نجلا کورول: قصد بازتولید ایدئولوژی خانه‌داری وجود دارد
نجلا کورول، رئیس اتحادیه کارگران آموزش و پرورش در خصوص بحث روز "مدارس دخترانه" اظهار داشت: "خشونت علیه زنان می‌تواند با تحریک مردانگی در مدارس تک جنسیتی و همچنین تضعیف زنان در چارچوب ایدئولوژی خانه‌داری حتی بیشتر هم افزایش یابد.
روژدا کزگن
مرکز خبر- نابرابری و تبعیض جنسیتی به صورت سیستماتیک در تمام حوزه‌های زندگی برای زنان و دختران همچنان وجود دارد. یکی از حوزه‌‌هایی که این نابرابری در آن احساس می‌شود، آموزش و پرورش است. اگر چه برابری جنسیتی در آموزش و پرورش توسط قوانین تنظیم می‌شود، اما تبعیض و نابرابری جنسیتی از طریق کتب و برنامەهای درسی آموزشی و همچنین با اجرای سیستم ۴+۴+۴ گاهی به صورت "ضمنی" و گاهی "آشکارا" تقویت و حتی تشدید می‌شود. در کلاس‌های پیش دبستانی اسباب‌بازی‌های دختران و پسران را از هم جدا می‌کنند و در تمام سال‌های تحصیلی‌شان، با کتاب‌های درسی و فعالیت‌های سازماندهی شده، مجبور بە پذیرش مذهب و نقش‌های سنتی اجتماعی می‌شوند. این رویه‌ها گاهی می‌تواند منجر به خشونت علیه دختران شود. اگرچه آمارهای عددی وجود ندارد، اما افزایش تمامی انواع خشونت از جمله آزار و تجاوز جنسی علیه دختران در کلاس‌های قرآن، خوابگاه‌های فرقه‌ای، مدارس، خانواده‌ها و خیابان‌ها، از طریق رسانه‌ها گزارش می‌شود.
در روزهای اخیر، اظهاراتی با عنوان"آموزش مختلط" مطرح شده است. وزیر آموزش و پرورش یوسف تکین ادعا کرد والدین تمایلی به فرستادن دخترانشان به مدرسه ندارند. او با نادیده گرفتن مسئولیت حکومت در محرومیت دختران از تحصیل بیان کرد: مهمترین استدلال والدینی که دخترانشان را به مدرسه نمی‌فرستند این است که "نمی‌خواهم فرزندم را به یک مدرسه مختلط بفرستم." برای متقاعد کردن والدین باید در صورت لزوم مدارس دخترانه نیز ایجاد کنیم. همچنین علی ارباش، رئیس اداره امور دینی، در خطبه‌های نماز جمعه فتوا داد که برنامه‌ی درسی مدارس باید بر اساس ساعت نماز جمعه تنظیم شود.
نجلا کورول، رئیس اتحادیه کارگران آموزش و پرورش و علوم، در پاسخ به سوالات ما، در مورد دلایل این گفتمان‌ها و اقدامات علیه "آموزش مختلط" اظهار نظر کرد. کورول با تأکید بر اینکه زنان که نیمی از جامعه را تشکیل می‌دهند، از آموزش تک جنسیتی آسیب خواهند دید، وی تأکید کرد که باید از آموزش مختلط به شکل قاطعانه‌ای دفاع کرد.
