تهران در محاصره بی‌سابقه خشکسالی
وزیر نیرو جمهوری اسلامی با اشاره به اینکه تهران در سال جاری با خشکسالی شدیدی مواجه بوده است، بر لزوم صرفه‌جویی و مدیریت مصرف آب تاکید کرد.
مرکز خبر- تهران، پایتخت ایران، در یکی از سخت‌ترین دوره‌های خشکسالی خود طی شش دهه گذشته قرار گرفته است؛ بحرانی که نه‌تنها منابع آبی این کلان‌شهر را در معرض تهدید قرار داده بلکه آثار مستقیم و غیرمستقیم آن بر کیفیت هوا، سلامت عمومی، و تاب‌آوری اجتماعی شهر بیش از هر زمان دیگری نمایان شده است.
آمارهای رسمی وزارت نیرو نشان می‌دهد که بارندگی‌های پایتخت در سال‌های اخیر به پایین‌ترین سطح خود رسیده و ورودی سدهای تهران به‌شدت کاهش یافته است. سدهای طالقان، لتیان، کرج و ماملو که تأمین‌کننده اصلی آب آشامیدنی تهران هستند، اکنون با کمترین میزان ذخایر آبی در سال‌های اخیر روبه‌رو شده‌اند.
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، اخیراً اعلام کرد که در ۶ دهه گذشته، تهران چنین خشکسالی شدیدی را تجربه نکرده است. او با تأکید بر ضرورت مدیریت مصرف آب، از مردم خواسته است تا حد ممکن در مصرف منابع آبی صرفه‌جویی کنند. وزارت نیرو پروژه‌های بزرگی ازجمله انتقال آب از سد طالقان را در دستور کار دارد که بخشی از بحران را کاهش دهد، اما راه‌حل اصلی همچنان در کاهش مصرف و تغییر الگوی استفاده از آب نهفته است.
خشکسالی فراتر از کمبود آب؛ تأثیر بر کیفیت هوا و سلامت
خشکسالی تهران تنها بحران آب نیست، بلکه محیط‌زیست این کلان‌شهر را نیز درگیر کرده است. با خشک شدن تالاب‌های اطراف تهران ازجمله حبله‌رود، بندعلی‌خان و سایر اکوسیستم‌های طبیعی، بسترهای خاکی و نمکی این مناطق به کانون‌های تولید گردوغبار تبدیل شده‌اند. این گردوغبارها توسط بادهای موسمی به تهران وارد می‌شوند و آلودگی هوا را در کنار آلاینده‌های صنعتی و خودرویی، تشدید می‌کنند.
ریزگردهای ناشی از خشکسالی معمولاً حاوی مواد سمی، فلزات سنگین و ذرات معلق ریز هستند که آسیب‌های جبران‌ناپذیری به سلامت مردم، به‌ویژه سالمندان، کودکان و بیماران تنفسی وارد می‌کنند.
افزایش ابتلا به بیماری‌های ریوی، آلرژی و حملات آسم از جمله پیامدهای مستقیم این بحران است.
مردم و مسئولان در آزمون تاب‌آوری
در چنین شرایطی، کارشناسان بر این باورند که راهکار مقابله با خشکسالی تهران تنها در پروژه‌های فنی خلاصه نمی‌شود؛ بلکه تغییر فرهنگ مصرف، به‌ویژه در کلان‌شهری مانند تهران، نقش کلیدی دارد. مصرف بالای آب در منازل، فضای سبز غیرکارآمد شهری و هدررفت منابع آبی در بخش کشاورزی اطراف شهر، همچنان از چالش‌های جدی هستند.
فرهنگ مصرف بهینه آب در تهران هنوز به‌درستی نهادینه نشده و ضرورت دارد در آموزش‌های عمومی، رسانه‌ها و سیاست‌های اجرایی، مدیریت مصرف به‌عنوان یک وظیفه شهروندی برجسته شود.
با ادامه روند گرمایش زمین، کاهش بارندگی و افزایش جمعیت تهران، بحران آب نه یک وضعیت مقطعی، بلکه یک تهدید دائمی برای آینده این شهر خواهد بود. اگرچه پروژه‌های بزرگ انتقال آب می‌توانند به‌طور موقت از وخامت اوضاع جلوگیری کنند، اما بدون اصلاح الگوی مصرف، احیای تالاب‌های اطراف، و مدیریت علمی منابع، تاب‌آوری تهران در برابر خشکسالی به‌شدت کاهش می‌یابد.