مرکز خبر- در حالی که جنگل‌های هیرکانی به عنوان میراث طبیعی ثبت جهانی شده‌اند، آتش‌سوزی گسترده در این جنگل‌ها که از ۱۱ آبان‌ماه آغاز شده، همچنان ادامه دارد و نیروهای محلی و داوطلبان روزهاست تنها با ابزارهای ابتدایی و بدون تجهیزات استاندارد با شعله‌ها مقابله می‌کنند.

مسئولان جنگلبانی اعلام کرده‌اند که برای کنترل و مهار این آتش‌سوزی حداقل به ۹ فروند هلی‌کوپتر نیاز است؛ تجهیزاتی که بنا به گفته آنان، مجموع هزینه خریدشان حتی به یک‌سوم بودجه یک‌ساله صداوسیما هم نمی‌رسد.

 

گسترش دامنه آتش سوزی در جنگل های الیت چالوس

معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست، با اشاره به وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده در روستای «الیت» بخش مرزن آباد از توابع شهرستان چالوس، این وضعیت را نگران‌کننده توصیف کرد و با بیان اینکه این منطقه حدود ۲ هفته درگیر آتش‌سوزی است و متأسفانه در این فصل آتش‌سوزی‌های طبیعی تا حدی رخ می‌دهد، گفت که اکنون شدت آتش‌ها بسیار بیشتر از حد معمول است. هر بار آتش خاموش می‌شود ولی به دلیل وزش باد گرم، شعله‌ها دوباره گسترده‌تر می شود و بخش وسیعی از جنگل را درگیر کرده است.

کارشناسان محیط‌زیست هشدار می‌دهند هر ساعت تأخیر در اطفای کامل، به نابودی هزاران سال تاریخ طبیعی، گونه‌های نادر گیاهی و جانوری و خاک حاصل‌خیز منجر می‌شود؛ سرمایه‌ای که با هیچ بودجه و برنامه‌ای قابل بازسازی سریع نیست.

گسترش دامنه آتش‌سوزی در عرصه‌های جنگلی هیرکانی، نگرانی دوستدداران محیط زیست را نیز به همراه داشته است.

 

جنگل‌های هیرکانی یا خزری

جنگل‌های ناحیه رویشی هیرکانی همچون نوار سبزی، حاشیه جنوبی دریای خزر و نیمرخ شمالی رشته کوه البرز را می‌پوشاند. مساحت جنگل‌های این منطقه از آستارا در استان گیلان تا گلیداغی در استان گلستان گسترش دارد. این منطقه اکولوژیکی به خاطر حاصلخیزی خاک، تغییرات دما و بارندگی‌های متعدد، گونه‌های گیاهی زیادی را در خود جای داده به نحوی که بیش از ۸۰ گونه درختی پهن برگ، چهار گونه سوزنی برگ و ۵۰ گونه درختچه‌ای تاکنون در آن شناسایی شده که گیلاس وحشی، آزاد، ملج، راش، ممرز، بلوط، افرا، توسکا، بادام کوهی، سرخدار، نمدار، بلندمازو، افرا، شمشاد، سپید پلت، شاه بلوط، زربین، انجیلی، لرک، زبان گنجشک، لیلکی، شب خسب و نارون از گونه‌های مهم آن هستند.

جنگل‌های این منطقه به صورت نسلی دست‌نخورده و سالم، کمربندی از درختان خزان‌کننده دوران سوم زمین‌شناسی را تشکیل می‌دهند. این جنگل‌ها که از آن به نام‌های جنگل‌های مرطوب و یا خزری یاد می‌شود دارای ارزش‌های زیست‌محیطی و اقتصادی بالایی است که در زمره میراث طبیعی جهانی محسوب می شود.

وقوع آتش سوزی‌های پی در پی و گسترده از یک سو و صعب‌العبور بودن مناطق و کمبود تجهیزات اطفای حریق نیز باعث شده بخش زیادی از این ذخیرگاه مهم به علت آتش سوزی از بین برود و خسارت جبران ناپذیری را به بار بیاورد. از بین رفتن خاک حاصل‌خیز، کاهش تنوع زیستی، افزایش خطر سیلاب و فرسایش، و آسیب به اقتصاد محلی از پیامدهای این آتش‌سوزی‌هاست که نیازمند دهه‌ها زمان و میلیاردها هزینه برای ترمیم خواهند بود.

آتش‌سوزی گسترده جنگل‌های هیرکانی، میراث طبیعی میلیون‌ها ساله و ثبت‌شده در فهرست جهانی یونسکو، بار دیگر ضعف ساختاری مدیریت منابع طبیعی و ناکارآمدی دستگاه‌های مسئول در جمهوری اسلامی را آشکار کرده است. با گذشت روزها از آغاز بحران، همچنان نیروهای محلی، محیط‌بانان و داوطلبان، بی‌هیچ تجهیز استانداردی، با ابزارهای ابتدایی در برابر شعله‌هایی می‌ایستند که هر ساعت پیشروی، بخشی غیرقابل جایگزین از سرمایه طبیعی ایران را نابود می‌کند.

جنگل‌هایی که ارزش زیست‌محیطی و تاریخی‌شان بارها توسط متخصصان داخلی و بین‌المللی تأکید شده، در عمل هیچ نشانی از اولویت‌بودن در سیاست‌گذاری‌های کلان دولت ندارند. در حالی که کشورهای دیگر برای حفاظت از چنین میراثی بودجه‌های چندلایه و تجهیزات هوایی و زمینی پیشرفته فراهم می‌کنند، ایران در پایه‌ای‌ترین نیازها، مانند هلی‌کوپتر و امکانات اطفای حریق، دچار کمبود مزمن است.