آخین بهار - مدینه مامداوغلو

آمد -  امروز زنان در سراسر جهان، با آگاهی از هویت خود، در برابر نظام سلطه مقاومت می‌کنند و با تکیه بر پارادایم مدرنیته دموکراتیک، به دنبال ایجاد نظامی عادلانه‌تر هستند. در این میان، صدای اعتراض زنان بلندتر از هر گروه دیگری علیه نظام سرمایه‌داری شنیده می‌شود - نظامی که بر پایه تبعیض جنسیتی، ملی‌گرایی افراطی، و سوءاستفاده از علم و دین بنا شده است.

حکومت‌های خاورمیانه، به ویژه دولت ترکیه، آشکارا با دستاوردهای جنبش زنان مقابله می‌کنند. نمونه بارز آن، لغو قانون شماره ۶٢٨۴ است - قانونی که از سال ٢٠١٢ برای محافظت از زنان در برابر خشونت اجرا می‌شد اما در مارس ٢٠٢١ با دستور رئیس جمهور لغو شد.

در شرایطی که حتی قوانین موجود هم اجرا نمی‌شوند، آمار خشونت علیه زنان تکان‌دهنده است. خبرگزاری ژن‌نیوز گزارش می‌دهد تنها در ١١ ماه گذشته، ٣٧٩ زن به قتل رسیده‌اند و مرگ ٢١٢ زن دیگر مشکوک اعلام شده است. البته این تنها بخشی از واقعیت است، زیرا بسیاری از موارد خشونت هرگز گزارش نمی‌شوند.

زنان کورد با مقاومت در برابر تلاش‌های سیستماتیک برای نادیده گرفتن هویت، حقوق و ارزش‌هایشان، الگویی برای زنان سراسر جهان شده‌اند. شیوه‌های نوین مبارزه آنها در چهار بخش کوردستان، راهی تازه برای جنبش‌های زنان گشوده است.

هاجر اوزدمیر، فعال جنبش زنان آزاد (TJA)، در آستانه ٢۵ نوامبر، روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان؛ از چالش‌های پیش رو و مقاومت روزافزون زنان می‌گوید.

 

زن، زندگی، آزادی؛ شعاری که جهانی شد

به گفته هاجر اوزدمیر، نظام‌های حاکم در سراسر جهان می‌کوشند از طریق اعمال محدودیت بر زنان، به کل جامعه پیام دهند. او با اشاره به موج جدید محدودیت‌ها از لغو حق سقط جنین در آمریکا تا قانونی کردن ازدواج کودکان در عراق می‌گوید: «این تصمیمات مانند زنجیره‌ای به هم متصلند. وقتی آمریکا حق سقط جنین را محدود می‌کند، عراق ازدواج در ٩ سالگی را قانونی می‌کند. اما در مقابل، جنبش‌های زنان نیز از یکدیگر الهام می‌گیرند. زنان هندی که علیه تجاوز به خیابان‌ها آمدند، همان شعار 'زن، زندگی، آزادی' را سر دادند. جهانی شدن این شعار نشان می‌دهد که مبارزه زنان مرز نمی‌شناسد.»

 

تغییر اجتماعی، فراتر از اصلاح قوانین

هاجر اوزدمیر معتقد است صرف وجود قوانین حمایتی کافی نیست: «نباید به قوانینی که حاکمان وضع می‌کنند دل بست. تجربه نشان داده از لغو کنوانسیون استانبول تا محدودیت سقط جنین، قوانین همیشه می‌توانند تغییر کنند. قدرت واقعی در سازماندهی و ایجاد پایگاه اجتماعی است. وقتی جنبشی قوی و سازمان‌یافته باشد، قدرت مجبور به عقب‌نشینی می‌شود. اما اگر خود را با خواست قدرت تطبیق دهیم، مدام با محدودیت‌های تازه روبرو خواهیم شد. همین مسئله باعث تضعیف جنبش زنان در ترکیه شده است.»

 

تغییر فرهنگی، کلید دگرگونی اجتماعی

هاجر اوزدمیر معتقد است جنبش‌های زنان پیشگام تغییرات فرهنگی در جامعه بوده‌اند. او با نگاهی نقادانه به مسیر این تغییرات می‌گوید: «باید پرسید مطالعات و پژوهش‌های موجود چقدر با واقعیت جنبش زنان پیوند دارد و چقدر در خدمت منافع نظام سرمایه‌داری است؟ این‌جاست که اهمیت مدرنیته دموکراتیک آشکار می‌شود.»

او هشدار می‌دهد: «دولت‌ها می‌توانند حقوق اعطا شده را پس بگیرند، اما حقوقی که با مبارزه به دست آمده باشد، پایدار می‌ماند.»

هاجر اوزدمیر به تغییر مهمی در درک ماهیت خشونت علیه زنان اشاره می‌کند: «امروز می‌فهمیم که خشونت علیه زنان صرفاً یک مسئله سیاسی نیست، بلکه ریشه در ایدئولوژی مردسالارانه حکومت‌ها دارد. این خشونت نه اتفاقی است و نه منفرد؛ بخشی از یک سیستم ایدئولوژیک است.»

نمونه موفق این تغییر نگاه را می‌توان در سیستم ریاست مشترک دید: «این سیستم در هیچ قانونی پیش‌بینی نشده بود، اما امروز به الگویی برای سازمان‌ها تبدیل شده است. این نشان می‌دهد که با اقدامات شجاعانه می‌توان تغییرات اساسی ایجاد کرد.»

