مرکز خبر- پدیده کودکان کار یکی از چالش‌های مزمن و نگران‌کننده جهان و جامعه ایران در دهه‌های اخیر بوده است. علی‌رغم وجود قوانین حمایتی، همچنان شمار قابل‌توجهی از کودکان به دلیل شرایط نامساعد اقتصادی، اجتماعی و قانونی، ناچار به کار در سنین پایین هستند.

دسترسی به آمار رسمی و دقیق در خصوص تعداد کودکان کار در ایران با دشواری همراه است، اما بر اساس برآورد نهادهای مدنی، منابع رسانه‌ای و گزارش‌های میدانی، تعداد کودکان کار در ایران بین ۳ تا ۷ میلیون نفر تخمین زده می‌شود و بخش عمده‌ای از این کودکان در کلان‌شهرهایی چون تهران، مشهد، کرج و اصفهان زندگی و کار می‌کنند.

براساس گفته‌های حسن موسوی چلک، معاون امور سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی ایران، حدود ۶۰٪ از این کودکان از مهاجران افغان یا فاقد شناسنامه هستند و یک چهارم این کودکان دختران هستند.

امروز پنج‌شنبه ٢٢ خردادماه، مصادف با ١٢ ژوئن روز جهانی مبارزه با کار کودکان است. روزی که برای افزایش آگاهی و فعالیت در زمینه جلوگیری از کار کودکان، از سوی سازمان بین‌المللی کار پیشنهاد شده‌ است.

روز جهانی مبارزه با کار کودکان هر ساله در ١٢ ژوئن (٢٢ خرداد) برگذار می‌شود و هدف آن تقویت جنبش جهانی بر ضد کار کودکان است.

 

کودک کار کیست؟

طبق قوانین سازمان بین المللی کار، کودک کار به تمامی افراد زیر هجده سالی گفته می‌شود که در مشاغل یا کارهای زیان آور در بازار یا خانواده‌های خود مشغول هستند.

کار کردن کودک، تنها زمانی قابل قبول است که برای رشد جسمی، روانی و سلامت کودک ضرر نداشته باشد. کودک کار، به کودکی گفته می‌شود که که به دلیل کار از گذرندان دوران کودکی خود محروم است.

کار از شکوفا شدن استعدادهای کودک جلوگیری کرده و برای رشد جسمی و روانی او مضر است. کار در مواردی به محروم کردن کودک از فرصت رفتن به مدرسه، مجبور کردن کودک به ترک مدرسه به طور موقت و الزام کودک به انجام کارهای سخت و طاقت فرسا در هنگام تحصیل منجر می‌شود. اضطراب، فقر و حقوق کودک مهم‌ترین کلمات با موضوع کودک کار هستند.

 

آمار کار در میان کودکان در سرتاسر جهان

در مناطق آفریقا و آسیا و مناطق اقیانوس آرام، با هم تقریبا از هر ده کودک ، نه کودک به کار مشغول هستند. در قاره آمریکا تقریبا یازده میلیون، اروپا و آسیای مرکزی شش میلیون و کشورهای عربی یک میلیون کودک به کار اجباری مشغول هستند.

یعنی ۵ درصد از کودکان در قاره آمریکا، ۴ درصد در اروپا و آسیای میانه. ٣ درصد در کشورهای عربی مشغول به کار اجباری هستند. در حالی که درصد کودکان مشغول به کار در کشورهای با درآمد پایین  بیشتر است، تعداد آنها در کشورهای با درآمد متوسط به بالا بیشتر است.

برآوردهای جهانی جدید «سازمان بین‌المللی کار» و «یونیسف» نشان می‌دهد که حدود ۱۳۸ میلیون کودک هنوز در دام کار کودکان گرفتار هستند که ۵۴ میلیون نفر از آنان در کارهای خطرناک فعالیت دارند. در پشت هر عدد، کودکی وجود دارد که از حق تحصیل، بهداشت، آزادی‌های فردی و آینده محروم شده‌اند و بیش از نیمی از این بچه‌ها مشغول به بدترین شکل ممکن از کارهای کودکان‌اند؛ مانند کار در محیط‌های خطرناک، بردگی یا دیگر شکل‌های بیگاری؛ قاچاق مواد مخدر و تن‌فروشی و حتی ورود در درگیری‌های مسلحانه.

لوک تری‌انگل، دبیرکل «کنفدراسیون بین‌المللی اتحادیه‌های کارگری» (ITUC)،گفت: کار کودکان نشانه‌ای از بی‌عدالتی عمیق‌تر و نشان‌دهنده بحران کار شایسته است.

کاترین راسل، مدیر اجرایی «یونیسف» گفت: کودکان بسیار زیادی همچنان در معادن، کارخانه‌ها یا مزارع کار می‌کنند و اغلب برای زنده ماندن کارهای خطرناک انجام می‌دهند.

طبق گزارش این سازمان، کار کودکان به تمام کارهایی که توسط کودکان انجام می‌شود اشاره ندارد، بلکه کاری است که کودکان را از دوران کودکی‌شان محروم می‌کند و اغلب برای سلامت و رشد آنان خطرناک است. ۵۴ میلیون نفر از ۱۳۸ میلیون کودک کار، در شرایط خطرناک، از جمله معادن کار می‌کنند.