جشن خاونکار بزرگترین جشن طریقت یارسان است که براساس تقویم کوردی هر سال آبان ماه برگزار می‌شود.

 

مرکز خبر- منشا تاریخی جشن خاونکار بە سه روزی باز می‌گردد که سلطان و یارانش در غاری به نام مرنو و در کوه شنروه واقع در استان هلبجه توسط دشمنان در محاصره بودند و عاقبت در روز سوم پس از رهایی از غار میهمان خانه‌ی پیرزنی شدند و وی برای آنها طعامی از گوشت خروس و برنج درست کرد.

در ایران، جشن خاونکار، بزرگترین مراسم دینی اقلیت یارسان است.

 پیروان این دین کهن ایرانی در آبان‌ماه هر سال عمدتا در کرماشان و شهرهای کورد‌نشین روژهلات کوردستان و در مکان‌های مقدس خود مراسم ویژه‌ای را برگزار می‌کنند.

در سرتاسر این مراسم نوای ساز تنبور هم که از نمادهای مهم این آیین است به گوش می‌رسد.

در عید خاونکار پیر یارسان در میان باورمندان از طیف‌های مختلف حاضر شده و ضمن ادای احترام به پیروان این آیین به ذکر و نیایش می‌پردازند.

در این روز پیر یارسان برای باورمندان غذا می‌پزد. باورمندان این مراسم هم با آوردن انار که در نزد یارسانی‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد، مراسم تنبورنوازی این عید را گرامی می‌دارند.

بیشتر پیروان یارسان در نواحی غربی ایران و در استان کرماشان ساکن‌اند. شهرستان دالاهو را که بیش از ۹۰ درصد جمعیت آن را پیروان یارسان تشکیل می‌دهند به نوعی می‌توان مرکز  دینی این آیین کهن دانست. البته پیروان یارسان محدود به استان کرماشان نیستند و استان‌های همدان، لرستان، آذربایجان شرقی و غربی، قزوین، شیراز، تهران، و مازندران نیز جمعیتی از پیروان یارسان را در خود جای داده‌اند.

 در خارج از ایران، کشور عراق یا باشور کوردستان نیز موطن گروهی از پیروان یارسان است.

 

گاه‌شماری آیین یارسان

پیروان یارسان عبادت‌های خود را بر مبنای تاریخ سلطانی "کوردی" برگزار می‌کنند.

 سال آن‌ها طبق حساب فرس قدیم و بر مبنای دوازده ماه سی روزه و پنج روز باقی مانده محاسبه می‌شود که به آن "پنجه‌تار" یا "تارپنجه" می‌گویند که در بهار اتفاق می‌افتد و هر چهار سال یک روز به سال اضافه می‌کند. پنجه‌تار در گذشته در مناطق یارسان‌نشین با مراسمی مثل خمیرزدن به پیشانی احشام‌ همراه بود که بنا بر اعتقاد آنان موجب سلامت و برکت دام‌ها می‌شود.

 مردم یارسان هر فصل از سال سلطانی را متعلق و مختص به یکی از یاران و بزرگان این آیین می‌دانند و معتقدند که در هر فصل، به امر سلطان سهاک یکی از بزرگان امور مخصوص به آن را به عهده دارد.

آن‌ها بهار را متعلق و منسوب به داود کوسوار می‌دانند و چون در این فصل طبیعت دوباره زنده می‌شود، داود کوسوار را "چرخه‌چی" جهان می‌دانند.

 فصل تابستان به پیر بنیامین و فصل پاییز به پیر موسی و زمستان به مصطفی داوان تعلق دارد.

در ایام سه روزه‌ی خاونکار، مردان و زنان یارسان علاوه بر مراسم روزه به عبادتگاه‌ها و اماکن مذهبی می‌روند و با خواندن متون مذهبی موسوم به کلام، که با نواختن ساز تنبور همراه است، با خدای خود راز و نیاز می‌کنند.