، نمی‌توانیم این شبکه‌ها را به هم پیوند دهیم؟ نباید تنها به کمک‌های غربی چشم بدوزیم. در خاورمیانه گروه‌های قومی و دینی دیگری مانند کوردها و ایزدی‌ها هم وجود دارند که زنانشان با مشکلات جدی روبرو هستند.» السقاف تأکید می‌کند: «در شرایطی که مشکلات و نقض حقوق‌هایمان یکسان است، چرا نباید متحد شویم؟ تنها با اتحاد و همبستگی می‌توانیم بر مشکلات غلبه کنیم. نباید انتظار داشته باشیم دیگران بیایند و مسائل ما را حل کنند.»

السقاف با اشاره به سیاست‌های تنش‌زا در منطقه می‌گوید: «ثروت سرشار منطقه و سیاست‌های اسرائیل، زمینه‌ساز تنش‌هایی شده که به جنگ‌های پی‌درپی انجامیده است. برای مقابله با این وضعیت، چاره‌ای جز اتحاد نداریم.» او همچنین به برگزاری نشستی مهم در یمن اشاره می‌کند که با حضور زنان و مردان و مشارکت یکی از طرف‌های درگیر، به بررسی مسائل زنان پرداخت.

به گفته او، این نشست اهمیت ویژه‌ای دارد: «این گردهمایی می‌تواند نقطه عطفی در مسیر توانمندسازی و مشارکت فعال زنان باشد. حضور چهره‌های داخلی و بین‌المللی و غلبه بر چالش‌های متعدد، این نشست را به رویدادی کم‌نظیر تبدیل کرد که از تجربیات شش سال گذشته بهره گرفت.»

بهیه السقاف در پایان می‌گوید: «حضور ۲۳۰ زن و ۸۰ مرد در شرایط دشوار امنیتی و نظامی، موفقیتی چشمگیر است. این افراد از نقاط مختلف گرد هم آمدند تا از نقش‌آفرینی زنان در روند صلح، تحقق عدالت و آشتی ملی حمایت کنند. باید بپذیریم که بدون مشارکت واقعی زنان، نه می‌توان به آینده‌ای درخشان امید داشت و نه می‌توان به عدالت دست یافت.»