دود خودرو و کارخانه‌ها سبب افزایش سرطان می‌شود
کسی کە باعث آلودگی محیط زیست و افزایش بیماریها می‌شود انسان است، عدم سیستم مناسب برای مدیریت کشور و بی‌توجهی به نظام بهداشتی کارخانه‌ها از دیگر عوامل افزایش بیماریها و آلودگی محیط زیست است.
شنیار بایز
سلیمانی- دود کارخانه‌ها و خودروها جنبه‌ی دیگری از آلودگی محیط زیست، افزایش بیماریها و ابتلا بە سرطان است. تعداد زیاد خودرو در یک کشور می‌تواند ١٠ تا ٢٠ درصد هوای طبیعت و محیط زیست را آلودە کند.
آلودگی هوا، ناشی از مواد آلایندە در طبیعت یا در نتیجه‌ی فعالیت‌های انسانی است. منابع آلودە کنندە به دو قسمت تقسیم می‌شود، آلایندەهای اولیە و ثانویە. آلایندەهای اولیە یا همان اصلی آنهایی هستند کە در نتیجەی فعالیت‌های انسان بە طور مستقیم بە هوا نفوذ می‌کنند مانند: دود کارخانەها، مواد شیمیایی رنگرزی، اگزوز خودروها و یا از منابع طبیعی تشکیل می‌شود مانند؛ گردوغبار، نمک دریاها، دود جنگل‌های سوختە و خاکستر آتشفشان‌ها. با این حال، آلاینده‌های ثانویه حاصل واکنش آلاینده‌های اصلی با یکدیگر و با سایر مواد طبیعی مانند بخار آب، به عنوان مثال، ازن و مه دودآلود ایجاد می‌شوند.
"ما انسانها محیط زیست را آلوده می‌کنیم"
وینا کمال، فعال محیط زیست در گفت‌وگو با خبرگزاری زن گفت: این عوامل منشأ افزایش بیماریها به طور کلی و بە خصوص سرطان شده است. آنچه که محیط زیست را آلوده می‌کند انسان است. اجساد مرده و فضولات حیوانات به مواد آلی تبدیل می‌شود، اما انسان آن را از زمین استخراج کردە و دوباره از آن بر علیه زمین استفاده می‌کند و سپس محیط زیست را آلوده می‌کند.
بە طور کلی توسعه و پیشرفت در زندگی و ساخت کارخانه‌ها باعث شده است که محیط زیست به ویژه در اقلیم کوردستان آلوده شود، زیرا مکان کارخانه‌هایی کە تأسیس شدەاند نامناسب و ابزارو ماشین‌آلات شرایط بهداشتی مناسبی ندارند که این عوامل باعث آلودگی محیط زیست می‌شود. وی می‌گوید: صد کیلو انسان در زمین با صد کیلو از فضولات حیوانات یا خود حیوانات فرقی ندارد زیرا ضرر و زیان انسان بە طبیعت کمتر از فضولات حیوانات نیست.
"در مورد حفاظت از محیط زیست باید بە همە آموزش داده شود"
وینا کمال با اشاره به اینکه آلودگی محیط زیست علاوه بر شیوع بیماریها می‌تواند باعث اختلالات روانی نیز شود گفت: «دلیل همه‌ی اینها خود انسان است، همیشه برای آموزش بە کودکان تلاش شدە تا محیط زیست را آلوده نکنند، اما در واقع کسانی که محیط زیست را آلوده می‌کنند بزرگسالان هستند نه کودکان. برای همین لازم است همەی افراد آگاە شوند، چون با آلودگی محیط زیست، جهان تحت فشار آلودگی قرار می‌گیرد.»
وی همچنین در مورد ضرر و زیان کارخانەها گفت: »قبلا می‌گفتیم پنجره‌ها را باز کنید تا هوای پاک وارد شود، اما حالا می‌گوییم آن را ببندید تا هوای کثیف وارد نشود، این در حالی‌ست کە هوای منزل باید تهویە شود، وقتی زباله‌ای بیرون می‌ریزیم، به خاطر نور شدید خورشید تجزیە شدە، خشک شدە، سپس از طریق باد بە خانەها وارد می‌شود. لازم است کارخانه‌ها در مکان‌های مناسب و دور ساختە شوند، زیرا به دلیل موقعیت جغرافیایی این منطقه دارای بادهای شدید است. هرچقدر کارخانەها دور از مناطق مسکونی باشند کم است، چون وزش باد شدید دود کارخانەها را بە داخل شهر انتقال می‌دهد، برای همین بهترین راەحل، استفادە از ماشین‌آلات و لوازم پیشرفتە و دور کردن کارخانەها است.
عدم سیستم‌های مدرن حمل و نقل و جادە در اقلیم کوردستان
وینا کمال با اشارە بە اینکە وجود انبوه خودروها باعث آلودگی محیط زیست شده است، به طوری که خانواده‌ها به تعداد اعضای خانواده دارای اتومبیل هستند، گفت، که هر کسی حق داشتن یک خودرو را دارد، چرا که سیستم جاده‌ای و حمل و نقل در اقلیم کوردستان ضعیف است و بە جز خودروهای شخصی راهی برای رفت و آمد وجود ندارد. همیشه افراد برای رفتن بە محل کار با تأخیر مواجە شدە، یا برخی مکان‌ها مینی‌بوس‌‌‌های داخل شهر ندارد، اما خودروهایی که دود سیاه و کثیف از خود متصاعد می‌کنند باید جریمە و از آنها جلوگیری کرد، زیرا در نهایت باعث تشدید بیماریها می‌شوند.
بخشی از افزایش این سطح بالای سرطان، آلودگی محیط زیست است، زیرا کودکانی هستند که شیرخوار هستند اما سرطان دارند، بنابراین آلودگی‌های محیطی روی یک فرد تأثیر نمی‌گذارد، بلکه مدت زمان طولانی دارد و از طریق زاد و ولد منتقل می‌شود.
حکومت و شهروندان در آلودگی محیط زیست مکمل همدیگر هستند
وینا کمال از شهروندان می‌خواهد که احساس مسئولیت کنند و در صورت عدم تلاش برای پاکسازی محیط زیست اقدام به آلودگی آن نکنند، همچنین سازمان‌های دولتی در هر اداره و کارخانه کمیته‌ای برای پیگیری علل آلودگی محیط زیست تشکیل دهند. جدا از این حکومت، سیستمی درست برای افزایش تعداد وسایل نقلیه و رفت و آمد شهروندان تأسیس کند تا از افزایش خودروها جلوگیری شود.