تغییر نام رودخانە مهاباد؛آسمیلاسیون نرم فرهنگی، سیاسی و تاریخی کوردستان
آسمیلاسیون در روژهلات کوردستان قدمتی طولانی دارد. دشمنان این سرزمین و آنان که چشم طمع به این خاک داشتهاند در هربخشی از تاریخ اگر به نحوی توانسته باشند بر این سرزمین حکمرانی کنند بیدرنگ در پی تغییر هویت آن به نفع خود قدم برداشتهاند.
سیما محمدی
مهاباد- آسمیلاسیون با همگونسازی سالهاست به ابزاری جنگی تبدیل شده است. غاصبان فرهنگی در پی ذوب فرهنگها در یک فرهنگ دیگر و انکار هویت، دست به این کار میزنند. کوردها همانند ملتی که سالهاست به این مبارزه کشیده شدهاند، هر روز با شیوههای جدیدی از آن روبهرو میشوند.
پیشینهی آسمیلاسیون در روژهلات
آسمیلاسیون در روژهلات کوردستان قدمتی طولانی دارد. دشمنان این سرزمین و آنان که چشم طمع به این خاک داشتهاند در هربخشی از تاریخ اگر به نحوی توانسته باشند بر این سرزمین حکمرانی کنند بیدرنگ در پی تغییر هویت آن به نفع خود قدم برداشتهاند. از فاحشترین نشانههای آسمیلاسیون در منطقهی موکریان وجود روستاهایی است که پس از حملهی مغول به این مناطق هنوز نامهای مغولی بر آن وجود دارد اما کوردها با هویت، فرهنگ و نشانههای چندهزار سالهی کوردی در آن زندگی میکنند.
در دوران حاکمیت پهلوی و جمهوری اسلامی نیز این پدیده همچنان ادامهدار بوده است. نامگذاری استان اورمیه در نقشهی کلی ایران تحت عنوان «آذربایجان غربی» گوشهای دیگر از انکار هویت کوردی مردمان ساکن آن است. با این وجود ابزار تغییر هویت حکومتها همیشه نتوانسته است بر فرهنگ چندهزار سالهی ساکنین منطقه غالب شود و نام بسیاری از شهرها و روستاها همچنان شکل اولیهی خود را حفظ کرده است.
تغییرات جدید در نامها
انکار هویت کوردی در برخی از مناطق بهویژه مناطقی که بافت شهری به جمعیت دو زبانهی کورد-ترک تبدیل شده است بسیار برجسته تر از سایر مناطق است؛ به ویژه در شهری همچون اورمیه اکثر نامهای پارک، خیابان، ساختمان و مکانهای عمومی ترکی است اما نزدیک به یک سال است که حکومت نام شهر و مکانها را در سایر شهرها نیز تغییر میدهد.
تغییر نام رودخانهی مهاباد
رودخانه مهاباد که از داخل شهر مهاباد میگذرد از سه شاخه بیطاس، دهبکر و کوتر یا شاخه اصلی سرچشمه میگیرد و به سد مهاباد وارد میشود. این رودخانه از روستاهای دارلک، خورخوره، گردیعقوب و داشخانه عبور میکند و در مسیر خود از طریق کانال به باتلاقهای جنوب دریاچه اورمیه میریزد و پس از آن وارد دریاچه اورمیه میشود.
به تازگی شرکت آب منطقهای استان اورمیه در یک خبر نام «رودخانه مهاباد» را «رودخانه مهاباد چای» نام برده است این در حالی است که این رودخانه با نام کوردی «چومی مهاباد» شناخته میشود و ترجمهی فارسی آن نیز «رودخانه مهاباد» است.
اضافه نمودن کلمه چای به معنی رودخانه، به واژهی رودخانهی مهاباد چنان اشتباه فاحشی است که به هر مخاطبی نشان میدهد هدف از کاربرد آن تنها تغییر این واژه است. ترجمهی دسته واژهی «رودخانه مهاباد چای» این واقعیت را آشکارتر مینماید و آن را به «رودخانه مهاباد رودخانه» در فارسی تبدیل خواهد کرد که اصطلاحی کاملا غیر کاربردی است.
سحر.م اهل مهاباد میگوید: «در چند ساله گذشته شهر مهاباد با شدت بیشتری آسمیله شده و حکومت بر نامهای کوردی و نام مغازهها حساس بودهاند و در چند ماه گذشته حتی نامگذاری فرزندانی که برای آنها نام کوردی انتخاب میکنند رد میکنند، هستند و یا نام مکانهای تاریخی که کوردی بودند را حذف میکنند چون در صدد حذف فرهنگ کوردی هستند. این رودخانه هم که اسمش مهاباد بوده و اکنون تغییر دادهاند، قابل قبول نیست. ولی خوشبختانه سیاست خفقان حکومت با شکست مواجه شده است و در یک سال گذشته صدای ژن ژیان ئازادی از قلب مهاباد و همهی شهرها به گوش جهانیان رسید. ما با انکار هویت حذف نمیشویم بلکه بیشتر مصمم شده و در مقابل سیاستهای آنها میایستیم. حکومت تک زبان و تک ملت است و تکثر راقبول ندارد، این سیاستهای فاشیستی و نژادپرستانه تا ابد حاکم نیستند، زبان و نام مکانهای تاریخی بخشی از هویت کوردستان هستند حتی اگر روی تابلوها و نقشهها هم آنها را حذف کنند.»
آنچه آشکار است هدف منکران تاریخ کوردستان است که سالهاست در تلاشاند حتی نام روستاها و شهرها را به صورت نوشتاری و یا بر روی نقشههای خود تغییر دهند در حالیکه مردم آن را همچنان بهکار برده و به نسلهای بعد منتقل میکنند.
در ترکیه هم حکومت توتالیتر آن همچنان در حال تغییر و عوض کردن نامهای کوردی مکانهای تاریخی است و با این کار میخواهد کم کم تاریخ و هویت باکورکوردستان را تغییر دهد ولی با اعتراض و مقاومت مردم روبهرو میشود. تمام سیاستهای حکومتهای فاشیستی متشابه بوده و همه آنها در صدد حذف و انکار و نابودی هستند و میخواهند فقط هویت و فرهنگ حاکم بر ملیتهای دیگر حاکم شود که این برای خلقی که تاریخ و هویت غنی خودش را دارد مورد قبول نیست و این سیاست همچنان باشکست روبه رو میشود.