شهر آمد در ۸ نوامبر نشستی برای تعیین «شهر زنانه» برگزار می‌کند
مدیریت‌های محلی دموکراتیک در تاریخ ۸ نوامبر در شهر آمد نشستی برگزار خواهند کرد تا در آن «شهرهای زنانه» را تعیین کنند. پس از این نشست که با مشارکت نیروهای پویای شهر برگزار می‌شود، حقوق زنان بر فضا و حیات شهری عملی خواهد شد.
آرژین دیلَک اونجَل
آمد- نابرابری جنسیتی در جامعه، زندگی زنان را در همه زمینه‌ها محدود کرده است و ساختار جنسیت‌زده‌ی شهرها و فضاهای شهری همواره موضوع بحث بوده است. از نابرابری در مدیریت تا بودجه‌های بی‌توجه به جنسیت، از ناامنی فضاهای عمومی تا دخالت در حافظه جمعی زنان، مدیریت‌های شهری تا امروز با ذهنیتی مردسالار شکل گرفته‌اند و به عنوان سازوکاری عمل کرده‌اند که زنان را از عرصه عمومی دور کرده و در چهاردیواری خانه‌ها محبوس ساخته است.
اما مبارزه زنان از این تحمیل فراتر رفته و برای حضور و موجودیت خود در همه عرصه‌ها مقاومت می‌کند.
نتیجه‌ی این مقاومت، تجربه‌های گوناگونی است که در زمان‌ها و کشورهای مختلف در جهان شکل گرفته‌اند. این تجربه‌ها نه تنها از نظر فضایی، بلکه با تکیه بر کار، حافظه و مشارکت زنان، نوعی درک تازه از دموکراسی مبتنی بر زنان را به وجود آورده‌اند. چند نمونه از این تجربه‌ها به شرح زیر است:
بوگوتا (کلمبیا):
با اجرای سیستم «جزایر مراقبت»، شهر را دوباره طراحی کرد تا بار مراقبت از خانواده بر دوش زنان کاهش یابد. در هر «جزیره» امکاناتی مانند مهدکودک، رختشوی‌خانه، مراکز آموزشی و فضاهای استراحت برای زنان ایجاد شد.
کیتو (اکوادور):
با همکاری سازمان ملل متحد برای زنان (UN Women)، مبارزه با آزار و اذیت را در طراحی شهری ادغام کرد. امنیت فضاهای عمومی و حمل‌ونقل شبانه با نظارت و مشارکت زنان تقویت شد.
روساریو (آرژانتین):
با اجرای مدل بودجه‌ریزی مشارکتی مبتنی بر جنسیت، خواسته‌های انجمن‌ها و مجامع زنان وارد بودجه شهرداری شد و صدها پروژه‌ی کوچک محلی به مرحله‌ی اجرا رسید.
اومئو (سوئد):
در قالب پروژه‌ای به نام «چشم‌انداز جنسیتی» (Gendered Landscape)، خیابان‌ها و ساختمان‌های شهر با نام‌ها و داستان‌های مربوط به کار و نقش زنان دوباره نام‌گذاری شدند.
کرالا (هند):
با شبکه‌های «کودومباشری» (Kudumbashree) بیش از چهار میلیون زن در سطح محله‌ها در مدیریت محلی مشارکت کردند و در نتیجه، اقتصاد و سیاست محلی به‌دست زنان دگرگون شد.
نظارت دولتی در مدیریت شهری کوردستان
در حالی که زنان در سراسر جهان همچنان برای برابری مبارزه می‌کنند، این پرسش مطرح است که رابطه‌ی میان مدیریت شهری و زندگی زنان در ترکیه چگونه است؟ برای پاسخ به این سؤال، کافی است به کوردستان نگاه کنیم تا نمونه‌های روشنی از این وضعیت را ببینیم.
