سارا محمدی

جوانرو- همه‌ی ما در طول عمر خود حداقل یک بار با درد شدید دندان به دندانپزشکان پناه برده‌ایم و این در حالی است که به دلیل بالا بودن هزینه‌های دندانپزشکی بارها درد دندان خود را با خوددرمانی یا کشیدن دندان خراب از سر گذرانده‌ایم تا زیر بار هزینه‌های سنگین دندانپزشکی نرویم.

وقتی می‌گوید ۴٠ سال سن دارم باورم نمی‌شود چون جز دندان‌های جلویی دندانی در فکش باقی نمانده است. سهیلا. ن زنی ۴٠ ساله و مادر ۴ فرزند است. می‌گوید تمام دندان‌هایم سر بارداری بچه‌هایم خراب شده و همسرم کارگر است و توانایی ترمیم و پر کردن و تأمین هزینه‌های دندانپزشکی را ندارم. الان هم آمده‌ام دندان خرابم را بکشم. به فکرم رسیده همین چند دندان جلویی را هم بکشم و یه دست دندان مصنوعی به جایش بگذارم. از دست دندان درد خودم را خلاص کنم. در حال صحبت کردن است که دندانپزشک شبکه بهداشت جوانرو نامش را صدا می‌زند. بلند می‌شود و می‌رود. روی تخت که دراز می‌کشد دندانپزشک می‌گوید دندانت که زیاد خراب نشده چرا می‌کشی، فکت خالی می‌شود و نمی‌توانی غذا را درست بجوی. وی به دندانپزشک می‌گوید: آقای دکتر بخدا دندان درد سه روز است نگذاشته بخوابم، دندانم را بکش پول ندارم درستش کنم.

مشکلات اقتصادی، کمبود سرانه‌ی دندانپزشک، نرخ بالای تعرفه‌های دندانپزشکی، پوشش ندادن هزینه‌های دندانپزشکی توسط بیمه‌های مختلف، رعایت نشدن بهداشت دهان و دندان و... باعث شده که بیشتر اقشار جامعه از مشکلات دندان و دهان رنج ببرند که این موضوع خود نیز باعث ایجاد انواع دیگری از بیماری‌ها و امراض می‌شود.

افزایش فقر در اقشار کم درآمد جامعه و کاهش توان مالی مردم به ویژه در قشر کارگر به مشکل بی‌دندانی نیز منجر شده و در چند سال گذشته که تورم در جامعه‌ی ایران به شدت افزایش یافته مراجعه به دندانپزشکی به شدت کاهش یافته و اکثر مردم به جای ترمیم دندان خراب به کشیدن آن روی آورده‌اند.

 

«مادرم هم همه‌ی دندان‌هایش خراب شده، بیچاره ولی ما را که می‌بیند چیزی نمی‌گوید»

هانا. م دختری ٢٢ ساله است که با پدرش برای کشیدن دندانش به دندانپزشکی تأمین اجتماعی جوانرو آمده است. هانا. م می‌گوید: سه ماه پیش نوبت گرفتم برای دندانپزشکی، الان نوبتم رسیده است. آخه دفترچه‌ی تأمین اجتماعی کارهای کشیدن دندان و ترمیم سطحی دندان را رایگان انجام می‌دهد ولی اگر دندانت به عصب کشی نیاز داشته باشد، این‌جا انجام نمی‌دهند. آن موقع که نوبت دندانپزشکی گرفتم دندانم زیاد خراب نشده بود و اینجا کارم را انجام می‌دادند بدون هزینه، ولی الان هر شب درد دندانم را با قطره بی‌حسی، میخک و مسکن تحمل می‌کنم چون پدرم توانایی پرداخت هزینه‌ی درمان دندان ما را ندارد.

هانا دندان‌هایش را نشان می‌دهد و می‌گوید سه تا از دندان‌هایم خراب بود، پارسال رفتم دندانپزشکی با هر بدبختی بود دندان‌هایم را ترمیم کردم ولی دندانپزشک گفت دندان‌هایت پوسیده است و باید حتماً روکش شوند که نشکنند. دندان‌هایم را تراش داده برای روکش، ولی بعد یک سال هم پول ندارم که برگردم قالب‌های دندانم را نصب کند. با بدبختی غذا می‌جوم، گاهی اوقات مجبور می‌شوم با دندان‌های جلوییم غذایم را بجوم و همین باعث شده که معده درد هم بگیرم چون نمی‌توانم به درستی غذا را بجوم.

وی در ادامه می‌گوید: مادرم هم همه‌ی دندان‌هایش خراب شده، بیچاره ولی ما را که می‌بیند چیزی نمی‌گوید. هانا. م می‌گوید پدرم کارگر کشتارگاه مرغ روانسر است و در کل حقوقش ۶ میلیون هم نمی‌شود، با ٣ تا بچه چطور می‌تواند به هزینه‌های دندانپزشکی ما هم برسد و دلم هم برای پدرم هم می‌سوزد.

