پس از چهار سال از سرنگونی هواپیمای اوکراینی؛ تداوم دادخواهی خانوادەها
پس از چهار سال از سرنگونگی هواپیمای اوکراینی بار دیگر خانوادەها در محل سقوط تجمع اعتراضی برگزار و تاکید کردند: «این جنایت یک کشتار دسته‌جمعی بود که به‌دست حکومت جمهوری اسلامی رقم خورد.»
سایدا شیرزاد
مرکز خبر- مراسم جمعی از خانواده‌های کشته‌شدگان سرنگونی هواپیمای اوکراینی امروز دوشنبە ١٨ دی ١۴٠٢،و در چهارمین سالگرد آن در شاهدشهر در جنوب غربی تهران در حال برگزاری است. خانوادەهای دادخواە با شعار «فریاد از این بیداد» اعتراض خود را نسبت بە کشتار فرزندانشان، عملکرد قوە قضاییە و پنهان‌کاری‌های حکومت در مورد این جنایت ابراز داشتند.
منظر ضرابی که دو فرزند، نوه و عروسش را در جریان سرنگونی هواپیمای اوکراینی از دست داده در تجمع امروز در محل سقوط، بیانیه انجمن خانواده‌های قربانیان را خواند. در بخشی از این بیانیه با اشارە بە ماە‌ها و سال‌ها دروغ حکومت در قبال جنایات انجام شدە، آمده است: «این جنایت یک کشتار دسته‌جمعی بود که به‌دست حکومت جمهوری اسلامی رقم خورد.»
همچنین روزهای شنبه و یکشنبه ١۶ و ١٧ دی ماه، در آستانه چهارمین سال سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی، ایرانیان ساکن در خارج از مرزهای ایران، در چند کشور جهان از جمله آلمان و استرالیا تجمع اعتراضی برگزار کرده و عدم پاسخگویی دولت ایران و عدم همکاری جهت انجام تحقیقات بی‌طرفانه با نهادهای جهانی از سوی حاکمیت را محکوم کردند.
خانواده‌ی دادخواه آراد زارعی در چهارمین سالروز این فاجعه‌ی دهشتناک اعلام کرده‌اند: به عنوان کسی که فریاد دادخواهی می‌کند و پیگیر دادخواهی است، باید صدای همه عزیزانمان را برسانیم، فرقی نمی‌کند پویا باشد یا پژمان، یا ستار بهشتی و ندا آقاسلطان. بین هیچ یک از این عزیزان فرقی نیست.
عظمت اژدری، خواهر دادخواه غنیمت اژدری نیز گفته است: چهار سال پیش این موقع هرگز فکر نمی‌کردیم چنین سرنوشت شومی برای ما رقم خورده. تا جمهوری اسلامی هست هیچ کس در امان نخواهد بود، چه در ایران و چه خارج از ایران.
کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز با استفاده از هشتگ «من هم شمعی روشن خواهم کرد»، یاد جانباختگان این فاجعه را گرامی داشتند.
همچنین برخی از کاربران در شبکه‌های اجتماعی، با انتشار تصاویری از جانباختگان این فاجعه و نیز لحظات پس از آن، اعلام کرده‌اند که همچنان داغدار و سوگوار این اتفاق تلخ هستند.
ز. ع، یکی از خواهران دادخواهی که برادرش در جريان اعدام‌های دهه‌ی ۶۰، توسط دولت ایران به قتل رسیده است، می‌گوید: هواپیمای اوکراینی، کشتار جوانان در اعتراضات ٩٨ و پس از آن، حتی کشتار مردم و اعدام‌های گسترده در جریان انقلاب «ژن ژیان ئازادی»، همگی برای ما خانواده‌های دادخواه تازگی دارد. بیش از ۴٠ سال حاکمیت جمهوری اسلامی در ایران باعث شده هر روز و هر لحظه سالروز یک اتفاق غم‌انگیز برای ما باشد و من امسال، همچون ١٨ دی ٩٨، گریه کردم و مثل همان روز عزاداری کردم، انگار دقیقا همین لحظه بود که خبر این جنایت را شنیدم.
