چگونه چرخه‌های قاعدگی، حافظه و مغز زنان را شکل می‌دهند
مطالعات با جزئیات کامل نشان می‌دهند که چگونه نوسانات در هورمون‌های تخمدان، به ویژه استرادیول و پروژسترون، بر تغییرات ساختاری در مناطق مهم مغز در طول سال‌های باروری تأثیر می‌گذارد.
خلاصه‌ی گزارش پژوهشی حافظه و عصب‌شناسی
تحقیقات جدید تأثیر متقابل بسیار قابل‌توجهی را میان نوسانات هورمون‌های تخمدان در طول چرخه‌ی قاعدگی و سازگاری‌های ساختاری در مغز زنان، به ویژه در مناطق حیاتی برای عملکرد شناختی، نشان دادند. محققان با استفاده از یک رویکرد دقیق، از ٧ MRI تسلا و نمونه‌گیری خون در شش مرحله از چرخه‌ی قاعدگی، دریافتند که چگونه هورمون‌های استرادیول و پروژسترون بر نواحی لوب گیجگاهی داخلی و هیپوکامپ، نواحی که برای حافظه اپیزودیک و شناخت محیطی محوری هستند، تأثیر می‌گذارند.
اثبات اینکه چنین بخش‌هایی از مغز در هماهنگی با نوسانات هورمونی تغییر می‌کنند، دری به سوی درک اینکه چگونه این نوسانات طبیعی ممکن است بر سلامت روان و انعطاف‌پذیری شناختی زنان تأثیر بگذارد، باز می‌کند. این مطالعه ضرورت کاوش در قلمرو مغز زنان (که به ندرت تحقیق شده است) را روشن می‌کند و تحولات پویا و ریتمیک آن و پیامدهایی که این تغییرات برای سلامت طولانی‌مدت مغز و استعداد ابتلا به اختلالات به همراه می‌آورند را نشان می‌دهد.
تأثیر هورمون‌های پویا
این مطالعات با جزئیات کامل نشان می‌دهند که چگونه نوسانات در هورمون‌های تخمدان، به ویژه استرادیول و پروژسترون، بر تغییرات ساختاری در مناطق مهم مغز در طول سال‌های باروری تأثیر می‌گذارد.
تمرکز بر مناطق ناشناخته‌ی مغز
علیرغم کشف تأثیر قابل‌توجه هورمون‌های استروئیدی جنسی بر عملکردهای شناختی، همچنان کمتر از ۰/۵ درصد از تحقیقات و تصویربرداری‌های عصبی مراحل انتقالی هورمونی مانند چرخه‌های قاعدگی، استفاده از داروهای ضد بارداری هورمونی و یائسگی را مورد توجه قرار می‌دهند.
پیوند با سلامت روان
یکی دیگر از اهداف اصلی این تحقیقات، که عمدتا توسط موسسه‌ی مکس پلانک پیگیری می‌شود، این است که راه را برای درک چگونگی ارتباط تغییرات ریتمیک در ساختار مغز با مسائل سلامت روان، مانند افسردگی و آلزایمر، به ویژه در زنان، هموار کند.
مرکز یادگیری و حافظه‌ی مغز در پاسخ به هورمون‌های جنسی خود را تغییر می‌دهد. مطالعه‌ی جدیدی در Nature Mental Health توسط Rachel Zsido و Julia Sacher از موسسه مکس پلانک و کلینیک دانشگاه لایپزیگ آلمان، ارتباط نوسانات ریتمیک در سطح هورمون‌های تخمدان در زنان، در طول چرخه‌ی قاعدگی، را با تغییرات مغز بررسی کرد. در این مطالعه می‌توان دریافت که چگونه ساختار هورمون‌های تخمدان اثرات قابل‌توجهی بر مغز گذاشته و چگونه یائسگی زودرس ممکن است با افزایش خطر پیری زودرس مغز و زوال عقل در آینده مرتبط باشد.
