چهارشنبه سوری: وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی
چهارشنبه‌سوری، جشن باستانی کوردستان و ایران، با تأثیر قیام «ژن ژیان ئازادی» به میدانی برای مقاومت و اعتراض علیه جمهوری اسلامی تبدیل شده است.
مهتاب احمدی
سردشت- چهارشنبه‌سوری، آیین باستانی کوردستان و ایران، نمادی از پاکسازی و استقبال از بهار است که اتحاد و همبستگی فرهنگی و تاریخی را جشن می‌گیرد. «چوارشمه‌سور» با آیین‌هایی چون روشن کردن آتش و پریدن از روی آن، احترام به نیروهای طبیعت را نشان می‌دهد. جشن در خاورمیانه و فراتر از آن، با تفسیرهای فرهنگی متفاوت از نور و تجدید حیات برگزار می‌شود. در سال‌های اخیر، این جشن در کوردستان به نمادی از مقاومت در برابر جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است.
چهارشنبه‌سوری در کوردستان
جشن چهارشنبه‌سوری، معروف به «چوارشمه‌سور» در کوردستان، از دیرباز به عنوان یکی از مراسم آیینی باستانی و دارای جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ و سنن این خطه است. نام این جشن، که از دو بخش «چوارشمه» به معنی چهارشنبه و «سور» به معنای قرمز تشکیل شده است، بیانگر اشاره‌ای غنی به عناصر آتش و خورشید به عنوان نمادهایی از نیرو، گرما، و پاکی است. این جشن در زبان و فرهنگ کوردی، نه تنها یک رویداد سالانه بلکه نمادی از احترام و ادای دین به نیروهای طبیعت و تجدید حیات و باززایی طبیعت است.
جغرافیای برگزاری و نام‌های مختلف چهارشنبه‌سوری
چهارشنبه‌سوری، جشنی با قدمت و اهمیت فرهنگی چشمگیر در روژهلات کوردستان و ایران، است که نمونه‌ای بارز از گستره و عمق تاثیرات فرهنگی است که فراتر از مرزهای جغرافیایی یک منطقه، در قلب بسیاری از جوامع و فرهنگ‌ها جای گرفته است. این جشن باستانی، که با آیین‌ها و سنت‌های متفاوتی در نقاط گوناگون خاورمیانه برگزار می‌شود، نمادی از نور، آتش و تجدید حیات است، و بیانگر تنوع فرهنگی و تفسیرهای متنوع از این مفاهیم کهن است.
در بین ایزدی‌ها، این جشن با نام «چوارشمه سور» شناخته می‌شود و به عنوان بخشی از فرهنگ و آیین، که سرشار از تاریخ و اسطوره است، جایگاه ویژه‌ای دارد. ایزدی‌ها، که بیشتر در مناطقی از باشور، روژاوا و باگکور کوردستان سکونت دارند، این روز را با مراسمی خاص و متمایز در سر سال نو ایزدی جشن می‌گیرند.
در جوامع هندو نیز، گرچه با نام و مراسمی متفاوت، جشن‌هایی با ریشه در مفاهیم مشابه آتش و تجدید حیات برگزار می‌شود. این جشن‌ها، که بخشی از غنای فرهنگی و معنوی این جوامع است، تاکید بر اهمیت آتش به عنوان عنصری پاک‌کننده و نوزاینده دارد. چنین مراسمی، که در سراسر شبه قاره هند برگزار می‌شود، فرصتی برای نمایش اتحاد، شادی و امید به آینده است.
مراسم و سنت‌های چهارشنبه‌سوری در کوردستان
چهارشنبه‌سوری در کوردستان، فراتر از یک جشن سنتی، نمادی از هویت فرهنگی و نشانه‌ای از مقاومت است. آیین‌های این جشن شامل روشن کردن آتش‌های بزرگ، پریدن از روی آتش و خواندن اشعار و سرودهای کوردی است، که همگی بیانگر زندگی، پاکی و تجدید حیات طبیعت هستند. روشن کردن آتش نماد پیروزی بر تاریکی، پریدن از روی آتش نشانه پاکسازی و تجدید حیات و خواندن اشعار و سرودها به حفظ فرهنگ و زبان کوردی کمک می‌کند.هه‌لپه‌رکی (پایکوبی کوردی)، مظهر وحدت و همبستگی است و در سال‌های اخیر به عنوان نمادی از مقاومت در برابر جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است. این جشن به مثابه بیانی از اراده و مقاومت کوردها در مواجهه با چالش‌ها مطرح است و در حفظ هویت فرهنگی آن‌ها نقش مهمی دارد.
وضعیت سیاسی و اجتماعی
چهارشنبه‌سوری در کوردستان، تحت تأثیر قیام «ژن ژیان ئازادی»، شاهد افزایش حضور نظامی و ایست‌های بازرسی از سوی حکومت است، به همین دلیل به نمادی از مقاومت و همبستگی علیه جمهوری اسلامی تبدیل شده است. با وجود کاهش سرعت اینترنت به منظور جلوگیری از هماهنگی شرکت‌کنندگان، مردم از فرصت‌هایی چون آتش‌بازی‌ها برای سر دادن شعارهای اعتراضی استفاده می‌کنند. حضور زنان بدون حجاب اجباری در مراسم، نماد دیگری از این اعتراضات است. این تحولات کە چهارشنبه‌سوری را به پلتفرمی برای بیان مخالفت با فشارهای سیاسی تبدیل کرده، نشان از اراده مردم برای حفظ روحیه مقاومت و امید به بهبود شرایط است.
تأثیرات اقتصادی و خطرات آتش‌بازی‌های دست‌ساز
افزایش قیمت ارز در ایران، با رسیدن قیمت دلار به حدود ۶٠ هزار تومان، دسترسی به وسایل آتش‌بازی استاندارد را برای جشن چهارشنبه‌سوری دشوار کرده است. این وضعیت اقتصادی، شهروندان را به سوی استفاده از وسایل آتش‌بازی دست‌ساز خطرناک سوق داده که علاوه بر خطرات جانی، نگرانی‌های زیست‌محیطی را نیز به همراه دارد. در استان اورمیه، چنین وسایلی منجر به مرگ چهار نفر و زخمی شدن ده‌ها شهروند شده‌اند.