مرکز خبر - کانون نویسندگان ایران روز سه شنبه ۱۷ مردادماه، مصادف با سالروز توطئه ناموفق برای قتل جمعی از نویسندگان در سال ۱۳۷۵ که عازم کشور ارمنستان بودند بیانیه‌ای منتشر کرد.

کانون نویسندگان ایران به مناسبت «سالگرد توطئه‌ وزارت اطلاعات در به درّه افکندن اتوبوس حامل جمعی از نويسندگان» در سال ۱۳۷۵، این رویداد را «برگی مهم از تاریخ سانسور و سرکوب در ایران معاصر» توصیف کرده و قتل نویسندگان، هنرمندان و دگراندیشان را بالاترین وغیرانسانی‌ترین مرتبه‌ سانسور و فجیع‌ترین شکلی‌» دانست که «در سانسور اندیشه و بیان نمود» پیدا می‌کند.

در این بیانیه نوشته شده است،  ۱۷ مرداد یادآور کوشش‌ ناموفق وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی در به قتل رساندن جمعی از نویسندگان و روزنامه‌نگاران ایران است که برخی از آنان عضو کانون نویسندگان ایران بودند.

کانون نویسندگان در این بیانیه با اشاره به توطئه وزارت اطلاعات و سو قصد به جان نویسندگان و تلاش برای به دره افکندن اتوبوس حامل نویسندگان در سال ۱۳۷۵ چنین نوشته است: در تابستان آن سال پس از هماهنگی‌های لازم، مقرر شده بود سمیناری ادبی و فرهنگی با عنوان «بررسی و شناخت ریشه‌های مشترک دو فرهنگ»، به میزبانی دانشگاه ایروان و با هماهنگی سفارت ارمنستان برگزار گردد، ۲۱ نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار بی‌خبر از دسیسه‌‌چینیِ نیروهای امنیتی، در این سفر حضور یافتند، برنامه‌ی سفر به گونه‌ای ترتیب داده شد تا سفر به جای هواپیما با اتوبوس انجام پذیرد. در مسیر این سفر مرگبار، راننده‌ که از اجیرشدگان نیروهای امنیتی بود، دو بار اتوبوس را در گردنه حیران تا لبه‌ی پرتگاه هدایت کرده و سپس خود را به بیرون پرتاب می‌کند که بار دوم با هوشیاریِ دو تن از نویسندگان، اتوبوس متوقف می‌شود و این سفر نافرجام با نجاتِ مسافران از مرگ به پایان می‌رسد.

پس از قتل تبهکارانه‌ی جمعی از روشنفکران و نویسندگان دگراندیش از جمله احمد میرعلایی، غفار حسینی، محمد مختاری و محمدجعفر پوینده، از اعضای کانون نویسندگان ایران، موسوم به قتل‌های زنجیره‌ای که در دهه‌ی ۱۳۷۰ اتفاق افتاد، واقعه‌ی سفر به ارمنستان به «اتوبوس قتل نویسندگان» و «اتوبوس ارمنستان» شهرت یافت.

این واقعه برگی مهم از تاریخ سانسور و سرکوب در ایران معاصر است که همواره با شکستن قلم‌ها، بستن روزنامه‌ها، ممنوع‌القلم کردن نویسندگان، ممانعت از انتشار کتاب، حذف کلمات، ارعاب، تهدید، بازداشت، زندان، شکنجه، اعدام، قتل و حذف فیزیکیِ نویسندگان مستقل و آزادی‌خواه همراه بوده است. تاریخی خونین و محنت‌بار که در ماجرای سفر به ارمنستان، ماهیت خشن و صلب استبداد و تک‌صدایی بار دیگر آشکار می‌شود.

لازم به ذکر است، انتشار این بیانیه کانون نویسندگان پس از آن اتفاق می‌افتد که کانون «هنر،فرهنگ،کنش» هم فراخوانی برای گردآوری تاریخچه‌ سانسور حکومتی به روایت اهل هنر و فرهنگ منتشر کرد.

در متن این فراخوان آمده که این کانون «تک‌تک اعضاء جامعه‌ هنر و فرهنگ ایران و نیز همکارانمان در دیگر نقاط جهان» را فرا می‌خواند «که روایت‌های خود را از سانسور آثار خود و دیگران در قالب متن، تصویر، سند، ویدیو و یا صدا در اختیار کانون «هنر،فرهنگ،کنش» بگذارند».