سورگل شیخو

تل تمر – زنان، که بیش از همه در معرض آسیب‌های ناشی از بحران‌های اقتصادی، امنیتی و اجتماعی قرار دارند، مبارزه‌ای بی‌وقفه برای بقا را ادامه می‌دههند. آنها با بهره‌گیری از منابع طبیعی و صنعتی، در برابر مشکلات تسلیم نمی‌شوند. به‌ویژه در روژاوا، زنان درماندگی را برنمی‌تابند و همواره در پی یافتن راه‌حل‌ها و گزینه‌های جایگزین هستند.

فتیم سعود، ساکن روستای «ابو فخیز» در فاصله بیش از ۲۰ کیلومتری جنوب غربی کوهستان کزوان است. او تنها نان‌آور و عضو سالم خانواده‌ای است که در آن همسرش ناشنوا و لال بوده و فرزندانش نیز نیازهای ویژه دارند.

 

منابع بیابان، جایگزین سوخت زمستانی

فتیم با زبان اشاره با همسر ناشنوای خود ارتباط برقرار می‌کند و این دو در دل بیابانی خالی از سکنه، به جمع‌آوری «نتون» مشغول‌اند.

 

نتون چیست؟

نتون نوعی هیزم معطر است که به صورت خودرو در زمین‌های بایر می‌روید. در این فصل از سال، فتیم از سپیده‌دم تا غروب، با تبر خود در دشت‌ها به دنبال این گیاه می‌گردد. او نتون را می‌بُرد و همسرش آن‌ها را جمع می‌کند.

 

جای خالی پنبه، نتون را به خانه‌ها آورد

کاهش کشت پنبه به دلیل کمبود آب و سوخت در کوهستان کزوان، بسیاری از روستاییان را از منبع سوختی بقایای بوته پنبه محروم کرده است. در چنین شرایطی، نتون که به صورت خودرو در طبیعت می‌روید، به جایگزین اصلی سوخت برای زنان منطقه تبدیل شده است. فتیم از سختی‌های این کار برایمان می‌گوید.

فتیم توضیح می‌دهد که نتون را عمدتاً برای پخت نان ساجی در زمستان جمع‌آوری می‌کند. او همچنین به دشواری‌های حمل این هیزم‌ها به خانه به دلیل نبود وسیله نقلیه اشاره می‌کند.

به گفته فتیم، گیاه نتون در هر زمینی نمی‌روید و زیستگاه اصلی آن، زمین‌های بایری است که کشت و کاری در آن صورت نمی‌گیرد. او می‌افزاید که این کار، فعالیت هر ساله اوست.

فتیم با اشاره به سختی‌های زندگی‌اش می‌گوید: «پسرم لال است و دخترم به دلیل نیازهای ویژه‌ای که دارد، رشد نکرده. همسرم نیز ناشنوا و لال است و دیگر پسرم هم وضعیت سلامتی مناسبی ندارد.» با وجود این شرایط طاقت‌فرسا، فتیم و خانواده‌اش هرگز از مبارزه برای زندگی دست نکشیده‌اند.

 

سلامتی، بهای بقا

فتیم این کار را طاقت‌فرسا توصیف می‌کند و دستان تاول‌زده‌اش از ساعت‌ها تبر زدن را نشان می‌دهد. او می‌خواهد برای تمام طول زمستان نتون کافی جمع کند تا آتش تنور نان ساجی خانواده‌اش حتی برای یک روز هم خاموش نشود. او حتی در نظر دارد سهمیه گازوئیل گرمایشی امسال را بفروشد تا با پول آن، نیازهای دیگر خانواده را تأمین کند و زمستان را با همان بخاری هیزمی سپری کند.

فتیم اندازه گیاه نتون را به میزان بارندگی وابسته می‌داند و می‌گوید: «در سال‌های پرباران، هر بوته بیش از یک متر رشد می‌کند، اما امسال به دلیل خشکسالی و کمبود باران، گیاهان کوچک و نحیف مانده‌اند.»

 

روایت فتیم، روایت هزاران زن

این تنها بخشی از داستان فتیم است، داستانی که سرنوشت مشترک هزاران زن در کوهستان کزوان را بازگو می‌کند. هرچند دامداری یکی از منابع اصلی درآمد در این منطقه به شمار می‌رود، اما خانواده‌های فاقد دام برای تأمین معاش خود با چالش‌های جدی روبرو هستند.

از این رو، زنان برای بقا به طبیعت پناه می‌برند و از گیاهان و بوته‌های آن بهره می‌جویند. این زنان خستگی‌ناپذیر، شبانه‌روز در تلاش‌اند. خاک سفید و سنگلاخی کوهستان کزوان، با همین پوشش گیاهی ناچیز خود، سفره صدها خانواده را رنگین می‌کند.