مرکز خبر- امروز ٨ بهمن ماه، مصادف با ٢٨ ژانویه، روز جهانی حریم خصوصی اطلاعات است. هدف از اختصاص چنین روزی، افزایش آگاهی عموم نسبت به حریم شخصی و حفاظت از داده‌هاست.

حریم خصوصی اطلاعات، جنبه‌ای از فناوری اطلاعات است که به میزان توانایی فرد در تعیین اینکه چه اطلاعاتی از او با افراد ثالث، خواسته یا ناخواسته، به اشتراک گذاشته شود اشاره دارد.

روز جهانی حریم خصوصی اطلاعات در تقویم حدود ۵۰ کشور به ثبت رسیده است. در بسیاری از کشورها مراسم‌های برگزار شده به مناسبت این روز بر آگاهی‌رسانی در خصوص اهیمت حفاظت از حریم خصوصی در پردازش و ذخیره‌سازی اطلاعات شخصی بخصوص در بسترهای آنلاین توجه دارند. در طی سال‌های اخیر، دامنه این آموزش‌ها نه فقط بر سازمان‌ها و کاربران که بر خانواده‌ها و مشتریان نیز تمرکز داشته است. اما تقریباً به طور یقین می‌توان گفت که در ایران اتفاق خاصی از این بابت نمی‌افتد.

«حق افراد برای تنها بودن»، تعریف کوتاه و ساده‌ای است دامنه گسترده‌ای دارد. یک وکیل دادگستری حریم خصوصی را به چهار دسته حریم اطلاعات، حریم ارتباطات، حریم جسمانی و حریم مکانی تقسیم کرده و معتقد است چالش‌های زیادی بر سر راه جرم‌انگاری نقض حریم خصوصی قرار دارد و همین موضوع باعث شده تا تعرض به حق حریم خصوصی افراد به یک امر بدیهی تبدیل شود.

در بالاترین سطح، حفظ حریم خصوصی حق یک شهروند برای تنها ماندن است، یا آزادی از مداخله یا نفوذ. حریم خصوصی داده‌ها حق یک شهروند برای کنترل نحوه جمع‌آوری و استفاده از اطلاعات شخصی است.

صلاحیت‌های قضایی از جمله فدرال، ایالت‌ها و نهادهای بین‌المللی مانند اتحادیه اروپا قوانین جدید حریم خصوصی داده‌ها را تصویب می‌کنند. مقررات جدید به لطف افزایش آگاهی در بین شهروندان و قانونگذارانی که ممکن است متخصص داده و یا فنی نباشند، وضع می‌شود.

این در حالی‌ست که نام ایران جزء لیست کشورهایی‌ست که حریم خصوصی افراد در آن‌ها نقض می‌شود و حکومت به برخی اطلاعات خصوصی افراد دسترسی دارد.

افزایش روز افزون نفوذ اینترنت و بکارگیری هر چه بیشتر گوشی‌ها و دستگاه‌های همراه در کشور از یک سو و الکترونیکی و آنلاین شدن بسیاری از فرآیندها از سویی دیگر، لزوم توجه ویژه به مباحث حریم خصوصی اطلاعات شهروندان ایرانی را بیش از هر زمانی دیگر پررنگ می‌سازند.

سازمان گزارشگران بدون مرز هر سال نام دولت‌هایی را که به بهانه امنیت کشور، حریم خصوصی افراد را نقض می‌کنند، با عنوان «دشمنان اینترنت» منتشر می‌کند. نام ایران از سال ۲۰۱۳ تاکنون همواره در این لیست قرار گرفته است و دلیل آن هم این است که دولت با راه‌اندازی اینترنت ملی و سیستم‌های مخابراتی قوی، به اطلاعات شخصی و خصوصی افراد دسترسی پیدا کرده تا در صورت نیاز از آن بهره گیرد.

در این گزارش‌ها ذکر شده که دولت ایران پس از راه‌اندازی اینترنت ملی با کمک کشور چین، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و شورای عالی فضای مجازی توانسته است به کلیه اطلاعات شخصی مردم دسترسی پیدا کند و حریم خصوصی آن‌ها را نقض کند.

سازمان دیدبان حقوق بشر نیز پیش‌تر در گزارش‌های خود از وضعیت حقوق بشر در ایران، از فیلتر شبکه‌های اجتماعی از جمله فیس‌بوک و توییتر و احضار و بازداشت شمار زیادی از کاربران اینستاگرام و تلگرام در ایران انتقاد کرده است.

بر اساس اطلاعات موجود، بسیاری از بازداشت‌های پس از اعتراض‌ها به نتیجه انتخابات جنجال برانگیز ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ و پس از آن از طریق رهیابی ایمیل‌ها و حساب‌های کاربری شبکه‌های اجتماعی افراد انجام شده است.

یک روزنامه‌نگار و فعال حقوق بشر مقیم نروژ، در این خصوص گفته است: این مسئله در حقیقت تعرض به حوزه‌ حریم شخصی افراد است. موضوعی که به عنوان یک حق در سازمان ملل نیز به ثبت رسیده است: حق حریم شخصی در اینترنت یا زندگی آنلاین. تعرض به این حق یعنی نبود امنیت برای افراد و زندگی مداوم در دنیای نا‌امن. می‌دانیم که بسیاری از دولت‌ها از جمله ایران  به دنبال جاسوسی‌ و رصد شهروندان در محیط مجازی هستند. زندگی کردن در فضایی که هیچ امنیتی در آن وجود ندارد یا این موضوع که اشخاص می‌دانند که همواره در حال رصد شدن هستند، بسیار ترسناک است. هر کس حریم شخصی خود را دارد که باید مصون از دید و دسترسی دیگران باشد. ورود به حریم شخصی ایجاد ناامنی می‌کند.

این روش تعرض به حریم خصوصی افراد و خلاف مقررات بین‌المللی است اما برخی کشورها به بهانه حفظ امنیت ملی خود از آن استفاده می‌کنند و هیچ دادگاه بین‌المللی‌ای نمی‌تواند عمل ضد حقوق بشری آن‌ها زیر سؤال ببرد.