برگزاری نشست گفت‌وگویی در سویداء درباره موانع قانونی زنان در سوریه
جلسهٔ گفت‌وگویی که در چارچوب کارزار ۱۶ روز مبارزه با خشونت علیه زنان در شهر سویداء برگزار شد، بر موانع حقوقی و قانونی پیشِ‌روی زنان تمرکز داشت؛ موانعی که شکاف عمیق میان قوانین موجود و واقعیت روزمرهٔ زندگی زنان در سوریه را آشکار می‌کند.
روشیل جونیور
سویداء- در چارچوب کارزار جهانی ۱۶ روز مبارزه با خشونت علیه زنان، انجمن «زن برای آگاهی و توانمندسازی» روز پنج‌شنبه، ۲۷ نوامبر، نشستی گفت‌وگومحور در شهر سویداء برگزار کرد؛ نشستی که با حضور فعالان مدنی و متخصصان حوزه‌های روان‌شناختی و حقوقی انجام شد.
این جلسه به‌منزله‌ی فضایی آزاد برای زنان بود تا آگاهی حقوقی و فرهنگی خود را ارتقا دهند و توجه‌ها را به اسناد و معاهدات بین‌المللی همچون کنوانسیون «سیداو» و قطعنامه ۱۳۲۵ شورای امنیت جلب کنند؛ به‌ویژه در سایه‌ی رخدادهای اخیر سویداء و آنچه زنان در این منطقه از انواع گوناگون نقض حقوق‌شان تجربه کرده‌اند.
در این نشست، موانع حقوقی و ساختاری پیش‌روی زنان در سوریه مورد بررسی قرار گرفت. گفته شد که حکومت پیشین برخی مفاد کنوانسیون سیداو را به‌بهانه‌ی تعارض با احکام شریعت اسلامی نپذیرفت؛ موضوعی که مانع اجرای واقعی آن شد. از سوی دیگر، اعلامیه‌ی قانون اساسی کنونی نیز وضعیت بهتری نداشته و عملاً از اجرای این معاهده فاصله گرفته است؛ زیرا با وجود تصویب رسمی آن همچنان اشکال مختلف خشونت علیه زنان ادامه دارد. این وضعیت شکاف عمیقی میان متن قانون و واقعیت روزمره‌ی زنان را نشان می‌دهد.
این نشست صرفاً یک برنامه‌ی فرهنگی نبود، بلکه گامی عملی برای تقویت آگاهی حقوقی و اجتماعی زنان و مستندسازی خشونت‌هایی بود که متحمل شده‌اند. شرکت‌کنندگان تأکید کردند که مقابله با خشونت علیه زنان، نیازمند یک تلاش همه‌جانبه است که آگاهی‌بخشی، توانمندسازی، حمایت روانی و مطالبه‌ی اجرای توافق‌نامه‌های بین‌المللی را دربرگیرد. آنان خاطرنشان کردند که مسئله‌ی زنان در سوریه، به‌ویژه در سویداء، تنها یک مسئله‌ی محلی نیست؛ بلکه موضوعی انسانی و جهانی است که باید در کانون توجه بین‌المللی قرار گیرد؛ تا صدای زنان به همه‌جا برسد، رنج‌هایشان دیده شود و این صدا بتواند گامی در مسیر عدالت و برابری باشد.
«سوادزدایی حقوقی از زندگی زنان؛ نخستین گام به‌سوی عدالت و برابری»
آویندار مصطفی، عضو مؤسس انجمن «زن برای آگاهی و توانمندسازی»، تأکید کرد که آغاز این فعالیت در ۲۷ نوامبر در چارچوب کارزار جهانی ۱۶ روز مبارزه با خشونت علیه زنان صورت گرفته است. او گفت هدف اصلی این برنامه، محو بی‌سوادی حقوقی زنان است: «زن در سوریه هنوز از ناآگاهی جدی درباره حقوق خود و سازوکارهای دستیابی به آن‌ها رنج می‌برد و همین موضوع، آگاهی‌بخشی حقوقی را به یک اولویت فوری تبدیل کرده است.»
او افزود که خشونت علیه زنان تنها به خشونت جسمی یا کلامی محدود نمی‌شود، بلکه شکل‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را نیز دربرمی‌گیرد. به گفته‌ی او، آنچه طی رویدادهای اخیر در سویداء بر زنان گذشته، نیازمند مستندسازی دقیق و پیگیری حقوقی است.
آویندار مصطفی تصریح کرد که انجمن می‌کوشد صدای زنان سویداء باشد و واقعیت آنچه از خشونت مستقیم یا غیرمستقیم تجربه کرده‌اند را بازتاب دهد؛ خشونتی که آن را «وحشیانه» توصیف کرد. او گفت: «وظیفه‌ی انجمن از نظر حقوقی و قانونی، اتخاذ همه‌ی اقدامات لازم برای بازگرداندن حقوق زنان است. در این مرحله، فعالیت زنان باید به‌سمت عدالت و برابری جهت‌گیری شود و هم‌زمان باید صدای زنان را به گوش جهان رساند.»
