روز جهانی عکاسی؛ چالش‌ها ودستاوردهای زنان در عکاسی
ساوین در مورد عکاسی زنان می‌گوید: اگرچه در جامعه واقعیت‌های ناخوشایند وجود دارد و از لحاظ فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و قانونی چالش‌ها و محدودیت‌های زیادی برای هنرمند وجود دارد، اما یک عکاس بهترین راوی لحظات است و می‌توان با هنر خود همین چالش‌ها را انعکاس داد
سانا محمودی
ماکو- ١٩ آگوست مصادف با ٢٩ مرداد ماه در تقویم بسیاری از کشورهای جهان به عنوان روز جهانی عکاسی نامگذاری شده است.
پیشنهاد نامگذاری روز جهانی عکاسی نخستین بار توسط انجمن‌های عکاسی در آمریکا اعلام شد؛ اما شورای عکاسی بین‌المللی هند در سال ۱۹۹۱ نخستین نهادی بود که این روز را رسما بعنوان روز جهانی عکاسی جشن گرفت. همین باعث شده افراد بسیاری از جمله عکاسان و دیگر هنرمندان، این روز را در شبکه‌های اجتماعی با اشتراک پست‌هایشان جشن بگیرند.
تبعیض علیه زنان در عکاسی هم مشهود است است، از لحاظ عرفی، عکاسی یک کار مردانه محسوب می‌شود. درصد بالایی از زنان که عکاس خبری یا مستندساز هستند اکثرا بیکارند و یا نسبت به مردان دستمزدهای پایین‌تری می‌گیرند. عکاسان مد هم در ایران با محدودیت‌های قانونی زیادی روبه رو هستند. نیاز به مجوز برای بسیاری از سبک‌های عکاسی، باعث کندی توسعه عکاسی در ایران شده است. همچنین عکاسانی که از رویدادهای سیاسی و اعتراضی در ایران عکاسی کرده‌اند، با مشکلاتی روبرو شده‌اند.
فمنیست‌ها برای مقابله با تاریخ هنر مردمحور، از راهکارهای مختلفی در خلق آثار هنری استفاده کرده و با نقد فلسفه و هنر سنتی زمینه حضور بیشتر زنان را در عرصه‌های هنری فراهم کرده‌اند. بسیاری از عکاسان زن، در مجموعه‌هایشان به دغدغه‌های زنان می‌پردازند و در مورد موضوعات زنان در عکاسی کار می کنند و آن را به مخاطبان انتقال می‌دهند.
دوربین عکاسی و عکس در ایران اوایل در انحصار طبقات بالا بود و کم کم وسیله‌ای عمومی شد و در اختیار اهداف اجتماعی قرار گرفت و از سوی هم این حرفه بیشتر مردانه بود و کم کم زنان هم به این عرصه وارد شدند.
در مورد فعالیت زنان در عرصه عکاسی، با ساوین.م عکاس اهل ماکو گفت‌وگویی داشتیم.
ساوین در ابتدا مورد حرفه‌اش می‌گوید:«من نزدیک هشت سال است به صورت حرفه‌ای وتخصصی عکاسی می‌کنم و از کودکی به عکاسی علاقه داشتم و همسرم هم عکاس است. سوژه‌هایی که برای عکاسی انتخاب می‌کنم بیشتر در مورد زنان، معضلات اجتماعی و سیاسی است. چون در جامعه‌ای مانند کوردستان زندگی می‌کنم و بیشتر دردهای زنان جامعه را می‌بینم و این سوژه‌ها بیشتر در عکس‌هایم انعکاس پیدا کرده است».
وی در مورد محدودیت زنان می‌گوید:«زنان ایران و کورد نسبت به کشورهای منطقه هم محدودیت‌های سیاسی، حقوقی و فرهنگی گسترده‌ای دارند. زنانی که در قرن ٢١ با مسائل حکومتی و قوانین دست و پنجه نرم می‌کنند. نسل جدید با این قوانین و عرف‌ها در تضاد هستند و در انقلاب ژن ژیان آزادی نیز به وضوح دیده شد که نسل جدید نسل انقلابی بوده و با نافرمانی‌های مدنی و تداوم مبارزات خود خواهان تغییر هستند.
