افسون افشاری

روز جهانی سلامت روان هر ساله در تاریخ ۱۰ اکتبر گرامی داشته می‌شود. این روز برای اولین بار در سال ۱۹۹۲ توسط فدراسیون جهانی سلامت روان نامگذاری شد. هدف اصلی این روز افزایش آگاهی عمومی درباره مسائل مربوط به سلامت روان، کاهش انگ و تبعیض مرتبط با بیماری‌های روانی، و تشویق افراد به جستجوی کمک‌های تخصصی است.

موضوع امسال «سلامت روان و رفاه برای همه را در اولویت جهانی قرار دهید» است که بر اهمیت سلامت روان برای همه افراد در سراسر جهان تأکید دارد. این روز فرصتی است برای بحث درباره اهمیت سلامت روان و راه‌های بهبود آن در زندگی روزمره.

 

سلامت روان تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که شامل شرایط اجتماعی نیز می‌شود. برخی از این شرایط عبارتند از:

١.شرایط اقتصادی: فقر و مشکلات مالی می‌توانند استرس و اضطراب را افزایش دهند و بر سلامت روان تأثیر منفی بگذارند.

٢. محیط خانوادگی: یک محیط خانوادگی سالم و حمایت‌کننده می‌تواند به بهبود سلامت روان کمک کند، در حالی که خشونت خانگی و ناملایمات خانوادگی می‌توانند خطر ابتلا به اختلالات روانی را افزایش دهند.

٣.حمایت اجتماعی: داشتن شبکه‌ای از دوستان و خانواده که حمایت عاطفی ارائه می‌دهند، می‌تواند به کاهش استرس و بهبود سلامت روان کمک کند.

۴.تجربیات دوران کودکی: تجربیات منفی در دوران کودکی مانند سوءاستفاده یا بی‌توجهی می‌توانند تأثیرات بلندمدتی بر سلامت روان داشته باشند.

۵.عوامل فرهنگی: فرهنگ و باورهای اجتماعی نیز می‌توانند بر نحوه برخورد افراد با مشکلات روانی و جستجوی کمک تأثیر بگذارند.

سرمایه‌داری و جنگ هر دو می‌توانند تأثیرات منفی قابل توجهی بر سلامت روان داشته باشند.

 

تأثیرات سرمایه‌داری بر سلامت روان:

١. استرس مالی: فشارهای اقتصادی و نابرابری‌های مالی می‌توانند منجر به استرس، اضطراب و افسردگی شوند.

٢. فشار کاری: محیط‌های کاری پرتنش و ساعات کاری طولانی می‌توانند به فرسودگی شغلی و مشکلات روانی منجر شوند.

٣. احساس نابرابری: نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی می‌توانند احساس بی‌عدالتی و نارضایتی را افزایش دهند که بر سلامت روان تأثیر منفی دارد.

 

تأثیرات جنگ بر سلامت روان:

١. اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): قرار گرفتن در معرض خشونت و تروماهای جنگی می‌تواند منجر به PTSD شود که با علائمی مانند کابوس‌ها، فلاش‌بک‌ها و اضطراب شدید همراه است.

٢. افسردگی و اضطراب: جنگ می‌تواند احساس ناامیدی، بی‌ارزشی و اضطراب را افزایش دهد، به ویژه در میان کسانی که عزیزان خود را از دست داده‌اند یا شاهد خشونت بوده‌اند.

٣. خستگی جنگ: سربازان و غیرنظامیان ممکن است دچار خستگی روانی و جسمی شوند که به دلیل قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض شرایط جنگی ایجاد می‌شود.

زنان در روز جهانی سلامت روان نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. آنها به عنوان مدافعان سلامت روان، مشاوران، و فعالان اجتماعی در افزایش آگاهی و کاهش بدنامی اجتماعی مرتبط با بیماری‌های روانی نقش دارند.