* در حالی که در دورانی به منظور تحصیل دختران کمپین‌هایی برپا می‌شد، و دردورەای با هدف قراردادن "آموزش مختلط" سعی در تک جنسیتی کردن مدارس را دارند. این تحولات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ هدف این گفتمان‌ها چیست؟
ربع اول قرن بیست و یکم در ترکیه به دست قدرتی راست، استبدادی و پوپولیستی سپری شد. همانطور که شما نیز اشاره کردید، دورهٔ "دختران وارد مدارس آموزش باز شوند!" جای خود را به دورهٔ "دختران وارد دبیرستان تک جنسیتی شوند!" داد. ما در دورەایی زندگی می‌کنیم که آموزش و تحصیل دختران بی‌ارزش شدە است. سیستم سرمایه‌داری همواره بە سوی تفکیکات اجتماعی پیش می‌رود، به عبارت دیگر، سیستم از طریق روابط قدرت، تفاوت‌ها، نابرابری‌ها، سلسله مراتب و همچنین ایجاد چنین تفکیکاتی مردم را از یکدیگر و حتی از خودشان بیگانه می‌کند و مجدداً بر اساس شرایط دورهٔ موردنظر تنظیم می‌کند. حذف آموزش مختلط و جداکردن زنان و مردان در فضاهای جداگانه، یکی از آن تقسیمات است. این اقدام همچنین یک ابزار برای مدیریت جامعه بر اساس جنسیت است.
«قصد بازتولید ایدئولوژی خانه‌داری وجود دارد»
در پاسخ به این سوال که چرا نیاز ایجاد گفتمان‌ها و اقداماتی علیه "آموزش مختلط" وجود دارد، باید گفت: اولاً هدف تربیت نسلی مذهبی است. می‌دانیم در بیشتر تفسیرهای مذهبی، یک سیستم ارزشی مردسالار و در نتیجه یک نظام جنسیتی مردانه وجود دارد. برای حفظ و اشائە این ارزش‌ها، قصد بازتولید "ایدئولوژی خانه‌داری" را دارند و دستیابی بە این امر با آموزش تک جنسیتی آسانتر خواهد بود. در این صورت، یک "عادت" جنسیتی در مدارس گسترش خواهد یافت.
دوماً، در سال‌های اخیر آزار و خشونت علیه کودکان و زنان در داخل و خارج از مدارس افزایش یافتە است. قدرت سیاسی راه‌حل مقابە با خشونت را بدون تکیه بر تعابیر دینی و تحت عنوان "حمایت از ضعیفان" در آموزش تک جنسیتی عنوان می‌کند و می‌افزاید خواست خانوادەهای دانش‌آموزان نیز همسو با این اقدام می‌باشد.
اما پیشگیری از خشونت با آموزش تک‌جنسیتی قابل حل نیست. اغلب قتل‌ها و آزارهای مردان در خانه و خیابان اتفاق می‌افتد. علاوه بر این، خشونت علیه زنان می‌تواند با تحریک مردانگی در مدارس تک جنسیتی و تضعیف زنان در چارچوب ایدئولوژی خانه‌داری حتی بیشتر هم افزایش یابد. از طرف دیگر، تقلیل دختران و زنان به موجودی ضعیف و قربانی باعث افزایش خشونت می‌شود.
«در آموزش تک جنسیتی، حذف زنان شاغل مطرح خواهد بود»
سوم اینکه، ترکیە در سال‌های اخیر از یک استراتژی رشد بدون ایجاد اشتغال پیروی کردە است. بیکاری در اوج خود است. در این مرحله از نولیبرالیسم قرار است مردانی کە گمان می‌شود مسئولیت امرار معاش خانوار را برعهدە دارند، با بیان جملاتی همچون " زنان باید از فضای عمومی عقب‌نشینی کردە و به خانه‌ها و فضای خصوصی بروند تا مردان جایگزین آنها شوند"، مواجە خواهیم شد. این امر منجر به فقیر شدن و بی‌ارزش شدن زنان می‌شود. تقسیم کار جنسیتی شدیدی با هدف قراردادن مردان در جایگاە نان‌آور خانوادە و زنان در جایگاە افرادی تابع با نقش بازتولید نیروی کار با شعارهایی مانند "سه فرزند بیاورید، اگر کم است پنج فرزند بیاورید" طراحی شده است. در آموزش تک جنسیتی، حذف زنان از مشاغل و تبدیل شدن آنها به ماشین‌های تولید کارگران جدید مطرح خواهد بود. فکر می‌کنم این فرایند به تمام زنان که نیمی از جامعه را تشکیل می‌دهند آسیب خواهد رساند. از طرف دیگر اگر مردان از این فرایند حمایت کنند، همبستگی طبقاتی کاهش می‌یابد. بنابراین دفاع قاطع از آموزش مختلط ضروری است. در نهایت، هدف دیگر ایجاد پیام‌رسانی به پایگاه رأی‌دهندگان حزب عدالت و توسعه در مورد ایجاد عادت محافظانە کارانە است.
