رفيف اسليم

غزه ـ در سایه‌ی تهاجم مستمر به نوار غزه، روزنامه‌نگاری فلسطین در حال از دست دادن چهره‌های برجسته‌ی خود است؛ چرا که ده‌ها روزنامه‌نگار زن حین انجام وظیفه و تلاش برای بازتاب حقیقت، به قتل رسیده‌اند. تلاش برای زنده نگه داشتن میراث آنان و افشای میزان نقض حقوقی که متحمل شده‌اند، روایت زندگی‌شان از زبان دوستان و خانواده‌ها ثبت و مستند می‌شود.

مؤسسه‌ی «فلسطینیات» اخیراً نمایشگاه عکسی با عنوان «نه جلیقه‌ای برای محافظت» در دفتر خود در شهر رام‌الله برگزار کرده است. قرار است این نمایشگاه در روزهای آینده در حاشیه‌ی رویدادهای محلی و بین‌المللی به گردش درآید تا روایتگر قتل عمدی ۴۱ روزنامه‌نگار زن فلسطینی به دست نیروهای اسرائیلی باشد؛ نیروهایی که جلیقه‌های ضدگلوله با نشان «خبرنگار» را به اهداف متحرکی تبدیل کرده‌اند که با دیدنشان، میل سربازان به کشتار بیشتر شعله‌ور می‌شود.

 

مستندسازی جنایت‌هایی که علیه بشریت در غزه رخ می‌دهد

شرین خلیفه، روزنامه‌نگاری از مؤسسه «فلسطینیات»، می‌گوید ایده‌ی این پروژه بر مستندسازی روایت‌های روزنامه‌نگاران زنی استوار است که در جریان حمله به نوار غزه، که از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شده، به قتل رسیده‌اند. او اشاره می‌کند که تا لحظه انجام این گفتگو، شهر محاصره‌شده ۴۲ روزنامه‌نگار زن فلسطینی را از دست داده است.

«این زنان صرفاً عدد نیستند»؛ شرین خلیفه با تأکید بر این جمله ادامه می‌دهد: هر روزنامه‌نگار داستان و رویایی داشت که آرزوی تحققش را در سر می‌پروراند، اما ماشین سرکوب اسرائیل، پیش از آن‌که این رؤیاها به ثمر بنشینند، آن‌ها را در هم کوبید. همه این زنان بخش جدایی‌ناپذیری از خانواده‌ها و جامعه‌شان بودند، و به همین دلیل، سخت بود که تنها به‌عنوان عددی در خبرنامه‌های روزانه یا گزارش‌های نهادهای داخلی و بین‌المللی به آن‌ها پرداخته شود.

 

جزئیاتی که زیر آوار دفن شدند

او این نمایشگاه را نوعی وفاداری و پاسداشت به روزنامه‌نگارانی می‌داند که دیگر در میان ما نیستند، از طریق مستندسازی داستان‌های موفقیت‌شان و بازگو کردن آرزوها و برنامه‌های حرفه‌ای‌شان برای آینده؛ همچنین چگونه اوقاتشان را با فرزندان، مادران و پدرانشان سپری می‌کردند؛ همه این جزئیات پس از کشته شدن‌شان زیر آوار فراموشی دفن شده‌اند. او اشاره می‌کند که این پروژه با زبان دوستان روزنامه‌نگار و خانواده‌هایشان، هر یک از این زنان را دوباره زنده می‌کند.

شرین خلیفه در روند جستجو و مستندسازی متوجه تضاد در آمار تعداد روزنامه‌نگاران زن شده است؛ نهادهای رسمی مرگ ۳۲ روزنامه‌نگار زن را ثبت کرده‌اند، در حالی که مؤسسه فلسطینیات ۴۲ نفر را گزارش داده است. بنابراین، بسیاری از روزنامه‌نگاران زن در این مستندسازی جا مانده‌اند و حتی به عنوان اعداد ثبت نشده‌اند، که مؤسسه فلسطینیات در پی رفع این نقص است و روی ثبت نام همه آن‌ها کار می‌کند.

او همچنین اشاره می‌کند که برخی از روزنامه‌نگاران زن نه بر اثر شلیک مستقیم نیروهای اسرائیلی، بلکه به دلایل دیگری که مستقیماً مرتبط با حمله است، جان خود را از دست داده‌اند؛ مانند سعاد سکیّک که به دلیل ترس شدید ناشی از شدت و خشونت صدای حملات مکرر، که خشم خود را بر غیرنظامیان با راکت‌ها، توپخانه یا موشک‌ها می‌ریختند، درگذشت. برخی دیگر نیز به دلیل سرمای شدید هنگام اقامت در چادرها پس از مجبور شدن به آوارگی اجباری جان باختند.

چالش بزرگ دیگر در این پروژه «ارتباط با خانواده‌ها» بوده است؛ با توجه به موج شدید آوارگی تحمیلی توسط نیروهای اسرائیلی و قطع ارتباطات، برقراری تماس با خانواده‌ها و جمع‌آوری اطلاعات لازم برای تهیه این روایت‌ها یا دریافت عکس‌های شخصی بسیار دشوار بوده است، خصوصاً که برخی روزنامه‌نگاران عکس‌های خود را در شبکه‌های اجتماعی منتشر نمی‌کردند.

 

روزنامه‌نگارانی که ردپای خود را در تاریخ به جا گذاشتند

شرین خلیفه اهمیت این کار را در مستندسازی نقض حقوقی می‌داند که نیروهای اسرائیلی در نوار غزه علیه روزنامه‌نگاران زن مرتکب می‌شوند، به‌ویژه اینکه برخی از آن‌ها وصیت کرده‌اند داستان پس از خود را روایت کنند. برای نمونه، روزنامه‌نگار فاطمه حسونه در صفحه شخصی‌اش در شبکه‌های اجتماعی نوشته است: «اگر بمیرم، می‌خواهم مرگی پرصدا باشد، نمی‌خواهم صرفاً یک خبر فوری باشم یا فقط یک عدد در میان گروهی، می‌خواهم مرگی باشد که جهان بشنود و اثری باقی بماند که با گذشت زمان یا مکان محو نشود، و تصویری ماندگار که اثرش پاک نشود.»

شرین خلیفه توصیه می‌کند که باید برای توقف نسل‌کشی در نوار غزه اقدام شود: «روزنامه‌نگاران زن بخشی از جامعه فلسطین هستند که رنج آوارگی، تلخی بی‌خانمانی و زندگی در چادرها، و شدت گرسنگی که روده‌های خالی را می‌سوزاند را تحمل می‌کنند. بر دوش آن‌ها علاوه بر این بارها، مسئولیت بیدار ماندن در میدان برای انتقال تصویر، نوشتن خبر و روایت داستان مردمی که در سکوت عربی و بین‌المللی در حال نسل‌کشی و گرسنگی‌اند، قرار دارد.»

روزنامه‌نگار مؤسسه فلسطینیات، شرین خلیفه، سخنانش را با تأکید بر این نکته به پایان رساند که تا کنون بیش از ۱۵۰ روزنامه‌نگار، از جمله ۴۲ روزنامه‌نگار زن، در نوار غزه جان خود را در راه نسل‌کشی از دست داده‌اند. او بر ضرورت باز کردن راه برای حضور رسانه‌های بین‌المللی و خبرنگاران خارجی جهت پوشش مستقیم وقایع و مشاهده این کشتارها با چشمان خود تأکید کرد تا بتوانند به حمایت از روزنامه‌نگاران فلسطینی که از آغاز حمله در حال پوشش خبری بوده‌اند کمک کنند.