زنان همچنین در خانواده‌ها و جوامع خود به عنوان حامیان اصلی سلامت روان عمل می‌کنند، با ارائه حمایت عاطفی و روانی به اعضای خانواده و دوستان خود. بسیاری از زنان به عنوان متخصصان سلامت روان، از جمله روانشناسان و روانپزشکان، در ارائه خدمات درمانی و مشاوره‌ای به افراد نیازمند کمک می‌کنند.

سلامت روان زنان به شدت تحت تأثیر تبعیض جنسیتی قرار می‌گیرد. تبعیض جنسیتی می‌تواند به شکل‌های مختلفی از جمله نابرابری در فرصت‌های شغلی، دسترسی به خدمات بهداشتی، و حتی در محیط‌های آموزشی و خانوادگی بروز کند. این نوع تبعیض می‌تواند منجر به افزایش سطوح اضطراب، استرس، افسردگی و اختلال استرس پس از سانحه در زنان شود.

در ایران، تحقیقات نشان داده‌اند که تبعیض جنسیتی ادراک شده می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت روان زنان داشته باشد. عواملی مانند رضایت زناشویی، نگرش‌های صمیمانه، سابقه بیماری روانی، و رضایت شغلی نیز بر سلامت روان زنان تأثیرگذار هستند.

سازمان ملل متحد نیز گزارش داده است که نژادپرستی، جنسیت‌زدگی و دیگر انواع تبعیض همچنان مانع بزرگی در بهبود وضعیت سلامت زنان و دختران در سراسر جهان هستند. این گزارش‌ها نشان می‌دهند که زنان از گروه‌های اتنیک‌های ملی، نژادی یا بومی به دلیل کمبود مراقبت‌های بهداشتی کافی، با خطر مرگ زودرس و افسردگی بیشتری مواجه هستند.

دولت ایران نقش مهمی در عدم سلامت روانی زنان دارد. سیاست‌ها و قوانین دولتی می‌توانند تأثیرات مثبت و منفی بر سلامت روانی زنان داشته باشند. برخی از این تأثیرات عبارتند از:

١. قوانین و مقررات محدودکننده: قوانین حجاب اجباری و محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی می‌توانند فشار روانی زیادی بر زنان وارد کنند. این قوانین نه تنها آزادی‌های فردی زنان را محدود می‌کنند، بلکه می‌توانند منجر به افزایش اضطراب و افسردگی شوند.

٢.عدم دسترسی به خدمات بهداشتی مناسب: در برخی مناطق، زنان به خدمات بهداشتی و روانی مناسب دسترسی ندارند. این مسئله می‌تواند به تشدید مشکلات روانی و افزایش نرخ خودکشی منجر شود.

٣.تبعیض جنسیتی: تبعیض در فرصت‌های شغلی، آموزشی و اجتماعی می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس و افزایش استرس و اضطراب در زنان منجر شود.

۴.سرکوب اعتراضات: سرکوب اعتراضات زنان و فعالان حقوق زنان می‌تواند به افزایش فشار روانی و احساس ناامیدی در بین زنان منجر شود.

وضعیت سلامت روان زنان در ایران نگران‌کننده است. طبق آمار، حدود ۱۶ درصد از زنان در ایران از افسردگی رنج می‌برند. همچنین، نرخ ابتلا به اختلالات اضطرابی و افسردگی در بین زنان بیشتر از مردان گزارش شده است.

آمار خودکشی در ایران نشان می‌دهد که وضعیت سلامت روان زنان نگران‌کننده است. طبق گزارش‌ها، سالانه حدود ۴۰۰۰ نفر در ایران بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند که بخشی از این آمار مربوط به زنان است.

در سال گذشته، از مجموع ۴۶۲۷ مورد خودکشی، ۱۳۶۵ موردمربوط به زنان بوده است. این آمار نشان‌دهنده افزایش ۵ درصدی نسبت به سال‌های گذشته است.

عوامل مختلفی مانند فشارهای اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی می‌توانند به افزایش نرخ خودکشی در بین زنان منجر شوند. همچنین، تبعیض جنسیتی و محدودیت‌های فرهنگی نیز نقش مهمی در این موضوع دارند.