 

«کرایه خانه و خرج دخترم و هزینه‌های ضروری خانه را باید بدهم پول کشیدن یک دندان»

سهیبه. س نیز نام بیماری دیگر است که می‌گوید چند سال پیش دندانم را عصب کشی و ترمیم کردم، همان موقع دکتر هم گفت که دندانت پوسیده است و باید حتماً روکش شود، اما چون توانایی پرداخت هزینه‌اش را نداشت، بی‌خیالش شدم. الان چند مدت است که دندانم شکسته و فقط ریشه‌اش باقی مانده و الان دکتر دندانپزشک شبکه بهداشت هم می‌گوید باید جراحی شود و اینجا هم انجام نمی‌دهند و باید بعدظهر به مطب دندانپزشکی بروم و هزینه‌اش هم ١ میلیون و ٢٠٠ هزار تومان می‌شود.

وی در ادامه می‌گوید: بخدا همین هزینه هم برایم زیاد است. همسرم نگهبان یک شرکت است که به زور ماهی ۵ میلیون حقوق می‌گیرد. کرایه خانه و خرج دخترم و هزینه‌های ضروری خانه را باید بدهم پول کشیدن یک دندان.

 

«توی این گرانی بمیری بهتر از اینه که مریض بشی»

«تمام دیشب را نخوابیدم، این دندان درد لعنتی چند روز است زندگیم را سیاه کرده است، هرچه هم قرص می‌خورم فقط یک ساعت دردش ساکت می‌شود» این جملات مردی میانسال است که نشسته و منتظر است اسمش را صدا بزنند. وی می‌گوید: بعد از ٢۵ سال پرداخت بیمه‌ی تأمین اجتماعی آخرش هم آنقدر حقوق بهم نمی‌دهند حداقل بتوانم هزینه‌های درمان پیری خودم را بدهم چه برسه به خرج بچه‌هایم. خیلی وقت است دندانم خراب شد، رفتم مطب دندانپزشکی گفت که هزینه‌ی همین یک دندانم ٣ میلیون ٨٠٠ هزار می‌شود یعنی نصف حقوق یک ماه من بیچاره. این دندانپزشک‌ها هم انسانیت ندارند. توی این گرانی و وضعیت نامساعد معیشتی مردم بمیری بهتر از اینه که مریض بشی.

بیش از ٩٠ درصد جامعه‌ی ایران درگیر مشکلات مربوط به سلامت دندان و دهان هستند که این موضوع خود نیز باعث بروز بیماری‌های دیگری مانند مشکلات معده، روده و .. است و به گفته‌ی متخصصان منشأ ٩٠ درصد بیماری‌ها عفونت دهان و دندان است، حتی سرطان.

باکتری‌ها موجود در دهان که موجب تورم و التهاب لثه و همچنین پوسیدگی دندان می‌شود اگر درمان نشوند موجب بروز انواع مختلف بیماری قلبی، انسداد سرخرگ‌ها و حتی سکته‌ی مغزی هم می‌شود.

 

ناراحتی‌های قلبی و دندان

پوسیدگی دندان یکی از رایج‌ترین بیماری‌هایی است که انسان در طول زمان به آن مبتلا می‌شوند. این مشکل علاوه بر این‌که همراه با درد است، ظاهر زیبای دندان را نیز از بین می‌برد. از سوی دیگر بسیاری اوقات پوسیدگی دندان یا عفونت لثه باعث بروز مشکلاتی در قلب و عروق می‌شوند. پوسیدگی دندان در مراحل اولیه شامل چندین نقطه کوچک سطحی است که کم کم رشد می‌کنند و عمیق‌تر می‌شوند. وقتی باکتری‌های عامل پوسیدگی، مینا و عاج دندان را از بین بردند و به اتاق پالپ رسیدند، فرد درد شدیدی احساس خواهد کرد. اتاق پالپ، بافت نرم دندان است که شامل تعداد زیادی رگ خونی و عصبی می‌باشد. بدیهی است که وجود عفونت در این بخش علاوه بر درد، عوارض دیگری هم به همراه دارد. یکی از عوارض عفونت‌های دندانی، ایجاد یا تشدید بیماری‌های قلبی است. تعدادی از بیماری‌های قلبی و عروقی که به نوعی با پوسیدگی دندان مرتبط هستند به شرح زیر است: 

 

بیماری سندروم حاد عروق کرونر

پوسیدگی وقتی به اتاق پالپ دندان برسد، باعث عفونت شده و پس از آن باکتری‌ها به ریشه‌ی دندان راه پیدا می‌کنند. از آن‌جایی که بدن برای دفاع از خود با عفونت مبارزه می‌کند، التهابات شدیدی در قسمت ریشه‌ی دندان مشاهده می‌گردد. اگر عفونت و التهاب در اتاق پالپ شدید باشد، ممکن است باکتری‌ها و عوامل عفونی از طریق رگ‌های خونی به سمت قلب و عروق اطراف آن هدایت شوند. بیماری سندروم حاد عروق کرونر از دسته بیماری‌هایی است که عامل آن می‌تواند پوسیدگی و عفونت دندان باشد. 

