رای‌دهندگان در غنا اولین زن معاون رئیس‌جمهور ، نانا جین اوپوکو آگیمانگ را در اوایل دسامبر انتخاب کردند. آن‌ها همچنین جان ماهاما را به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب کردند، مردی که قبلاً از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ به عنوان رئیس‌جمهور خدمت کرده بود.

در اولین دوره‌ی ریاست جمهوری، ماهاما بیشترین تعداد وزرای کابینه زن را در غنا منصوب کرده بود. در کل از مجموع ۱۹ وزیر، ۶ نفر زن بودند. اما در انتخابات پارلمانی دسامبر، نامزدهای زن به سختی نسبت به نتایج انتخابات ۲۰۲۰ پیشرفت کردند.

برابری جنسیتی در مجالس ملی یک چالش جهانی است. از جمله‌ دلایل دستیابی به برابری جنسیتی در پارلمان، ساختن جامعه‌ای عادلانه‌تر و دموکراتیک‌تر است. جامعه‌ای که منافع زنان را بهتر نشان می‌دهد و الگوهای جدی برای زنان جوان می‌سازد.

برابری جنسیتی همچنین به معنای یک مجموعه ویژگی‌های واجد شرایط است که نامزدها بر اساس آن جذب می‌شوند. ویژگی‌هایی که کیفیت نمایندگی به طور کلی بهبود می‌بخشند. اتحادیه‌ی آفریقا از طریق استراتژی خود برای برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان، یک هدف همه‌گیر برای تمام حوزه‌های زندگی در سراسر این قاره تعیین کرده است.

رواندا رهبر جهانی نمایندگی زنان در پارلمان است. بیش از ۶۰ درصد نمایندگان مجلس نمایندگان در این کشور زن هستند. در ۱۲ کشور آفریقایی دیگر، زنان تنها حدود ۳۰ درصد از قانونگذاران ملی را تشکیل می‌دهند.

عواملی که به افزایش حضور زنان در پارلمان‌های کشورهای آفریقایی و به طور کلی سراسر جهان کمک کرده است به خوبی مستند شده است. دو مورد از این عوامل کلیدی عبارتنداز: نوع نظام انتخاباتی و استفاده‌ی صحیح از سهمیه‌ی جنسیتی انتخابات. اینها بیشتر از جامعه‌پذیری نقش‌های جنسیتی، مذهب، نوع حکومت یا حتی جنسیت مجریان ملی اهمیت دارند.

تجربه‌ی غنا
سیستم انتخاباتی «زن پسندتر» که به طور گسترده در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد، سیستم انتخاباتی با نمایندگی تناسبی در غنا است. در حالی که سیستم تک عضوی ولسوالی بر نامزدها متمرکز است، سیستم نمایندگی تناسبی بر احزاب متمرکز است. دومی برای سهمیه‌بندی جنسیتی در انتخابات، بازتر است. سیستم‌های انتخاباتی نامزد محور اما، برای نامزدهای زن چالش‌برانگیزتر است.

در سیستم انتخاباتی غنا، موثرترین سهمیه‌ی جنسیتی نوعی کرسی رزرو شده است. این شیوه به مدت شش سال در کشور اجرا شد تا اینکه رئیس جمهور کوامه نکروماه در سال ۱۹۶۶ سرنگون شد. این سهمیه که از طریق قانون نمایندگی مردم در سال ۱۹۶۰ قانونگذاری شد. یکی از اولین سهمیه‌های جنسیتی برای پارلمان در آفریقا و جهان بود.

ما به عنوان دانشمند علوم سیاسی و جامعه‌شناس، تحقیقات گسترده‌ای در مورد اینکه چه چیزی، در کنار عواملی که قبلاً مطرح شد، زنان را از پارلمان غنا دور نگه می‌دارد، انجام داده و منتشر کرده‌ایم.

در غنا نیز، مانند سایر کشورها، جذب و انتخاب نامزدها با انتخابات مقدماتی حزب آغاز می‌شود. اگرچه انتخابات مقدماتی حزب در ۳۰ سال گذشته در غنا شکل گرفته است، اما این سیستم برای اکثر رای‌دهندگان باز نیست. 

