نمایش مقاومت زنان افغان در نمایشگاه کابل
نمایشگاه بین‌المللی تجارت زنان در کابل با حضور فعالان و صاحبان صنایع از افغانستان و چند کشور همسایه برگزار شد. زنان شرکت‌کننده با معرفی محصولات خود، بخش قابل توجهی از غرفه‌ها را مدیریت کردند.
بهاران لهیب
کابل- اين روزها کابل شاهد برگزاری نمایشگاه بین‌المللی در کابل ننداری بود. این نمایشگاه از تاریخ ۱۷ الی ۲۳ اکتبر ۲۰۲۵ از طرف زنان تجارت‌پیشه افغانستان راه‌اندازی شد. از کشورهای چین، تاجیکستان، ازبکستان، ایران و سرتاسر افغانستان تجار و صاحبان صنایع در این رویداد شرکت کردند. در میان فروشندگان، حضور زنان از کشورهای شرکت‌کننده انگشت‌شمار بود و آنان هرگز حاضر به صحبت با رسانه‌ها نمی‌شدند.
دولت طالبان این نمایشگاه را برگزار کرد تا ظاهرا کشورهای همسایه را تشویق نماید در افغانستان سرمایه‌گذاری کنند. اما زنان مبارز و آگاه افغانستان از این فرصت استفاده کردند و این تاریخ را به عنوان فرصتی برای تجلیل از روز جهانی محو خشونت علیه زنان انتخاب کردند.
ما از این نمایشگاه بازدید کردیم. فوزیه ذکی از ولایت بدخشان آمده بود. وی گفت: «من در بیست سال گذشته از جمله فعالان مدنی در ولایت بدخشان بودم و زنان مواجه با خشونت‌های خانوادگی را حمایت می‌کردم و برایشان خانه‌ای امن ساخته بودم.»
او ادامه داد: «پس از حاکمیت طالبان مجبور شدم دفتر و تمام بخش‌های حمایتی خود را با زور و تهدید ببندم. مدتی در خانه بودم و سپس بخش صنایع دستی افغانستان را با سرمایه ناچیز خود آغاز کردم. حالا حدود ده زن با من همکار هستند و یگانه دلخوشی ما زنان افغان همین بخش تولید صنایع دستی شده است.»
در دکان کنار فوزیه ذکیه شجاعی، از ولایت لوگو را مشاهده کردم که در سخنانش از افزایش خشونت علیه زنان در ولایت خود بیان داشت: «قبل از حاکمیت سرتاسری طالبان، بسیاری از ولسوالی‌های ولایت ما تحت کنترل طالبان بود. نظامیان دولت قبلی، کارمندان دولتی، زنان و حتی کودکان و نوجوانان پسر و دختر در امنیت جانی قرار نداشتند و هر روز به اشکال مختلف کشته می‌شدند. حالا تمام مردم همان وضعیت را تجربه می‌کنند.»
ذکیه هر درد و رنجی که از زنان ولایتش بیان می‌کرد با صدایی آهسته سخن می‌گفت، زیرا در هر چند قدمی، افراد امر به معروف طالبان و نظامیان‌شان گشت می‌زدند و رفتار شرکت‌کنندگان و فروشندگان را کنترل می‌کردند تا مبادا حرفی بر ضد حاکمیت بزنند. او اشاره کرد: «چند همسری، ازدواج اجباری، ازدواج اجباری نیروهای طالبان، فقر، بیکاری و خشکسالی در زیر سایه طالبان دست به دست هم داده و هر روز گلوی مردمان ولایت ما را مانند سایر نقاط افغانستان می‌فشارد.»
حلمیه محمدی، دختر ۱۸ ساله‌ای که همراه مادرش شرکت «بانوان مهر افغانستان» را چهار سال قبل تأسیس کرده‌اند، دلیل حضور خود را در نمایشگاه، تجلیل از روز جهانی محو خشونت علیه زنان خواند. نامبرده چون در مقابل کمره قرار گفت با این که حرف‌های ذکیه و فوزیه را تایید می‌کرد. اما تنها در مورد فعالیت‌های شان صحبت کرد. وی گفت: «در این نمایشگاه محصولات شرکت خود را آورده‌ایم. شرکت صنایع دستی بانوان مهر افغانستان به مردم در بخش گند افغانی، بوت (کفش)، دستکول (کیف) و زیورآلات خدمت می‌کند. بخش قالین‌بافی و حکاکی نیز داریم، اما به دلیل کمبود بودجه نمی‌توانیم آن را فعال بسازیم.»
حلمیه درباره ساختار شرکت توضیح داد: «مسئول شرکت رویا محمدی است و حدود سی زن و پنج مرد در شرکت فعالیت دارند. مردان در بخش بازاریابی هستند، زیرا زنان نمی‌توانند بیرون بروند. حتی خودم هم جز بخش بازاریابی هستم. اما مرد دیگری بعد از مادرم برشکاری لباس‌ها را بر عهده دارد.»
وی افزود: «دفتر مرکزی در کابل موقعیت دارد و در ولایات نمایندگی نداریم، اما محصولات را به شکل پارسل ارسال می‌کنیم.»
حلمیه در پایان تأکید کرد: «ما زنان سرمایه‌گذار هستیم و جواز رسمی و صنفی داریم. از تمام نمایشگاه‌ها باخبر هستیم و در آن‌ها اشتراک می‌کنیم.»
همه زنان شرکت‌کننده، به‌ویژه سه زنی که با آنان صحبت کردیم، خواهان رهایی از چنگ طالبان هستند و از هر فرصتی استفاده می‌کنند تا نقش زنان را در جامعه افغانستان حفظ کنند. دولت طالبان قادر به محدود کردن فعالیت‌های آنان نیست.
قابل ذکر است که ذکیه شجاعی و فوزیه ذکی به دلایل امنیتی نتوانستند سخنان خود را در مقابل دوربین بیان کنند، زیرا پیش از حاکمیت طالبان فعالان حقوق بشر و زنان در ولایات خود بودند و فعالیت‌هایی برای افشای جنایات طالبان انجام داده بودند. با قوانین زن‌ستیزانه طالبان، هیچ زنی نمی‌تواند در رسمیات دولت، موسسات، نهادها یا بخش‌های سرمایه‌گذاری در رأس قرار گیرد و اعضای آن نیز باید مرد باشند. بنابراین، برای دریافت جواز یا سند رسمی، حضور مردان در فعالیت‌ها الزامی است.
نمایشگاه بین‌المللی تجارت زنان در کابل، اگرچه با محدودیت‌ها و کنترل شدید طالبان برگزار شد، اما نمادی از مقاومت و پایداری زنان افغان در برابر محدودیت‌ها و خشونت‌ها بود. این زنان با حفظ شجاعت و ابتکار خود، به رغم تهدیدات و فشارهای امنیتی، نه تنها محصولات و مهارت‌های خود را معرفی کردند، بلکه پیام روشنی از ضرورت حفظ حقوق و نقش زنان در جامعه به جهان و حکومت طالبان ارسال کردند. حضور آن‌ها نشان داد که هیچ قانونی و محدودیتی نمی‌تواند اراده و تلاش زنان افغانستان برای دستیابی به استقلال اقتصادی و اجتماعی را متوقف کند.