بیماری فشار خون و تنگی شریان‌های قلب اگر باکتری‌ها و میکروب‌های موجود در ریشه‌ی دندان از طریق رگ‌های خونی به قلب و عروق اطراف آن راه پیدا کنند، دیواره‌های شریان‌های قلبی را تخریب می‌کنند. این تخریب در مدت کوتاهی باعث بروز گرفتگی رگ‌های قلبی و سکته می‌شود. همچنین باکتری‌های عامل پوسیدگی از طریق رگ‌ها به تمام بدن انتقال پیدا می‌کنند و دیواره‌ی رگ را از بین می‌برند. همین مسأله باعث افزایش فشار خون می‌شود. 

 

اندوکاردیت

باکتری‌ها و عوامل میکروبی که در پوسیدگی دندان وجود دارند، اگر به اتاق پالپ برسند از طریق رگ‌های خونی به سمت قلب می‌روند و می‌توانند در آن‌جا باعث بیماری خطرناک اندوکاردیت شوند. اندوکاردیت بیماری با عامل باکتریایی است که در آن تمام سطح داخلی قلب از عفونت پوشیده می‌شود. این بیماری در صورت عدم درمان سریع، باعث مرگ می‌گردد. 

ارتباط پوسیدگی دندان با بیماری‌های دیگر

پوسیدگی دندان علاوه بر افزایش ابتلا به بیماری‌های قلبی، می‌تواند عامل مهمی در ابتلا به بیماری‌های خطرناک یا مزمن دیگر هم باشد. 

 

چاقی

اگر تعداد دندان‌ها کمتر از ۲۱ عدد باشد، باعث می‌شود غذا به خوبی جویده نشده و به این ترتیب عمل هضم و جذب به درستی صورت نگیرد و این خود نیز باعث بروز بیماری‌های زیادی در معده و روده‌ی کوچک و بزرگ می‌شود. از طرفی فردی که دندان ندارد، به غذاهای نرم جذب می‌شود که معمولاً چنین غذاهایی چرب‌تر و ناسالم‌تر هستند. برای مثال فست فودها و نوشیدنی‌های شیرین جزو خوراکی‌هایی می‌باشد که باعث چاقی می‌شوند. همچنین اگر فرد دارای دندان‌های پوسیده باشد که هنگام گاز گرفتن و جویدن غذا دردناک شوند، نیز موارد مشابهی اتفاق افتاده و کم کم باعث چاقی مفرط می‌گردد. چاقی یکی از عوامل مهم برای ابتلا به بیماری‌های قلبی، عصبی و... می‌باشد.

 

دیابت

دیابت و پوسیدگی دندان ارتباط مهمی با هم دارند و گاهی از هم ناشی می‌شوند. ممکن است پوسیدگی دندان کم کم باعث عفونت در ریشه شده و وقتی عفونت به خون راه پیدا کند، تأثیر مهمی بر کنترل قند خون دارد و در صورت ادامه‌ی همین وضعیت، امکان ابتلا به دیابت افزایش پیدا می‌کند. همچنین دیابت می‌تواند باعث بروز بیماری‌های مختلف لثه و دندان باشد.

 

زوال عقل

هنوز تحقیقات دقیقی درباره‌ی ارتباط پوسیدگی دندان و بیماری‌های زوال عقل مانند آلزایمر انجام نشده است ولی آمار نشان می‌دهد که بیش از نیمی از مبتلایان به آلزایمر به نوعی بیماری باکتریایی در دهان و لثه دچار هستند. همچنین افرادی که دچار بیماری‌های زوال عقل هستند، معمولاً از پوسیدگی‌های مزمن دندان رنج می‌برده‌اند.

 

بیماری‌های تنفسی

واضح است که باکتری‌های عامل پوسیدگی دندان تا زمانی که درمان انجام نشود، در دهان باقی می‌مانند. در شخصی که مبتلا به پوسیدگی دندان است با هر دم تعداد زیادی باکتری و میکروب همراه با هوا وارد ریه‌ها می‌شود. ممکن است در مواردی این باکتری‌ها در ریه تکثیر شوند و بیماری‌های نادر تنفسی ایجاد کنند. افرادی که دچار آسم یا نارسایی ریه هستند، باید بیش از بقیه برای حفظ بهداشت دهان و دندان تلاش کنند. همچنین سالمندانی که از عفونت ریه رنج می‌برند، باید توجه بیشتری به بهداشت دهان و دندان خود داشته باشند.