* این سخنان چه تاثیری بر آموزش کودکان، به ویژه دختران خواهد گذاشت؟ آیا ممکن است منجر به اجرای متفاوت در هر استان شود؟
دور شدن مدارس از آموزش مختلط علاوه بر مدارس راهنمایی و دبیرستان‌های مذهبی، جداسازی فضا و روابط بر اساس جنسیت در تمام انواع و سطوح آموزشی رخ می‌دهد. یعنی این سخنان بر تمام نظام آموزشی از جمله دانشگاه‌ها نیز تاثیر می‌گذارد. پس جدا کردن مدارس بر اساس جنسیت، تفکیک کلاس‌ها بر اساس جنسیت، آموزش دختران و پسران در کلاس‌های جداگانه یا نشاندن دانش‌آموزان دختر و پسر در نیمکت‌های جدا در یک کلاس، همه نقض آموزش مختلط هستند! هدف مستقیم این سخنان ایجاد دیدی جنسیتی در بین دانش آموزان است.! وقتی دانش‌آموز همکلاسی کناری‌اش را به عنوان یک دوست با استعداد ریاضی، نقاش ماهر، خواننده زیبا یا همکار تحقیقی‌اش نبیند و تنها او را از منظر جنسیتش تعریف کند، مشکل به وجود خواهد آمد.
حتی در آموزش مختلط فعلی هم نابرابری‌های جنسیتی بسیار گسترده است. اما وقتی دانش‌آموزان را بیشتر بر اساس جنسیت تفکیک کنید، آنها را به وضعیتی سوق می‌دهید که نیمی از بشریت را نخواهند شناخت، درک نخواهند کرد و نمی‌توانند با آنها ارتباط سالم برقرار كنند؛ این امر منجر به افزایش قتل‌های ناموسی، گسترش خشونت علیه زنان و تشدید فرهنگ درگیری خواهد شد. دختران و پسران پس از مدتی در زندگی کاری، خیابان‌ها، تئاترها، بانک‌ها، مراکز خرید و زندگی شخصی با یکدیگر در ارتباط خواهند بود و زندگی مشترکی مبتنی بر صلح، عشق و احترام خواهند داشت. آموزش جداگانه بر اساس جنسیت به فرهنگ زندگی مشترک آسیب خواهد زد.
اجرای مدارس جداگانه برای دختران و پسران منجر به برنامه‌های آموزشی مجزا برای دختران و پسران خواهد شد، معلمان زن در مدارس دخترانه و معلمان مرد در مدارس پسرانه مطالبە خواهند شد. به دلیل نابرابری‌های قدرت مبتنی بر جنسیت، سرمایه‌گذاری کمتری در آموزش دختران صورت خواهد گرفت. آیا صحبت در مورد این مسائل ترسناک و ناراحت کننده نیست؟ ملی‌گرایی و محافظە کاری همراە با نظامی مردسالار ساخته می‌شوند. استان‌هایی همچون برخی از استانهای مرکزی، سواحل دریای سیاه و شرق آناتولی کە بە احزاب راست رأی می‌دهند، بە احتمال زیاد گرایشی ضد آموزش مختلط خواهند داشت.