در کوردستان، جایی که همواره در معرض مداخلات ذهنیت مرد-دولتی بوده و نابرابری جنسیتی حاکم است، انتصاب قیم، بر شهرداری‌ها در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۹، نه‌تنها اراده‌ی سیاسی مردم کورد را نادیده گرفت، بلکه دستاوردهای زنان را نیز هدف قرار داد. در آن سال‌ها، در مجموع ۱۵۹ شهرداری که توسط احزاب کورد اداره می‌شدند، تحت قیمومت دولتی قرار گرفتند. پس از انتخابات محلی سال ۲۰۲۴ نیز این‌بار ۱۰ شهرداری متعلق به حزب دموکراتیک خلق‌ها (دَم) با همان سرنوشت روبه‌رو شدند. در هر سه دوره، قیم‌ها مستقیماً دستاوردها و ساختارهای زنان را هدف حمله قرار دادند.
آزادی و زندگی زنان به هدف اصلی حمله تبدیل شد
قیم‌ها در نخستین اقدام خود، خانه‌های امن زنان را بستند. ادارات سیاست‌های زنان یا به‌کلی تعطیل شدند، یا مدیران مرد بر رأس آن‌ها گماشته شدند. بسیاری از کارمندان زن از کار برکنار یا به بخش‌های دیگر منتقل شدند. پرونده‌های زنان قربانی خشونت که به مراکز زنان مراجعه کرده بودند، توسط مقامات ضبط شد و در نتیجه جان آن زنان در خطر قرار گرفت. پارک‌ها، میدان‌ها و اماکنی که به نام زنان نام‌گذاری شده بودند، تغییر نام یافتند. همچنین ساختمان‌های مراکز زنان به‌طور رایگان در اختیار نهادهای مختلف وابسته به حزب عدالت و توسعه(آ‌ک‌پ) قرار داده شدند.
پس از انتخابات محلی سال ۲۰۲۴، نخستین هدف حزب (دَم)، پاک کردن آثار قیم‌ها و بازگرداندن حقوق سلب‌شده به زنان بود.
مدیریت‌های محلی که برای ایجاد «شهرهای زنانه» آستین بالا زده‌اند، در حال آماده‌سازی طرحی تازه‌اند تا زنان دارای حق برابر در تصمیم‌گیری باشند، تعاونی‌ها و اقتصاد محلی بر اساس نیازها و زندگی زنان سازمان‌دهی شوند، فضاهای عمومی و حمل‌ونقل شهری با حساسیت جنسیتی طراحی گردند، و حافظه و حضور تاریخی زنان بار دیگر در حافظه شهری آشکار و ماندگار شود. مدیریت‌های محلی دموکراتیک در تاریخ ۸ نوامبر با برگزاری نشستی گسترده و با مشارکت وسیع، «شهرهای زنانه» را تعیین خواهند کرد.
ادا بازَنجیر، هماهنگ‌کننده‌ی واحد آموزش در مدیریت سیاست‌های زنان اتحادیه شهرداری‌های جنوب‌شرقی آناتولی (GABB)، هدف از برگزاری این نشست در ۸ نوامبر را تشریح کرد. در ۸ نوامبر، «شهرهای زنانه» تعیین می‌شوند.
ادا بازنجیر درباره‌ی نشست ۸ نوامبر و هدف آن چنین توضیح داد:
«این طرح در مرحله‌ی نخست، مناطق تحت مدیریت شهرداری‌های وابسته به حزب (دَم) را در بر خواهد گرفت، اما در بلندمدت تمام شهرداری‌ها را شامل خواهد شد.
به‌عنوان گام آغازین، فعالیت را از طریق پنج منطقه‌ی پایلوت شروع می‌کنیم. این پنج شهر پایلوت عبارت‌اند از: آمد، ادرمیت، جزیره، نصیبین و یوکسَک‌اُوا.
با این حال، هدف نهایی ما این است که در آینده، برنامه‌ی «شهر زنانه» را در تمامی حوزه‌های مدیریت محلی تقویت کنیم.
