هوای خاکستری ایران؛ مرگ خاموش در آسمان کلان‌شهرها
براساس گزارش تازه شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، پایتخت در ۲۱۲ روز اخیر هوایی به‌مراتب آلوده‌تر از سال گذشته داشته و تنها شش روز در وضعیت «پاک» بوده است.
مرکز خبر- براساس گزارش تازه شرکت کنترل کیفیت هوای تهران از ابتدای سال ۱۴۰۴ تاکنون، تهران تنها شش روز هوای پاک را تجربه کرده و بیش از نیمی از روزهای سال در وضعیت ناسالم سپری شده است. در حالی‌که شاخص آلودگی در برخی مناطق پایتخت به بیش از ۱۸۰ واحد رسیده، پژوهش‌های علمی از مرگ بیش از ۳۵ هزار نفر در کشور بر اثر آلودگی هوا خبر می‌دهند؛ آماری که زنگ خطر جدی برای سلامت عمومی و اقتصاد کشور است.
«آلودگی هوا دیگر یک معضل فصلی نیست؛ به بحرانی دائمی در زندگی ایرانیان بدل شده است»
در سال ۱۴۰۴، شهروندان تهرانی بیشتر از سال گذشته هوای آلوده را تنفس کرده‌اند. بررسی داده‌های ایستگاه‌های سنجش آلودگی نشان می‌دهد که هوای پاک در تهران به آرزویی محال برای ساکنان این شهر بدل شده است.
در همین حال، سایر کلان‌شهرها نیز وضعیتی بهتر از پایتخت ندارند؛ مشهد، اصفهان، اهواز، تبریز، کرمان و اراک هم روزهای متوالی با شاخص‌های خطرناک را پشت سر گذاشته‌اند.
براساس گزارش تازه شرکت کنترل کیفیت هوا؛ تهران از ابتدای سال تاکنون، تنها ۶ روز هوای پاک و ۱۱۲ روز هوای قابل قبول را تجربه کرده است. در مقابل، ۷۵ روز در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس، ۸ روز ناسالم برای عموم مردم، دو روز بسیار ناسالم و دو روز خطرناک ثبت شده است.
به‌عبارت دیگر، در حدود نیمی از روزهای سال ۱۴۰۴، نفس کشیدن در تهران برای بخشی از مردم یا حتی همه‌ی شهروندان خطرناک بوده است.
مناطق آلوده‌تر استان تهران
در میان شهرهای استان تهران، باقرشهر، پاکدشت و پیشوا بیشترین آلودگی را ثبت کرده‌اند. شاخص آلودگی در برخی ساعات شبانه‌روز در این مناطق به بیش از ۱۸۰ واحد رسیده است. براساس این گزارش شاخص آلودگی روز گذشته شنبه 26 مهرماه در اسلامشهر ۱۵۹ ناسالم، باقرشهر ۱۵۲ ناسالم، پیشوا ۱۳۸ ناسالم برای گروه‌های حساس، ورامین ۱۱۰ نارنجی، دماوند ۱۱۳ نارنجی، ملارد ۹۵ قابل قبول، شهرقدس ۸۹ قابل قبول و پردیس ۸۱ قابل قبول بوده است.
این اعداد نشان می‌دهد که بخش جنوبی و جنوب‌شرقی استان تهران همچنان درگیر بالاترین سطح آلودگی‌اند، در حالی‌که مناطق شرقی و غربی وضعیت نسبتاً بهتری دارند.
وضعیت آلودگی در سایر کلان‌شهرها
در مشهد، اصفهان، اهواز، کرمان، تبریز و اراک نیز شاخص‌های آلودگی بارها از مرز هشدار عبور کرده‌اند. در برخی روزها، شاخص به بیش از ۲۰۰ واحد رسیده و هوای این شهرها را در وضعیت «بسیار ناسالم» قرار داده است.
افزایش خودروهای فرسوده، سوخت بی‌کیفیت و فعالیت صنایع سنگین در حاشیه شهرها از دلایل اصلی این وضعیت عنوان می‌شود.
پیامدهای بهداشتی و انسانی
بر اساس مطالعه‌ای از مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم، بیش از ۳۵ هزار مرگ در کشور در سال جاری به آلودگی هوا نسبت داده شده است؛ رقمی که نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.
پزشکان می‌گویند ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون (PM2.5) خطرناک‌ترین جزء آلودگی هستند؛ زیرا به راحتی وارد عمق ریه و جریان خون می‌شوند و بیماری‌های قلبی، ریوی، سکته و سرطان را تشدید می‌کنند.
این آلودگی تنها به جان مردم ضربه نمی‌زند، بلکه سالانه میلیاردها دلار خسارت اقتصادی ناشی از کاهش بهره‌وری نیروی کار، هزینه‌های درمانی و تعطیلی‌های اضطراری به کشور تحمیل می‌کند.
با توجه به کاهش تعداد روزهای پاک و افزایش میانگین شاخص‌ها، می‌توان گفت سیاست‌های کنونی مقابله با آلودگی، از جمله طرح ترافیک و کنترل معاینه فنی، نتوانسته‌اند به اندازه کافی مؤثر باشند.
کارشناسان بر این باورند که بدون تحول ساختاری در ناوگان حمل‌ونقل عمومی، حذف خودروهای فرسوده، بهبود کیفیت سوخت و توسعه انرژی‌های پاک، روند افزایشی مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا ادامه خواهد داشت.
در حال حاضر، آلودگی هوا به یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای سلامت عمومی در ایران تبدیل شده است؛ تهدیدی که بی‌صدا اما پیوسته جان هزاران نفر را می‌گیرد و اقتصاد کشور را به زانو درمی‌آورد.