* شما به عنوان یک اتحادیه، چه سیاستی در برابر این ذهنیت اتخاذ می‌کنید و چه اقدامی انجام می‌دهید؟
اتحادیه ما از آموزش عمومی، علمی، سکولار و دموکراتیک دفاع می‌کند. رویکرد ما نسبت به سکولاریسم یک درک خشک و منجمد از سکولاریسم نیست. ما سکولاریسم را از نظر مبارزه طبقاتی بسیار ارزشمند می‌بینیم، زیرا از مبارزه کارگریی حمایت می‌کند که سودجویان دینی سعی در تضعیف آن دارند. از سوی دیگر، سکولاریسم یادآور مبارزه برای شهروندی برابر است. برای اتحادیه آموزش، سکولاریسم یک فرایند مبارزه است. ما از آزادی دین و وجدان دفاع می‌کنیم، اما این باید برای همه ادیان و اعتقادات باشد نه فقط برای اعتقادات مذهبی حاکم. همچنین، سکولاریسم برای کسانی که زندگی سکولار دارند و به دنبال برابری، آزادی و عدالت هستند، بسیار مهم است. سکولاریسم یکی از اصول اساسی زندگی مسالمت‌آمیز با تمام تفاوت‌هایمان است.
با انجام فعالیت‌های مختلفی در جهت هشداردادن به افکار عمومی و دولت در تلاش برای مقابلە با رویکرد مذکور می‌باشیم. من جملە: مبارزات صنفی به عنوان بخشی از مبارزه برای حق آموزش، تلاش برای لغو پروتکل‌های مؤسسات مذهبی و انجمن‌ها به دلیل نقض حقوق بشر در درس‌های اجباری فرهنگ و اخلاق دینی، مبارزات حقوقی علیه انتخاب تحمیلی دروس دینی توسط مدیران مدارس، اعتراضات صنفی علیه نقض آموزش همگانی و مبارزه علیه دینی شدن آموزش و پروش. و در پایان، در تاریخ شانزدە سپتامبر ٢٠٢٣ با شعار "خواستار آموزش و زندگی سکولار هستیم. نه به ÇEDES! (پروژەایی است کە با شعار "من به محیط خود حساس هستم، بر ارزش‌هایم ایستاده‌ام" توسط اداره آموزش ملی استان ایسپارتا انجام شده است) تظاهرات منطقه‌ای باشکوهی را در ازمیر برگزار خواهیم کرد.
دستیابی بە زندگیای معنادار، شرافتمند و غنی برای کودکان، جوانان و همچنین کارکنان آموزش و پرورش از طریق آموزشی عمومی، علمی، سکولار، رایگان، به زبان مادری، دموکراتیک و برابری جنسیتی و اکولوژیک امکانپذیر می‌باشد! مبارزه‌ی بیش از یک قرن اتحادیه آموزش در این اصول خلاصه شده است. همه این اصول با یکدیگر مرتبط هستند.
* به طور ویژه برای خانواده‌ها و فعالان حوزه آموزش چە پیامی دارید؟
اول از همه، ما انتظار داریم که در راهپیمایی منطقه‌ای خود که در ۱۶ سپتامبر برگزار می‌کنیم، شاهد مشارکت پررنگ کارکنان آموزش و پرورش و والدین باشیم. در حالی که دختران در افغانستان از حضور در مدارس محروم می‌شوند و آموزش همگانی کنار گذاشته می‌شود و زنان از زندگی عمومی طرد و به حوزه خصوصی فرستاده می‌شوند، نخبگان جدید ترکیه اعلام کردە بودند "ترکیه با اعتقادات طالبان مخالفتی ندارد." این گفتمان نیز با رویه‌های جدید حاکمیت در حال گسترش است، و مجموع این عوامل سکولاریسم را تهدید می‌کند. باید با قاطعیت هرچە بیشتر از سکولاریسم دفاع شود. والدین و معلمان نباید در برابر اقدامات ضدسکولار سکوت کنند.