زنان معترض در خیابان‌های ترکیه: بذرهای مقاومت را زنان کورد کاشتند
اوزگول کاپدان از جنبش اشیک با بیان اینکه حضور زنان در خیابان امیدوارکننده است، توضیح داد که بذرهای مبارزه‌ای که جنبش زنان کورد کاشته‌اند، امروز در استانبول جوانه زده است.
سرپیل ساوملو
استانبول- امروزه در ترکیه خشونت علیه زنان به طرز نگران‌کننده‌ای افزایش یافته است. در کشوری که روزانه نزدیک به سه زن قربانی خشونت می‌شوند، نظام حاکم می‌کوشد مانع استقلال زنان شود. زنان نه تنها در خیابان‌ها و محل کار بلکه در خانه‌هایشان نیز هدف خشونت قرار می‌گیرند و همزمان، حقوق آنان روز به روز محدودتر می‌شود. حاکمیت سیاسی که می‌خواهد زنان را به چهاردیواری خانه محدود کند، با وضع قوانین و گفتمان‌های خود، آنان را هدف قرار می‌دهد.
با وجود همه سیاست‌های سرکوبگرانه، زنان سال‌هاست پیشگام اعتراض‌های اجتماعی در ترکیه هستند. از مبارزات زیست‌محیطی گرفته تا اعتراض به انتصاب قیم‌ها، زنان همیشه در خط مقدم ایستاده‌اند. در اعتراض‌های اخیر نیز این زنان بودند که با پلاکاردهای پرشور، مطالبات خود را بی‌پروا فریاد زدند و شجاعانه در میدان‌ها حضور یافتند. از این رو طبق گزارش‌ها، زنان بیشترین قشر سرکوب‌شده در اعتراضات اخیر هستند.
پس از انتصاب قیم‌ها برای شهرداری‌ها در سال ۲۰۱۵، زنان نخستین گروهی بودند که دست به اعتراض زدند، چون می‌دانستند با آمدن قیم‌ها، اول از همه نهادهای مربوط به زنان تعطیل خواهد شد. امروز زنانی که الگوی مقاومت زنان کورد را به استانبول آورده‌اند، با تکیه بر آموخته‌های خود این راه را ادامه می‌دهند. با اوزگول کاپدان از جنبش اشیک درباره مبارزه زنان و ضرورت‌های آن گفت‌وگو کردیم.
«زنان برای این روند آماده بودند»
اوزگول کاپدان معتقد است زنان از مدت‌ها پیش این وضعیت را پیش‌بینی می‌کردند و خود را برای آن آماده ساخته بودند. او می‌گوید: «ما همواره درباره پیامدهای زن‌ستیزی، سلب حقوق در حوزه‌های مختلف، کاهش اعتماد عمومی به قانون و تضعیف قوانین بین‌المللی در سراسر جهان بحث می‌کردیم و می‌دانستیم که سرانجام به چنین نقطه‌ای خواهیم رسید.»
به گفته او، به‌ویژه پس از لغو پیمان استانبول، زنان واقعیت تلخ موجود را به‌روشنی دیدند. اوزگول کاپدان می‌افزاید: «ما خود را نه به‌صورت آشکار بلکه در نهان برای این مرحله از مبارزه آماده کرده بودیم. بسیاری از ما در جنبش اشیک و فعالان زن، هم از نظر روحی و هم از منظر تحلیل سیاسی برای این شرایط آمادگی داشتیم.»
پیامد سیاست‌های نفرت پراکنی
اوزگول کاپدان می‌گوید اگرچه ترکیه در خیزش پارک گزی تجربه مشابهی داشته، اما وضعیت امروز کاملاً متفاوت است. او توضیح می‌دهد: «در آن زمان هم زن‌ستیزی وجود داشت و حضور زنان در خیابان‌ها با قضاوت روبرو می‌شد، اما خشونت و سرکوب به این شدت نبود. آنچه امروز می‌بینیم بسیار خطرناک است و همه ما این فضای نفرت را به خوبی می‌شناسیم.»
او سرنوشت اکین وان را یادآوری می‌کند که در سال ۲۰۱۵ در منطقه وارتو کشته شد و با پیکری برهنه به نمایش گذاشته شد. اوزگول کاپدان تأکید می‌کند که چنین فجایعی مستقیماً از سیاست‌های مبتنی بر نفرت نشأت می‌گیرد و معتقد است آنچه امروز شاهدیم، ادامه همان زن‌ستیزی ریشه‌داری است که سال‌هاست جریان دارد.
استقامت زنان در خط مقدم مبارزه
اوزگول کاپدان با تأکید بر حضور چشمگیر زنان در صف نخست اعتراضات می‌گوید: «زنان از تمام گروه‌های سنی در این حرکت حضور دارند و این بسیار امیدبخش است. این حضور ثمره مبارزه پیگیر جنبش زنان، پافشاری بر حضور خیابانی و تلاش برای تبیین حقوق زنان به زبانی قابل فهم برای همگان است که جنبش اشیک نقش مهمی در آن داشته است.»
او ادامه می‌دهد: «زنان به خوبی با نظام مردسالاری و تبعیض جنسیتی آشنایی دارند. پیشگامی زنان در مبارزات زیست‌محیطی، توان مقاومت آنها در میدان‌های مختلف و پایداری‌شان، همه ریشه در درک عمیق آنها از نابرابری‌ها دارد که بخشی جدایی‌ناپذیر از تجربه زن بودن است.»