نشست در ۸ نوامبر برگزار خواهد شد و در آن، همه‌ی نیروهای پویای شهر گرد هم خواهند آمد؛ از جمله سندیکاها، انجمن‌های صنفی، دانشگاهیان، زنان محله‌ها و زنانی که مسئولیت مراقبت از خانواده را بر عهده دارند، به‌طور خلاصه، تمام اجزای فعال جامعه شهری در این نشست حضور خواهند داشت.
در این نشست می‌خواهیم درباره‌ی این پرسش‌ها گفت‌وگو کنیم: «چگونه می‌توانیم این روند را به‌صورت مشترک پیش ببریم؟ نیازهایمان چیست؟ مشکلاتمان کدام است؟ و پیشنهادهایمان چیست؟ این نشست محلی خواهد بود برای بحث و تبادل نظر جمعی درباره‌ی همه‌ی این مسائل.»
از سال ۱۹۹۹ تا امروز: ادعای «نمایندگی برابر»
در پاسخ به این پرسش که «چرا به چنین طرحی نیاز احساس شد؟» ادا بازنجیر توضیح داد که این کار تازه‌ای نیست و یادآور شد که در سال ۱۹۹۹، جنبش زنان کورد با شعار نمایندگی برابر در مدیریت‌های محلی آغاز به کار کرده بود.
در انتخابات سال ۱۹۹۹ تصمیم گرفته شد که در سه شهر، به‌صورت آزمایشی نامزدهای زن معرفی شوند. در نتیجه: مقدس کوبیلای در دُغوبایازیت، جهان سینجار در قزل‌تپه و عایشه کاراداغ در دِریک به عنوان شهردار انتخاب شدند.
«طرحی که با انتصاب قیم‌ها دچار وقفه شد»
ادا بازنجیر گفت: «در آن زمان، کار را با سه زن آغاز کردیم و در همان زمان با همین سه زن انتخابات را پیروز شدیم. گسترش این ادعا و هدف، از همان ابتدا یکی از برنامه‌های ما بود. به مرور زمان، تعداد زنان در زمینه‌های نمایندگی برابر افزایش یافت. در واقع، در سال ۲۰۱۴ با اجرای سیستم ریاست مشترک، ادعای نمایندگی برابر به طور کامل عملی شد و از آن زمان تاکنون این موضوع در سرفصل‌های جنبش زنان کورد قرار دارد. هدف ما این است که شهرهایی که در آن زندگی می‌کنیم را به «شهر زنانه» تبدیل کنیم، کاری انجام دهیم که زنان در آن آزاد، برابر و مشارکت‌کننده باشند و این فضاها را تغییر و بازآفرینی کنیم. بنابراین، این یک فرآیند تازه نیست؛ تنها با انتصاب قیم‌ها متوقف یا در برخی نقاط به تعویق افتاده بود. بعد از آن که شهرداری‌ها دوباره به دست آمدند، در عمل، این طرح را سریعاً دوباره شروع کردیم تا ببینیم چگونه می‌توانیم ادعای پیشین خود را به واقعیت تبدیل کنیم.»
زنان و حق شهر
ادا بازنجیر با اشاره به مشکلات ساختاری در شهرها گفت: «در این زمینه، بحث بر اساس «حق شهر» می‌تواند معنی‌دار باشد. به عبارت دیگر، حق زنان بر شهر چیست؟ وقتی این مفهوم را بررسی می‌کنیم، دیگر صحبت از یک حق موجود نیست، بلکه باید از حق ایجاد تغییر بنیادین سخن گفت. به عنوان زنان، ما باید تصور و چشم‌انداز خود برای تغییر ریشه‌ای را داشته باشیم. اما امروز، ذهنیت مردسالار موجود هنوز زنان را در موقعیتی ثانویه می‌بیند و آن‌ها را حذف یا نادیده می‌گیرد. بنابراین در یک فضا که نظامی‌گرایانه، جنسیت‌زده و ملی‌گرا است، صحبت از آزادی امکان‌پذیر نیست. زیرا این شهرها با ذهنیتی مردانه طراحی شده‌اند. این مشکل همچنین با سرمایه مرتبط است، زیرا سرمایه به یک منبع سود و منفعت (رنت) تبدیل می‌شود. وقتی این منبع سود در دست مردان متمرکز شود و آن‌ها بر آن تسلط یابند، دیگر صحبت از هر نوع آزادی عملاً ممکن نخواهد بود.»
