مادران و نوزادان غزه قربانیان آلودگی آب
جنگ مستمر در نوار غزه که بیش از یک سال است ادامه دارد، در کنار نبود امکانات درمانی و پیشگیری، رنج ساکنان را با شیوع بیماری‌های ناشی از آب آلوده دوچندان کرده است.
رفیف اسلیم
غزه- آلودگی آب بیش از نیمی از نوار غزه را فرا گرفته است. گزارش‌های سازمان ملل نشان می‌دهد که ۹۷ درصد آب این منطقه برای مصرف انسانی نامناسب است. این وضعیت در کنار کمبود امکانات درمانی و پیشگیری، به گسترش بیماری‌ها منجر شده است.
بحران آب پاک در غزه پیش از جنگ نیز وجود داشت. نیروهای اسرائیلی با بستن منابع آبی و سدها، و نبود ایستگاه‌های نمک‌زدایی و تصفیه، ساکنان را از دسترسی به آب محروم کرده بودند. اکنون با تحریم‌ها و حجم عظیم آلاینده‌ها که تمام شهر را فرا گرفته، وضعیت بحرانی‌تر شده است.
سهر النجار، داروساز، می‌گوید مشکل آب آلوده به یکی از مسائل اصلی غزه تبدیل شده است. این آلودگی که با فاضلاب، باکتری‌ها، ویروس‌ها و مواد شیمیایی درآمیخته، آسیب‌های جدی بهداشتی برای ساکنان و آوارگان ایجاد کرده و باعث افزایش انواع سرطان‌ها شده است.
وی افزود: «بحران آب در شهر محاصره شده از پیش وجود داشت و مسئولان نتوانستند آن را حل کنند. با تشدید نسل‌کشی و آلودگی آب با مصالح ساختمان‌های تخریب شده، وضعیت وخیم‌تر شده است. طبق گزارش‌های سازمان‌های جهانی، آب غزه برای مصرف انسانی نامناسب است.»
استفاده از این آب‌های آلوده به شیوع بیماری‌هایی چون اسهال، وبا و مسمومیت مزمن انجامیده است. تجمع فلزات سنگین مانند جیوه و سرب در طول یک سال و نیم نسل‌کشی، وضعیت را وخیم‌تر کرده است. بیماری‌های پوستی گسترده در میان آوارگان نیاز به رسیدگی تیم‌های تخصصی پزشکی دارد. همزمان، بیماری‌های جدید تنفسی نیز در حال شیوع است.
سهر النجار می‌گوید آلودگی آب به محیط زیست نیز آسیب زده و تنوع زیستی را از بین برده است. خاک منطقه مسموم شده و دیگر برای کشاورزی مناسب نیست. بقایای مهمات و مواد منفجره‌ای که در خاک دفن شده‌اند، چالش‌های جدی برای ساکنان و کشاورزان غزه در دوران پس از جنگ ایجاد خواهند کرد.
طبق گزارش‌های سازمان ملل، ۹۷ درصد آب در نوار غزه برای مصرف انسانی نامناسب است. آلودگی آب‌های زیرزمینی به نیتریت به سطح خطرناکی رسیده و نفوذ آب شور به مخازن آب شیرین نیز بحران را تشدید کرده است. نبود ایستگاه‌های تصفیه آب فعال در شهر، وضعیت را بحرانی‌تر می‌کند.
درباره آلاینده‌های اصلی، سهر النجار می‌گوید: «مهمات منفجر نشده که استفاده از آن‌ها در سطح بین‌المللی ممنوع است، از مهم‌ترین عوامل آلودگی هستند. نیترات‌های نشت کرده از این مهمات، بیماری‌هایی ایجاد می‌کنند که آثارشان شاید در آینده آشکار شود. زباله‌های پراکنده و روغن‌های جایگزین سوخت در وسایل نقلیه، چه به شکل مایع و چه به صورت دود، بر شدت این آلودگی‌ها می‌افزایند.»
آلودگی آب به ویروس‌ها و انگل‌ها باعث شیوع وبا، تیفوئید و هپاتیت شده است. طبق اعلام وزارت بهداشت، نبود واکسن و درمان مناسب، نرخ مرگ و میر این بیماری‌ها را به ۴۰ درصد رسانده است. سهر النجار می‌گوید انگل‌ها علاوه بر گسترش آمیب و مشکلات گوارشی، بر محیط زیست نیز تأثیر گذاشته‌اند. او می‌افزاید: «بمباران مداوم و سقوط موشک‌ها باعث آلودگی منابع آب و آسیب به حیات آبزیان شده است.»
نوزادان و زنان باردار بیش از همه در معرض خطر هستند، به‌ویژه نوزادانی که شیرشان با آب آلوده تهیه می‌شود. خانواده‌های آواره نیز به شدت از آب‌های مسموم آسیب می‌بینند. وی بر ضرورت یافتن راهکار فوری برای حفاظت این گروه‌های آسیب‌پذیر از مرگ حتمی تأکید می‌کند.
بیش از ۶۰ درصد کودکان غزه از عفونت‌های روده‌ای و اسهال رنج می‌برند. نوزادانی که از طریق شیر مادر با آب آلوده تماس دارند، در معرض خطر جدی قرار دارند و نبود داروهای ضروری وضعیت را وخیم‌تر کرده است. سهر النجار می‌گوید تخریب بیمارستان‌ها، آلودگی مراکز بهداشتی و محدود شدن خدمات درمانی، مرگ و میر را در میان کودکان، سالمندان و بیماران کلیوی، هپاتیت و سرطان افزایش داده است.
درباره راهکارهای مقابله با آلودگی آب، وی می‌گوید: «تلاش می‌کنیم با تصفیه محلی آب از طریق شرکت‌های نمک‌زدایی مانند شرکت ایتا و جوشاندن آب، شرایط را بهبود بخشیم. اما در نبود هیزم و گاز، و با توجه به فقر شدید خانواده‌ها، حتی این راهکارهای ساده نیز عملی نیست.»
سهر النجار از نهادهای بین‌المللی درخواست کرد نقشی فعال‌تر در پایان دادن به رنج ساکنان و تأمین آب سالم ایفا کنند. او خواستار تأمین ایستگاه‌های سیار تصفیه آب و دفع ایمن پسماندها، به‌ویژه پسماندهای جنگی شد تا سلامت شهروندان بیش از این به خطر نیفتد.
او پیشنهاد کرد چادرهای آوارگان از مراکز آلوده شهر دور شوند، هرچند این کار به دلیل ادامه بمباران مناطق مسکونی توسط نیروهای اسرائیلی و محدودیت فضا در نوار غزه عملی نیست. با این حال، می‌توان با ایجاد مراکز پزشکی کوچک در نزدیکی چادرها، خدمات پزشکی و آموزشی را گسترش داد.