«زنان در قلب تصمیم‌گیری»
نجوى الطویل، فعال مدنی و حقوق زن، به‌طور مفصل بر اهمیت توانمندسازی و آگاهی‌بخشی زنان تأکید کرد و آن را به اندازه کمک‌های بشردوستانه در شرایط بحران‌های مستمر ضروری دانست. او خاطرنشان کرد که زنان غالباً بیشترین آسیب را در شرایط جنگ و نزاع متحمل می‌شوند و سهمشان از خشونت دوچندان است؛ بنابراین ضروری است که زنان نقش فعال در حل نزاع و تصمیم‌گیری داشته باشند.
او گفت: «امروز نیازمند ایجاد مشارکت واقعی و مؤثر زنان در تمامی فرآیندهای اجتماعی و قانون‌گذاری هستیم، تا حضورشان در تصمیم‌گیری‌های محلی و ملی تضمین شود. در شرایط نزاع، زنان بیشترین خشونت و فشار را متحمل می‌شوند؛ این امر ضرورت حضورشان در قلب فرآیند تصمیم‌گیری و حل بحران‌ها را دوچندان می‌کند، نه تنها در زمان جنگ بلکه در دوران صلح نیز.»
نجوى الطویل افزود که زنان تنها با مشکلاتی مانند آوارگی یا از دست دادن فرزندان روبرو نیستند، بلکه خشونت جنسی، که گاه به‌عنوان سلاح در جنگ‌ها به کار گرفته می‌شود، نیز علیه آن‌ها اعمال می‌شود؛ خشونتی که جرم علیه بشریت محسوب می‌شود. او تأکید کرد که مشارکت زنان در صلح و تصمیم‌گیری، کلید دستیابی به جامعه‌ای عادلانه و برابر است و توانمندسازی حقوقی و فرهنگی زنان، سنگ بنای ساخت آینده‌ای بهتر به شمار می‌آید.
«آگاهی‌بخشی نباید محدود به ۱۶ روز شود»
رجاء الشوفی، فعال مدنی، در سخنرانی خود بر اهمیت تداوم آگاهی‌بخشی تأکید کرد و گفت که خشونت علیه زنان نباید تنها در چارچوب کارزار ۱۶ روزه دیده شود. او یادآور شد که این نشست بعدی فرهنگی و آموزشی مهم درباره کنوانسیون «سیداو» و قطعنامه ۱۳۲۵ شورای امنیت ایجاد کرد و به شرکت‌کنندگان کمک کرد تا انواع مختلف خشونت-جسمی، دیجیتال یا کلامی را بشناسند.
او تأکید کرد که مهم‌ترین نکته این است که زنان در برابر هرگونه خشونت سکوت نکنند و نقش اساسی در نهادینه کردن ارزش‌های برابری و عدالت در نسل‌های آینده ایفا کنند. رجاء الشوفی افزود که زنان سوری، چه در داخل کشور و چه در خارج از آن، آگاهی و فرهنگ لازم را دارند و چنین نشست‌هایی به تقویت حضور آنان و گسترش دانش حقوقی و اجتماعی‌شان کمک می‌کند و نقش فعال زنان در جامعه را تثبیت می‌کند.
«مسئله زنان، مسئله‌ای اجتماعی و روانی است»
ریم العجری، روان‌شناس، توضیح داد که این نشست مسئله خشونت علیه زنان را از زاویه‌های مختلف بررسی کرد و تنها به بعد اجتماعی محدود نشد، بلکه جنبه‌های روانی، فرهنگی و حقوقی را نیز شامل شد. او تأکید کرد که خشونت علیه زنان صرفاً مسئله زنان نیست، بلکه موضوعی اجتماعی و روانی است که همه اعضای جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
وی افزود که آگاهی‌بخشی باید از هر خانه در سویداء آغاز شود و تمامی گروه‌های سنی، از کودکان تا سالمندان، را دربرگیرد. به گفته او، نهادینه کردن فرهنگ مقابله با خشونت علیه زنان در خانواده، نخستین گام برای ساخت جامعه‌ای منسجم‌تر و عادلانه‌تر است.
ریم العجری همچنین تأکید کرد که این موضوع باید در سطح جهانی مطرح شود و بخشی از گفت‌وگوهای مستمر در هر خانه و هر نهاد باشد، چرا که خشونت علیه زنان اثرات روانی و اجتماعی عمیقی بر جای می‌گذارد که فراتر از فرد، جامعه را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.