مرکز خبر- در پی بارندگی شدید چندساعته در روز جمعه، ۹ خرداد (۳۰ می)، بخش‌هایی از نیجریه شاهد سیلابی گسترده و مرگبار بودند که تاکنون جان دست‌کم ۱۱۱ نفر را گرفته است. شکسته شدن یک سد در ایالت ناساراوا، به وخامت اوضاع دامن زد و هزاران نفر را آواره کرد. این حادثه یک‌بار دیگر چهره فاجعه‌بار تغییرات اقلیمی در کشورهای در حال توسعه و بحران زیرساخت‌های شهری و روستایی را به نمایش گذاشت.

براساس گزارش‌های رسمی، بارندگی‌های سیل‌آسا که در عرض چند ساعت مناطقی از مرکز و شمال نیجریه را در بر گرفت، به جاری شدن سیل‌های مخرب منجر شد. بسیاری از خانه‌ها، زمین‌های کشاورزی، و جاده‌ها تخریب شده‌اند. نیروهای امدادی در حال تلاش برای نجات بازماندگان و انتقال اجساد قربانیان هستند. مقامات محلی هشدار داده‌اند که احتمال افزایش شمار کشته‌ها بالاست، چرا که بسیاری هنوز مفقودند و راه‌های ارتباطی با برخی مناطق قطع شده است.

 

شکستن سد؛ نقطه اوج فاجعه

در حالی که بارندگی سنگین به تنهایی توان تخریب زیادی داشت، شکستن یک سد در حوالی منطقه کیانا (ایالت ناساراوا) منجر به ورود حجم عظیمی از آب به مناطق مسکونی شد. سدی که قرار بود نگهدارنده و تنظیم‌کننده آب باشد، با شکست خود جان صدها نفر را در معرض خطر مستقیم قرار داد. ضعف در نگهداری و بازسازی این زیرساخت‌ها، که سال‌هاست گزارش‌های کارشناسی درباره خطرناک بودن آن‌ها منتشر شده، نقش مستقیم در گسترش ابعاد فاجعه ایفا کرده است.

 

قربانیان خاموش تغییرات اقلیمی

این فاجعه تنها یک حادثه محلی نیست؛ بلکه بخشی از الگوی گسترده‌ای از بحران‌های اقلیمی است که زندگی میلیون‌ها انسان را در آفریقا تهدید می‌کند. نیجریه، با جمعیتی بیش از ۲۲۰ میلیون نفر، یکی از آسیب‌پذیرترین کشورهای جهان در برابر اثرات تغییرات اقلیمی به شمار می‌رود. از خشکسالی‌های مرگبار در شمال شرقی، تا سیل‌های مرگبار در جنوب، این کشور سالانه میلیاردها دلار خسارت می‌بیند.

افزایش دمای زمین، تغییر الگوهای بارندگی، و طوفان‌های غیرقابل پیش‌بینی باعث شده‌اند تا بارش‌های فصلی به بلایای طبیعی تبدیل شوند. با وجود هشدارهای مکرر دانشمندان، بسیاری از زیرساخت‌های حیاتی مانند سدها، کانال‌های آبی، و سیستم‌های هشدار سریع در نیجریه یا فرسوده‌اند یا اصلاً وجود ندارند.

یکی از انتقادهای عمده متوجه دولت فدرال نیجریه و دولت‌های ایالتی است که با وجود تجربه‌های مشابه در سال‌های اخیر، هنوز نتوانسته‌اند برنامه‌ مؤثری برای مقابله با بحران‌های اقلیمی و فجایع طبیعی طراحی کنند. در سال ۲۰۲۲ نیز سیلی مشابه بیش از ۶۰۰ قربانی گرفت.

کارشناسان معتقدند عدم سرمایه‌گذاری کافی در پروژه‌های مدیریت آب، نبود سیستم‌های هشدار سیل، و بی‌توجهی به هشدارهای اقلیمی، دلایل اصلی تکرار چنین فجایعی هستند.

فاجعه اخیر بار دیگر این واقعیت را نمایان ساخت که قربانیان اصلی تغییرات اقلیمی، نه کشورهایی هستند که بیشترین سهم را در تولید گازهای گلخانه‌ای دارند، بلکه جوامع فقیری هستند که کمترین نقش را در تخریب اقلیم ایفا کرده‌اند. نیجریه و بسیاری از کشورهای آفریقایی، با وجود منابع طبیعی عظیم، همچنان از دسترسی به تکنولوژی‌های نوین، سیستم‌های پیش‌بینی آب‌وهوا، و کمک‌های بین‌المللی محروم‌اند.