علاوه بر این، موانع مستندی برای انتخاب زنان وجود دارد. از میان آنها می‌توان به هزینه‌ی مالی بالا (زنان معمولاً منابع کمتری دارند و دسترسی کمتری به منابع نسبت به مردان دارند) و «سیاست توهین» فراگیر (که بر مردان نیز تأثیر می‌گذارد اما برای زنان بدتر است).

همچنین بسیاری از کاندیداهای زن بالقوه این درک را دارند که قوه مقننه‌ی ضعیف «ترکیبی» غنا ممکن است بهترین مکان برای دستیابی به اهداف نباشد (چه یک بخش باشد چه یک حرفه، سازمان یا حوزه‌ی انتخابیه).

خشونت‌های انتخاباتی نیز در غنا نگران‌کننده است. از کاندیداهایی که در یک مطالعه در سال ۲۰۲۴ مورد بررسی قرار دادیم، ۹۵ درصد گفتند که در میان انواع دیگر خشونت سیاسی، صحبت‌های تحقیرآمیز و شایعات نادرست آن‌ها را بیشتر تحت‌تاثیر قرار داده است. با این حال، نامزدهای زن و مرد هر دو به ما گفتند که این امر آنها را از نامزدی در انتخابات باز نمی دارد.

استراتژی صندلی امن
در سال ۲۰۲۴، طبق گزارش کمیسیون انتخابات غنا، ۱۱۸ نفر از ۹۱۸ نامزد پارلمان (حدود ۱۲.۸٪) زن هستند. این نشان می‌دهد که در مجلس آینده تقریباً به همان تعداد نماینده زن در مجلس آینده خواهد بود.

این به این دلیل است که در اکثر کشورها وقتی زنان برای کاندیداتوری شرکت می‌کنند، معمولا برنده می‌شوند. به عبارت دیگر، اگر ۱۰ درصد نامزدها زن باشند، ۱۰ درصد مناصب را نیز به دست خواهند آورد (یعنی رای‌دهندگان نسبت به نامزدهای زن تبعیض قائل نمی‌شوند).

برای افزایش نمایندگی زنان در پارلمان غنا چه می‌توان کرد؟ این کشور می‌تواند سیستم انتخاباتی خود را به ‌سیستم نمایندگی تناسبی تغییر دهد و سهمیه‌ی جنسیتی را نیز در نظر بگیرد.

با اینحال هیچ‌یک از این مقررات بخشی از لایحه‌ی اقدام مثبت اخیراً تصویب شده نیست و در غنا نیز محتمل به نظر نمی‌رسد.

در غنا، مانند سایر کشورها، مسئولیت اصلی جذب و انتخاب نامزدها بر عهده‌ی احزاب سیاسی است. تحقیقات نشان داده است که فرآیندهای اولیه‌ی حزبی بازتر، مانند آنچه در سال ۲۰۱۶ توسط کنگره‌ی ملی دموکراتیک حاکم در آن زمان برگزار شد، نامزدهای زن بیشتری را به همراه خواهد داشت.

لایحه‌ی جدید اقدام مثبت به سختی به مجلس اشاره‌ می‌کند. در عوض، احزاب سیاسی تشویق می‌شوند که به اهداف برابری عمومی تعیین شده در لایحه دست یابند.

یک استراتژی به نام «صندلی‌های امن» (اطمینان از نامزدشدن زنان برای حوزه‌های مشخص حزب) می‌تواند کمک کند. چنین استراتژی‌ای در گذشته در غنا مطرح شده بود، اما احزاب سیاسی آن را نپذیرفتند. با فرض عدم تغییر در سیستم انتخاباتی یا تصویب یک سهمیه‌ی جنسیتی انتخاباتی، احزاب سیاسی در غنا باید ابتکار عمل جدیدی را برای بهبود نمایندگی زنان در پارلمان به اجرا درآورند.