بحث درباره فضاهای انتزاعی و ملموس
ادا بازنجیر با تأکید بر اینکه ادعای مدیریت‌های محلی، «ایجاد فضاهای دموکراتیک، اکولوژیک و آزاد برای زنان» است، اظهار داشت که نشست نیز حول همین هدف شکل خواهد گرفت و گفت: «چه فضایی انتزاعی است و چه فضایی ملموس؟ لازم است این‌ها را هم مورد بحث قرار دهیم. فضای انتزاعی برای ما چه معنایی دارد؟ این فضاها، مکان‌هایی هستند که قدرت و ذهنیت مردسالار در آن‌ها خود را مستقر کرده است. ما چه چشم‌اندازی برای فضاهای ملموس می‌توانیم ارائه کنیم؟ چگونه می‌توانیم این فضاها را تقویت کنیم؟ این‌ها موضوع گفت‌وگو ما خواهند بود. به این ترتیب، ما در حال ساخت یک مکانیزم تصمیم‌گیری مشترک هستیم. به عبارتی، مسائل بسیاری پیش روی ماست؛ از دسترسی زنان به زندگی شهری، حمل‌ونقل، مسکن گرفته تا دسترسی به مکانیزم‌های حمایت از قربانیان خشونت.»
ادا بازنجیر با ارائه نمونه‌هایی از تحقیقات میدانی درباره مشکلاتی که زنان در شهرها تجربه می‌کنند گفت: «در سه محله بزرگ در مرکز دیاربکر، با حدود ۳۵۰۰ زن مصاحبه شد. مشکلات مربوط به مسکن به‌وضوح آشکار شد. زندگی زنان و کودکان در خانه‌هایی که نور خورشید نمی‌بینند و مرطوب هستند باعث ابتلای آن‌ها به آسم شده و نشان می‌دهد که مشکلات مسکن چگونه می‌توانند سایر مسائل را نیز تشدید کنند. اگر بخواهیم درباره طرح‌های ساختمانی و برنامه‌ریزی شهری بحث کنیم، لازم است این مسائل را هم بررسی کنیم. همچنین، در حمل‌ونقل نیز مشکلات مشابهی وجود دارد. زنان در خیابان‌ها احساس امنیت نمی‌کنند؛ از نورپردازی معابر گرفته تا احساس ناامنی در فضاهای خلوت، مسائل متعددی وجود دارد. این موارد نمونه‌ای از موضوعاتی هستند که ما قصد داریم در نشست بحث و برای آن‌ها راه‌حل پیدا کنیم.»
ادا بازنجیر درباره تأثیر اقدامات قیم‌ها گفت: «ما همچنین می‌دانیم که قیم‌ها با فستیوال‌های «مسیر فرهنگ» و برخی فعالیت‌های دیگر، تلاش کردند ساختار جمعیتی و فرهنگ را تغییر دهند و دگرگون کنند. بنابراین، این مسائل واقعاً به هم پیوسته و از هم مستقل نیستند. همچنان عملکرد قیم‌ها ادامه دارد. پس از سال ۲۰۲۴، ۱۰ شهرداری دیگر تحت قیمومت قرار گرفتند. به همین دلیل، آگاهی از چرایی این اقدامات و تعیین راهکار و روش مقابله با آن‌ها و همچنین پیگیری آن‌ها برای ما اهمیت بالایی دارد.»