با اینحال، اثرات نوسانات هورمون تخمدان بر ساختار مغز در سنین جوانی کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. هرچند این مطالعات نشان دادند که نوسانات هورمون‌های تخمدان بر انعطاف‌پذیری ساختاری در مناطق کلیدی مغز در طول سال های باروری نیز، تاثیرگذار است.
دانشمندان برای انجام این کار، نمونه‌ی خون ۲۷ شرکت‌کننده‌ی زن را جمع‌آوری کردند، از اولتراسوند برای ردیابی رشد فولیکول در تخمدان‌ها و تعیین دقیق زمان تخمک‌گذاری و از MRI با میدان فوق‌العاده بالا ٧ Tesla برای بزرگ‌نمایی زیرمنطقه‌های لوب گیجگاهی داخلی و هیپوکامپ استفاده کردند. دلیل اصلی تحقیق روی این بخش‌های مغز اهمیت نواحی دارای گیرنده‌های هورمون جنسی متراکم بوده و اینکه این نواحی تا چه حد برای عملکردهای شناختی از قبیل حافظه‌ی اپیزودیک، حیاتی هستند.
ثبت تغییرات پویا در هورمون‌های جنسی
بر خلاف مطالعات پیشین، در این تحقیقات مغز زنان نه تنها در یک نقطه از زمان، بلکه در شش مرحله از چرخه‌ی قاعدگی مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی‌ها، تغییرات پویا در هورمون‌های جنسی را نشان دادند. در طول چرخه‌ی قاعدگی، استرادیول در نیمه‌ی اول چرخه افزایش یافته و در حوالی تخمک‌گذاری به اوج خود می‌رسد، در حالی که ترشح پروژسترون معمولا در نیمه‌ی دوم چرخه غالب‌تر است.
استرادیول یکی از مهم‌ترین هورمون‌های جنسی در بدن زنان است و در حفظ سیستم تولید مثل بسیار حیاتی است. پروژسترون یکی دیگر از هورمون‌های جنسی کلیدی در دستگاه تناسلی است که رحم را برای بارداری آماده می‌کند و اثرات تسکین‌دهنده، خواب‌آور و آرام‌بخش دارد. بنابراین، درست مانند جزر و مد دریاها، مغز زنانه با ریتم ثابتی از هورمون‌ها هماهنگ می‌شود که این مطالعه‌ی تحقیقاتی برای بار نخست آن را به درستی ترسیم می‌کند.
در این رابطه، جولیا ساچر می‌گوید: هدف ما این است که روشن کنیم آیا نتایج این تغییرات ریتمیک در افراد در معرض خطر اختلالات حافظه و اختلالات عاطفی، در مطالعات بعدی تغییر خواهد کرد یا خیر.
به طور کلی، مغز زنان هنوز به طور کامل و جامع در علوم اعصاب شناختی مورد مطالعه قرار نگرفته است. اگرچه هورمون‌های استروئیدی جنسی به عنوان تعدیل‌کننده‌های قدرتمند یادگیری و حافظه ثابت شده‌اند، اما همچنان کمتر از ۰/۵ درصد از تحقیقات تصویربرداری عصبی، مراحل انتقال هورمونی در زنان، از قبیل چرخه‌ی قاعدگی، تأثیر داروهای ضد بارداری هورمونی، بارداری و یائسگی را مورد مطالعه قرار داده‌اند.
ما متعهد به پرداختن به این شکاف تحقیقاتی اساسی هستیم. هدف ما شناسایی مکانیسم‌های زمینه‌ساز خطر و تاب‌آوری در برابر اختلالات سلامت روان، مانند افسردگی یا بیماری آلزایمر است و نیاز به درک عمیق‌تری از نحوه سازگاری مغز زنان سالم با تغییرات هورمونی آنها داریم.
نویسنده: Rachel G. Zsido
منبع: موسسه مکس پلانک
تحقیق اصلی: دسترسی آزاد