 

چالش‌های جنبش زنان در کوردستان

هاجر اوزدمیر با نگاهی به وضعیت جنبش زنان در باشور کوردستان می‌گوید: «با وجود سابقه طولانی مبارزه علیه تبعیض جنسیتی، این مبارزه هنوز نهادینه نشده است. در حالی که خواسته‌های ملی پررنگ است، مبارزه زنان در حاشیه مانده است.»

او با اشاره به فشارهای حزب دموکرات کوردستان عراق می‌افزاید: «پراکندگی در موضع‌گیری‌ها و حضور کمرنگ زنان در نهادها، چالش‌های جدی هستند. حتی در سلیمانی که زنان فعال‌تری دارد، هنوز تا رسیدن به نقش پیشرو فاصله است. این ضعف‌ها ریشه در گسست میان جنبش‌های زنان در بخش‌های مختلف کوردستان دارد.»

 

روژهلات؛ مبارزه‌ای که می‌توانست پررنگ‌تر باشد

اوزدمیر با اشاره به سرکوب سیستماتیک زنان در روژهلات کوردستان می‌گوید: «صدور احکام اعدام برای فعالان زن مانند وریشه مرادی عضو کژار و پخشان عزیزی روزنامه‌نگار، نشان‌دهنده شدت سرکوب است. زینب جلالیان ١٧ سال است در زندان به سر می‌برد، اما تنها پس از جان‌باختن ژینا امینی بود که جهان به عمق فاجعه پی برد.»

او با نگاهی انتقادی می‌افزاید: «گرچه شعار 'زن، زندگی، آزادی' جهانی شد، اما می‌توانستیم پیش از این، مبارزات زنان روژهلات را برجسته‌تر کنیم. این وظیفه تنها بر دوش زنان روژهلات نبود.»

 

روژاوا؛ الگویی برای جهان

موفقیت انقلاب زنان در روژاوا نمونه‌ای از تحول اجتماعی موفق است. هاجر اوزدمیر می‌گوید: «زمانی که داعش همه را به وحشت انداخته بود، زنان روژاوا در خط مقدم مبارزه ایستادند. این مقاومت به الگویی برای زنان از افغانستان تا دیگر نقاط جهان تبدیل شد.»

به گفته او، جنبش زنان کورد فراتر از آزادی فردی می‌اندیشد: «هدف ما تنها رهایی شخصی نیست؛ می‌خواهیم الگویی از زندگی جمعی و آزاد را بسازیم و این را با سازماندهی مؤثر محقق کنیم.»

 

«حزب AKP-MHP مبارزه زنان کورد را هدف گرفته است»

هاجر اوزدمیر با اشاره به فشارهای ائتلاف AKP-MHP بر زنان کورد می‌گوید: «با وجود تغییر نام‌ها و ساختارها، اصل مبارزه پابرجاست. جنبش زنان کورد همزمان در کوردستان و ترکیه مبارزه می‌کند. سطح دشمنی دولت با زنان به حدی بی‌سابقه رسیده، اما مقاومت همچنان ادامه دارد.»

 

تشدید خشونت‌ها در دوره AKP؛ از سرکوب سیستماتیک تا مقاومت سازمان‌یافته

هاجر اوزدمیر با نگاهی تحلیلی به دوران حاکمیت حزب عدالت و توسعه، از تلاش نظام‌مند برای نابودی دستاوردهای زنان می‌گوید. به گفته او، کوردستان بیشترین فشار را متحمل شده است: «در این دوره، خشونت نیروهای دولتی به اوج رسید. از کشتار کودکان گرفته تا حوادث خودروهای زرهی و تجاوزها در جماعت‌ها. قتل نارین گوران پرده از رابطه پنهان حزب‌الله، دولت و جماعت‌ها برداشت، اینها همه بخشی از یک سیاست دولتی بود.»

 

«با خشونت مردسالار-دولتی بدتر از داعش روبرو هستیم»

هاجر اوزدمیر با اشاره به رشد و گسترش جنبش زنان کورد می‌گوید: «قدرت ما در اجتماعی شدن جنبش است. این حرکت دیگر محدود به چند نفر نیست؛ به جریانی فراگیر تبدیل شده که خواهان تغییرات بنیادین است. امروز با خشونتی سازمان‌یافته روبرو هستیم که حتی از داعش هم خطرناک‌تر است - خشونتی که در قالب دولت-مردسالار اعمال می‌شود.»

جنبش زنان برای ٢۵ نوامبر، روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان، آماده می‌شود. هاجر اوزدمیر می‌گوید این روز فرصتی است برای طرح خواسته اصلی جنبش یعنی آزادی عبدالله اوجالان، رهبر خلق کورد و معمار فلسفه «زن، زندگی، آزادی».

 

کمپین جهانی علیه انزوا

هاجر اوزدمیر در پایان از کمپین جهانی علیه انزوا می‌گوید: «این کمپین در سراسر جهان گسترش یافته و زنان پیشگام آن هستند. چرا که فلسفه 'زن، زندگی، آزادی' اکنون به نمادی جهانی تبدیل شده است. ما در ٢۵ نوامبر علیه انزوای امرالی به میدان خواهیم آمد.»

او تأکید می‌کند: «این روز تنها یک روز اعتراض نیست؛ آغاز دوره‌ای تازه از مبارزه است. ما 'نه در عزا، که در شورش هستیم'. راهپیمایی‌ها در تمام استان‌ها برگزار خواهد شد و مبارزه برای آزادی در تمام سال ادامه خواهد داشت.»