وی در مورد حمایت صنفی از زنان می‌گوید: «چون عکس‌هایم بر خلاف قوانین ایران است و موضوعات من زنان هستند، وقتی در جشنواره‌ای برنده می‌شوم، توسط رسانه‌های داخلی سانسور می‌شوم و در ایران از عکاس‌های مستقل که دیدگاه حکومتی ندارد حمایت نمی‌شود و آنها را سانسور می‌کنند.»
در مورد عکاسی زنان ساوین می‌گوید: «خوشبختانه در پنج سال اخیر حضور زنان در عرصه عکاسی افزایش پیدا کرده و در این زمنیه هم موفق هستند. هنوز هم جا دارد که به سمت و سوی حرفه‌ای بروند و زنان باید دنبال چالش‌ها و هنجارشکنی‌ها باشند و باید در این راه ساختارشکنی کنند. چون بیشتر حرفه‌ها مردانه بوده و تا زنان در جامعه در این حرفه موفق شوند باید خیلی قوی باشند و عرف و هنجارهای اجتماعی، سیاسی و حقوقی نادرست را مانع کار خود نبینند.»
وی در مورد سبک‌های مختلف عکاسی می‌گوید: «سبک‌های زیادی در عکاسی وجود دارد و با ورود هوش مصنوعی،عکاس یک دیتای به آن می‌دهد و هوش مصنوعی یک عکس قابل استناد ارائه می‌دهد و در این زمینه هوش مصنوعی هم به میدان وارد شده است.سبک عکس‌های مانند فوتو مونتاژ داریم که عکاس چند نوع سبک را ترکیب می‌کند و خروجی نهایی یک عکس می‌شود. سبک‌های مستند اجتماعی، مردم نگاری، منظره و هوایی داریم. هر نوع سبک هم کاربرد خودش را دارد و من با تمرکز بر عکس مفهومی بیشتر روی سوژه‌ی زنان کار می‌کنم، که سبک مفهومی در مناطق ما کم کار می‌شود. در کوردستان بیشتر مردم به سبک عکاسی منظره روی آورده‌اند شاید به این دلیل است که در مناطق مذکور محدودیت و سانسور بیشتر است و عکاسی مطبوعاتی در این مناطق هم کم است و بیشتر زیر نظر مطبوعات داخلی بوده و شامل ژانر مستند اجتماعی هستند.»
تبعیض علیه زنان در حرفه عکاسی
ساوین در مورد تبعیض علیه زنان می‌گوید: «عکاسی اوایل یک کار مردانه شناخته می‌شد، اما زنان هم اکنون مشغول این حرفه هستند و یک کم زمان لازم است تا جامعه زنان را در این حرفه قبول کند. در اوایل عکاسی چند بار با مشکل مواجه شدم، کسانی که به ما مراجعه می‌کردند میگفتند« که ما دوست نداریم یک زن عکاسی را انجام دهد باید همکار مرد این کار انجام دهد» و این دیدگاهی اشتباه است که مردان در بعضی حرفه‌ها قوی‌تر هستند. چون در طول تاریخ مشاهده کرده‌ایم که زنان زیادی پیشگام هنر عکاسی بودند.»
وی در مورد موفقیت زنان می‌گوید:«مهمترین عامل موفقیت زنان انگیزه و پشتکار است. کسانی که هدف دارند حتما موفق می‌شوند. نوع تکنولوژی و دوربین‌ها هم در موفقیت رشته عکاسی تأثیر دارند که متأسفانه در ایران تجهیزات عکاسی به عنوان یک کالای تجملاتی در نظر گرفته می‌شوند و زنان زیادی هستند که به این حرفه علاقه دارند ولی دسترسی به تجهیزات عکاسی برای آنها سخت است.»
ساوین در پایان سخنان خود خطاب به زنان اظهار کرد: «به عنوان یک زن عکاس،می‌گویم که از ایده‌هایتان نترسید. اگرچه در جامعه واقعیت‌های ناخوشایند وجود دارد و از لحاظ فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و قانونی چالش‌ها و محدودیت‌های زیادی برای هنرمند وجود دارد، اما یک عکاس بهترین راوی لحظات است و می‌توان با هنر خود همین چالش‌ها را انعکاس داد.»