اوزگول کاپدان تأکید می‌کند: «این روند ادامه مبارزاتی است که جنبش زنان ترکیه طی دهه‌های گذشته پیش برده است. زنان هرگز تسلیم نشدند و عقب ننشستند. حتی در دوره اخیر، در تظاهرات ۲۵ نوامبر و ۸ مارس با وجود خشونت شدید پلیس، همچنان در صحنه باقی ماندند.»
«زنان کورد بذرهای مقاومت را کاشتند»
کاپدان با تأکید بر اینکه هر مقاومتی یک تجربه ارزشمند است، می‌گوید: «در زمان انتصاب قیم‌ها در سال ۲۰۱۶ و پس از آن، شاهد حضور میلیونی مردم در خیابان‌ها نبودیم. دلیل این امر، فرهنگ تبعیض ریشه‌داری بود که طی سال‌ها توسط سیاست‌های دولتی تقویت شده بود، امری که واژه تبعیض به تنهایی برای توصیف آن کافی نیست و مسئله عمیق‌تر است. به همین دلیل در آن زمان میلیون‌ها نفر حضور نداشتند و مقاومتی سراسری شکل نگرفت. اگر چنین اتفاقی می‌افتاد، شاید امروز با این شرایط روبرو نبودیم. با این حال، معتقدم آن مقاومت‌های اولیه همچون بذری بودند که زیر خاک رشد کردند و امروز به ثمر نشسته‌اند. این دگرگونی به‌تدریج در حال گسترش است.»
اوزگول کاپدان با تأکید بر نقش بنیادین زنان کورد در شکل‌گیری این جنبش مقاومت می‌گوید: «جنبش زنان ترکیه که جنبش زنان کورد بخشی جدایی‌ناپذیر از آن است، همواره در برابر هر نوع بی‌عدالتی صدای خود را بلند کرده و با تمام توان ایستادگی کرده است. این در حالی است که در سال‌های اخیر، مخالفان اجتماعی دچار پراکندگی، انزوا، عدم همبستگی و رقابت‌های مخرب با یکدیگر شده‌اند، اما جنبش زنان همواره حاضر بوده و در همه عرصه‌ها مقاومت کرده است. معتقدم این تجربه گرانبهایی است که باعث شده بذرهای مقاومت در زمین بمانند و امروز ثمر دهند. اعتراضات علیه انتصاب قیم‌ها در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ تأثیری عمیق و ماندگار بر جنبش امروز داشته است.»
«حضور زنان در خیابان امیدوارکننده است»
اوزگول کاپدان معتقد است اعلام «سال خانواده» از سوی حاکمیت، پوششی برای پنهان کردن اهداف واقعی آنهاست و هنوز عمق برنامه‌های آنان آشکار نشده است. او توضیح می‌دهد که مفهوم خانواده به ابزاری سیاسی تبدیل شده و هدف اصلی سیاست‌گذاران، تحت فشار قرار دادن زنان است.
او با اشاره به ماجرای اخیر مدارک تحصیلی امام اوغلو می‌گوید این اتفاق نشان داد چگونه ممکن است زندگی هر فردی در هر لحظه دستخوش تحول ناگهانی شود. اوزگول کاپدان تأکید می‌کند پاسخ حاکمیت به هرگونه اعتراض، خصومت و سرکوب است و این همان طرز تفکری است که از ربودن ایزدی‌ها در عراق تا کشتار علوی‌ها در سوریه را رقم زده است.
با این حال، او از حضور زنان در خیابان‌ها ابراز امیدواری می‌کند و می‌گوید: «در عصری زندگی می‌کنیم که همه چیز با سرعت بیشتری در حال تغییر است، بنابراین جبهه مقاومت نیز باید سریع‌تر شکل بگیرد.» اوزگول کاپدان به مطالعه «حاشیه‌ای کیست؟» اشاره می‌کند و می‌افزاید: «با بررسی پاسخ‌های این پژوهش درمی‌یابیم که زنان مسیر طولانی را پیموده‌اند. در عصری که به‌سرعت پیش می‌رود، همگام شدن با این تحولات و دفاع از حقوق‌مان اهمیت بیشتری می‌یابد.»
تعهد ما به همبستگی
اوزگول کاپدان در پایان بر اهمیت اتحاد و مبارزه جمعی تأکید می‌کند و می‌گوید: «ما به طراحی آگاهانه یک مبارزه مشترک نیازمندیم و هدف ما از جنبش اشیک دست یافتن به همین امر است. در پنج سال گذشته زنان با دیدگاه‌ها و گرایش‌های سیاسی متنوع در این جنبش گرد هم آمده‌اند. با وجود تفاوت‌های بسیار، در موضوع برابری و مقابله با نقض حقوق زنان، همصدا هستیم.»
او با لحنی پرشور ادامه می‌دهد: «ایستادن کنار یکدیگر به خودی خود ارزشمند است. قدرت ما در کثرت ماست، نه فقط از نظر تعداد، بلکه از منظر عاطفی و معنوی. ما جانب حق را گرفته‌ایم و طرفدار زندگی و زیبایی آن هستیم. باید بدون بهانه‌جویی و کنایه‌زنی، در کنار هم بایستیم، متحد مبارزه کنیم و ایده صلح را گسترش دهیم. در کشوری که طی سال‌ها بذر نفرت و تفکر تبعیض‌آمیز در آن ریشه دوانده، دستیابی به صلح و برابری کامل زن و مرد آسان نیست. با این حال، پافشاری و مقاومت، وظیفه همه کسانی است که از این حقیقت آگاهند.»