قتل ربکا چپتگی و زنان دیگر در سراسر جهان
مرگ دلخراش ربکا چپتگی، ورزشکار المپیکی که به دست دوست پسرش به آتش کشیده شد، زنگ خطری برای زنکشیهای بیوقفه در کنیا و جهان است. آیا این بار خشم زنان معترض میتواند تغییری واقعی ایجاد کند؟
ایولینا یو اوچاب
دکتر ایولینا یو اوچاب، وکیل و نویسندهی فوربس است.
ربکا چپتگی، دوندهی مسافت طولانی المپیک از اوگاندا، در سپتامبر ۲۰۲۴،چند روز پس از اینکه دوست پسرش روی او بنزین ریخت و او را در خانه شان در کنیا به آتش کشید، درگذشت.
زنان بسیاری پس از مرگ او، به خیابانهای شهرهای کنیا رفتند تا خواستار اقدامی برای مقابله با خشونتهای جنسیتی و بهویژه زنکشی شوند. ربکا چپتگی سومین ورزشکار زنی بود که از سال ۲۰۲۱ تا کنون در کنیا کشته شده است. در سال ۲۰۲۱، اگنس تیروپ، دوندهی رکورددار، در خانهی خود با ضربات چاقو کشته شد. همسر سابق او در حال حاضر در محاکمه است اما این اتهامات را رد میکند. در سال ۲۰۲۲ نیز، جسد داماریس موتوآ ورزشکار در یک حادثه مشکوک به خشونت خانگی پیدا شد. این سه زن تنها بخش کوچکی از صدها زن و دختری هستند که در سالهای اخیر در کنیا کشته شدند.
اعتراضات سپتامبر ۲۰۲۴ اتفاق جدیدی نیست. در ژانویه ۲۰۲۴ نیز، زنان در کنیا پس از موجی از کشتار اعتراض کردند. در همان ماه، دهها زن در کشور به قتل رسیدند. از جمله اسکارلت واهو، اینفلوئنسر معروف آنلاین، و ریتا واینی، دانشجوی دانشگاه که به طرز وحشیانهای به قتل رسید و سلاخی شد. به کلی در سالهای گذشته کنیا شاهد تعداد زیادی قتل بوده است و یکی از بالاترین تعداد زنکشی را در جهان داشته است. در سراسر این تظاهرات، زنان در کنیا تنها خواستار تعریف «زنکشی» به عنوان یک جرم متمایز کیفری و تخصیص مجازات سختتر به آن هستند. جرم زنکشی در حال حاضر در حداقل ۱۶ کشور در سراسر جهان از جمله کاستاریکا و مکزیک ثبت شدهاند.
زن کشی وحشیانهترین و افراطیترین مظهر خشونت علیه زنان و دختران است. قتلهای اینچنینی، با انگیزههای جنسیتی، اغلب ناشی از نقشهای جنسیتی کلیشهای، تبعیض نسبت به زنان و دختران، روابط نابرابر قدرت بین زنان و مردان و هنجارهای اجتماعی مضر هستند. با وجود آگاهی روزافزون از این موضوع، زنکشی همچنان رو به افزایش است.
در سال ۲۰۲۳، دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد (UNODC) یافتههای بسیار نگرانکنندهای را از سال ۲۰۲۲ در مورد مقیاس این وضعیت منتشر کرد، از جمله:
در آن سال نزدیک به ۸۹ هزار زن و دختر به طور عمدی کشته شدند که میتوان آنرا بالاترین رقم ثبتشدهی سالانه در طول دو دههی گذشته دانست.
با وجود اینکه تعداد کلی قتل در جهان در سال ۲۰۲۲، شروع به کاهش کرده است، تعداد قتل های زنان روز به روز بالاتر میرود.
حدود ۴۸۸۰۰ زن و کودک دختر در سراسر جهان توسط شریک جنسی یا سایر اعضای خانوادهی خود به قتل رسیدهاند. (به طور متوسط هر روز بیش از ۱۳۳ زن یا دختر توسط یکی از اعضای خانوادهی خود به قتل میرسند.)
زنان و دختران در تمام مناطق جهان؛ به شکل نامتناسبی تحت تأثیر این نوع خشونت مبتنی بر جنسیت قرار دارند.
موضوع زنکشی موضوع جدیدی نیست، اما هنوز پاسخ کافی و مناسبی برای پرداختن به آن وجود ندارد.
در سال ۲۰۱۵، دوبراوکا شیمونوویچ، گزارشگر ویژهی سازمان ملل در مورد خشونت علیه زنان و دختران و علل و پیامدهای آن، خواستار ایجاد یک "دیدهبان زنکشی" برای نظارت بر قتلهای با انگیزهی جنسیتی شد.
هدف از ایجاد چنین نظارتی نه تنها جمعآوری دادههای قابل مقایسه در مورد نرخ زنکشی در سطوح ملی، منطقهای و جهانی، بلکه استفاده از دادهها برای ایجاد تغییر و جلوگیری از این نوع خشونت است. همانطور که سازمان ملل گزارش داد، تعداد فزایندهای از ایالتها در پاسخ به این فراخوان، در حال ساخت دیدهبانهای زنکشی در سطح ملی و ایجاد مکانیسمهایی برای جمعآوری داده در مورد قتلهای جنسیتی زنان و دختران هستند.
با این حال، این ابتکارات هنوز از جایگاهی که برای ایجاد تغییرات پایدار لازم است، فاصله دارند. در واقع، این مسئله که چنین خشونتهایی در سالهای اخیر مدام در حال افزایش هستند، سؤالاتی را در رابطه با رویکردهای فعلی برمیانگیزد.
علاوه بر این، از منظر اجرای عدالت و پاسخگویی، هیچ اطمینانی از بابت بازجویی و محاکمهی صحیح توسط افراد مسئول وجود ندارد. زیرا بسیاری از مجرمان اغلب از عدالت فرار می کنند.
خشونت علیه زنان و دختران و زنکشی یک بیماری همهگیر است که نیازمند پاسخهای جامع و پیشگیرانه است. پاسخهایی که تا به امروز دیده نشده است. از طرفی، یافتن چنین پاسخهایی نیز نیازمند وحدت و رهبری است که تا به امروز دیده نشده است.
-برای ربکا چپتگی و زنان کشته شده در سراسر جهان.