چگونگی سرنگونی هواپیمای اوکراینی
بامداد روز ۱۸ دی سال ١٣٩٨، پنج روز پس از کشته شدن قاسم سلیمانی، سپاه پاسداران دولت ایران با عنوان «انتقام سخت»، درصدد انتقام از آمریکا در عراق برآمد. انتقامی که تنها از مردم ایران و مسافران هواپیمای مسافربری اوکراینی گرفته شد.
در شرایطی که ظاهرا تمام پروازهای داخلی و خارجی ایران به دلیل «انتقام سخت» عوامل سپاه، لغو شده بود، یک هواپیمای مسافربری اوکراینی، هدف ٢ موشک سپاه قرار گرفت و تمام سرنشینان آن شامل ١۶٧ مسافر و ٩ خدمه اوکراینی هواپیما جان باختند.
مقامات دولت ایران، پس از ٣ روز جنایت صورت گرفته را تایید کردند و علی‌رغم فشارهای وارده از سوی جامعه جهانی و دولت کانادا، دولت ایران هنوز نیز هیچ اقدامی انجام نداده است و تنها با برگزاری دادگاه بیدادگاه، پشت درهای بسته و بدون حضور خانواده‌های دادخواه، چند نفر را به عنوان متهم معرفی و احکامی از ١ تا ٣ سال حبس علیه آنها صادر کرد.
این دادگاه، هیچ گاه توسط خانواده‌های مسافران هواپیما، مردم ایران و حتی جامعه جهانی تایید نشد و مورد قبول قرار نگرفت.
اکنون پس از گذشت ۴ سال از فاجعه‌ی سرنگونی هواپیمای اوکراینی، برخی رسانه‌ها گزارشی منتشر کرده‌اند مبنی بر افشاگری یکی از ٨٠ امدادگر سریع هلال احمر که از لحظات اولیه در محل سقوط هواپیما حضور داشته است. طبق اظهارات این امدادگر، از ١۵ دی ماه برای مانور به آنها فراخوان داده و تمامی مرخصی‌هایشان را لغو کرده‌اند تا «برای عملیاتی که در ساعت صفر روز ١٨ دی»، آماده باشند. طبق این اظهارات، می‌توان گفت که دولت ایران از قبل همچنین چیزی در ذهن داشته است.
روند دادرسی شکایات خانوادەها در ایران
با گذشت ۴ سال از این جنایت، دولت ایران همچنان معترضان و خانواده‌های دادخواه را تحت فشار و اذیت و آزار قرار می‌دهد. به طوری که طبق ویدیویی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است، ٢ نفر لباس‌شخصی بنر یادبود نیلوفر ابراهیم و سعید طهماسبی، دو تن از کشته‌شدگان هواپیمای اوکراینی، را پایین می‌کشند.
با این حال، در طول ۴ سالی که گذشت، این فاجعه همچنان برای مردم ایران تازگی دارد و خانواده‌ها نیز بر تداوم دادخواهی خود تاکید دارند.
محمود علیزده طباطبایی، وکیل عده‌ای از خانواده‌های دادخواه هواپیمای اوکراینی نیز در این بارە گفتە است: «متهم ردیف اول بیش از نیمی از محکومیتش را گذرانده و چون حکم قطعی نشده بود، با قرار آزاد شد. بقیه متهمان هم حکم‌شان قطعی نشده تا بازداشت شوند.»
این در حالی است کە در طول این چهار سال ۲۰ جلسه دادگاه برگزار شد و در اواخر فروردین متهم ردیف اول پرونده به به ۱۳ سال حبس و پرداخت دیه و نه متهم دیگر به یک تا سه سال حبس محکوم شدند. وکیل خانواده‌های قربانیان هواپیمای اوکراینی همان زمان مطرح کرد که اعتراض خود را به این حکم ثبت می‌کنند چرا که شکایت موکلینش از افراد دیگری بوده است.
محمود علیزده طباطبایی، وکیل عده‌ای از خانواده‌های دادخواه هواپیمای اوکراینی گفته بود: «گفته‌اند درست است که آنها مرتکب نشر اکاذیب شده‌اند ولی مشمول مرور زمان شده و منع تعقیب زده‌اند که یک چیز خیلی مسخره‌ای است.»