جرد اچ مارتین، دانشگاه پرتوریا

روزانه میلیون‌ها نفر از تاکسی برای تردد در آفریقای جنوبی استفاده می‌کنند. این «ستون‌های حمل‌ونقل عمومی» (که مالکیت خصوصی دارند و توسط ارگان‌های دولتی اداره می‌شوند) ۶۶.۵ درصد از کل حمل‌ونقل عمومی جاده‌های کشور را تشکیل می‌دهند.

اکثریت قاطع مسافران حمل و نقل عمومی از جوامع رنگین‌پوست کم‌درآمد و از لحاظ تاریخی به حاشیه رانده شده‌اند که هنوز بار سنگین برنامه‌ریزی فضایی دوران آپارتاید را به دوش می‌کشند. اغلب آنها نزدیک دفاتر یا مدارس خود زندگی نمی‌کنند و معمولاً زمان رفت و آمد طولانی‌تری را تجربه می‌کنند.

متأسفانه حمل و نقل تنها محل نا‌امن برای زنان نیست. در کشوری که بالاترین میزان خشونت جنسی و قتل زنان توسط مردان را در جهان دارد بسیاری از فضاها به این شکل هستند.

زندگی زنان در آفریقای جنوبی اغلب با تهدیدهای متعدد در زمینه‌ی خشونت جنسی همراه است. تحقیقات انجام‌شده در خانه‌ها، مدارس، محل‌های کار و پردیس‌های دانشگاه نشان داده‌اند که تهدید آزار جنسی و خشونت هر لحظه می‌تواند باعث شود زنان در فضاهای روزمره‌ احساس ناامنی کنند.

تجربیات زنان و احساس ناامنی شدیدی که در فضاهای متحرک عمومی و در حین رفت‌وآمد روزانه استفاده می‌کنند، معمولا موردتوجه قرار نمی‌گیرد. با اینحال، اگر بی‌تفاوت نباشیم گزارش‌های پیرامون آزار و اذیت جنسی زنان و اعمال تجاوز در هنگام رفت‌وآمد و تجربیات آنها شگفت‌آور است.

در این مقاله برای رفع این شکاف، مطالعه‌ای انجام شده است که تجربیات زنان را از احساس خطر خشونت جنسی در حین رفت‌وآمد با تاکسی‌های مینی‌بوس و اقداماتی که آنها برای کاهش خطرات انجام دادند بررسی کرد.

یافته‌های این مقاله می‌تواند توسط دولت، سازمان‌های مسافربری و تاکسیرانی و گروه‌های حقوق مسافران برای کمک به ایمن‌تر کردن رفت‌وآمد زنان استفاده شود. این تحقیق ثابت می‌کند که سیستم‌های رفت‌وآمد و شبکه‌های حمل و نقل از نظر جنسیتی خنثی نیستند و کاملا تحت تأثیر نابرابری و خشونت جنسی قرار دارند.

نمونه‌ی کوچکی از شرکت‌کنندگان مورد بررسی قرار گرفتند. با این هدف که قادر باشم تجربیات آنها را با عمق بیشتری بررسی کنم، با ۱۴ زن که روزانه از حمل و نقل عمومی استفاده می‌کردند مصاحبه کردم.

همه‌ی شرکت‌کنندگان دانشجویان دانشگاهی استان گوتنگ آفریقای جنوبی بودند و بین ۱۹ الی ۳۲ سال داشتند.

هر ۱۴ نفر برای رفت و آمد به محل سکونت، محوطه‌ی دانشگاه، محل کار پاره‌وقت و مکان‌هایی که در آنها معاشرت یا استراحت می‌کردند به تاکسی‌های مینی‌بوسی متکی بودند.

همه‌ی شرکت‌کنندگان گفتند که اغلب هنگام رفت و آمد، احساس اضطراب و ترس دارند. این بازتاب تحقیقاتی می‌تواند «تاثیر استرس‌زای پایدار رفت‌وآمد تاکسی‌های مینی‌بوس» برای زنان را ثابت کند.

در عین حال، یکی از مهم‌ترین مسائلی که پیش می‌آمد، تعادل بین ایمنی و راحتی بود. یکی از شرکت‌کنندگان گفت:

«اگر یک شیفت [در محل کار] را ساعت ده یا یازده [شب] تمام کنم، فقط تاکسی‌های [مینی‌بوسی] هنوز در آن ساعت فعال هستند و همین تاکسی‌ها تنها وسیله‌ برای من هستند… اما اگر مجبور نبودم هیچوقت از آنها استفاده نمی‌کردم ... [من] خیلی استرس دارم. اما هیچ گزینه‌ی دیگری ندارم و در این گزینه هم هیچ احساس امنیتی ندارم.»

همه‌ی شرکت‌کنندگان حس خود را در مسیرهای معمولشان توصیف کردند و با تکیه بر این حس، ایمنی خود به عنوان یک مسافر ارزیابی کردند. به‌ویژه اگر رفت‌وآمد شبانه و تنها داشتند. یکی از شرکت‌کنندگان گفت:

«تنها کاری که می‌توانم انجام دهم این است که سعی کنم آنچه را که در جریان است با دقت نظارت کنم. آیا [راننده] مسیر درستی را طی می‌کند؟ ماشین را خاموش نمی‌کند؟ آیا مسیر معمولی است؟ آیا آهسته پیش می‌رود یا تند می‌رود؟»

محدودیت‌ فضای بسته‌ی تاکسی‌های مینی‌بوسی که ظرفیت قانونی بین ۱۰ تا ۱۵ مسافر را دارند، گاه به تعاملات پرحاشیه‌ای با مردان منجر می‌شد.

یکی دیگر از شرکت‌کنندگان گفت: «به‌عنوان یک زن، هرگز نمی‌توان از فضای زیادی روی صندلی استفاده کرد، زیرا مردان فضای زیادی را اشغال می‌کنند و پاهایشان را بسیار باز می‌کنند و معمولا نشستن آنها به شما فشار می‌آورد. حتی اگر با آن ناراحت باشید برایشان مهم نیست‌. این مسئله می‌تواند بسیار ترسناک باشد. می‌توانید کاملا احساس کنید که او از شما انتظار دارد فضای صندلی را کاملا به او بدهید.»

متأسفانه، مصاحبه‌شوندگان ناامن بودن را، چه در تاکسی و چه در هر جای دیگر، بخشی از تجربه‌ی زندگی روزمره خود به عنوان زنان در آفریقای جنوبی می‌دانستند. یکی از زنان به قتل دانشجوی دانشگاه کیپ تاون Uyinene Mrwetyana در سال ۲۰۱۹ در یک ساختمان اداره‌ی پست اشاره کرد و ماجرای آن را به طرز تلخی بیان کرد:

«من به عنوان یک زن در آفریقای جنوبی همیشه مراقب هستم، می‌دانید؟ تاکسی، اتوبوس و قطار هم درست مانند هر مکان دیگری در این کشور ناامن هستند. در هر جایی ممکن است مورد تجاوز قرار بگیرید. کار به جایی رسیده است که شما باید به طور خودکار فرض کنید که هر مردی که کنار شما می‌نشیند می‌خواهد به شما تجاوز کند.»

حرکت رو به جلو
بنابراین، چه کاری می‌توان انجام داد؟

اولاً، خشونت علیه زنان در شرایطی به وجود می‌آید که در آن بی‌ارزش کردن زنان امری طبیعی است. این دیدگاه باید تغییر کند، در غیر این صورت تهدید خشونت جنسی، صرف نظر از نحوه‌ی رفت و آمد زنان، ادامه خواهد داشت.

ثانیاً، طراحی زیرساخت‌های حمل‌ونقل مسافربری، به‌ویژه برای صنعت تاکسی‌های مینی‌بوسی، باید از طریق یک دیدگاه جنسیتی بازنگری شود. پروژه‌های حمل‌ونقل عمومی باید اطمینان حاصل کنند که جایگاه‌ها و ایستگاه‌های تاکسی به خوبی روشن شده باشند و مجهز به نظارت و طراحی با خطوط دید واضح باشند. پرسنل آموزش‌دیده‌ی ایمنی عمومی و سیستم‌های ارتباطی اضطراری باید بخشی از این برنامه‌ریزی باشند.

همچنین نیاز فوری به طیف وسیع‌تری از گزینه‌های حمل و نقل عمومی ایمن، مقرون به صرفه و کارآمد نیز احساس می‌شود. کاهش حمل و نقل عمومی قابل اعتماد، به ویژه اتوبوس شهری و خدمات ریلی، بسیاری از مسافران را به «اسرای ترانزیت» صنعت تاکسی‌های مینی‌بوس تبدیل کرده است.

اکثر کاربران حمل و نقل عمومی در آفریقای جنوبی زنان هستند. آنها باید گزینه های ایمن، کارآمد و مقرون به صرفه‌ای برای انتخاب داشته باشند.

در نهایت، همکاری مردانی که بر صنعت تاکسی‌های مینی‌بوس مسلط هستند، از جمله مردانی که تاکسی دارند و رانندگی می‌کنند – برای ایجاد محیط‌های رفت‌وآمد ایمن‌تر برای زنان بسیار مهم است.