یارا احمدی

سردشت- در آستانە نوروز جشن‌های مختلفی در کوردستان برگزار می شود، کودکان و نوجوانان هم آیین‌های مختص خودشان را دارند لباس کوردی می‌پوشند و شعر و آهنگ کوردی برای مردم می‌خوانند جدا از دلخوشی خودشان، مردم را هم دلخوش می‌کنند و مردم از آنها استقبال گرمی می‌کنند و به عنوان عیدانه نوروز، شکلات و تخم مرغ به آنها می‌دهند. در خانواده این کودکان با فرهنگ و ادبیات کوردی آشنا شده و آنها هم در حفظ ادبیات و فرهنگ نقش دارند و به نسل بعدی منتقل می‌کنند. نوروزانە هر منطقه با منطقه‌ای دیگر متفاوت است و در روستاهای سیسر، نستان، آغلان، هنداوی، سویروی، مکلاوی و بیشتر روستاها و در شهر ربط، میرآوی و نلاس هم برگزار می شود. روستاها هم در حفظ فرهنگ و هنر خیلی تأثیر دارند، در بافت شهر‌نشینی این فضا برای کودکان مهیا نیست که برای بازدید به خانه‌های مردم بروند وحتی خود مراسم نوروز در روستاها برگزار می‌شود. بیشتر بچه‌ها یک کیسه برنج و یا نایلون با خود حمل می‌کنند و برای نوروزانه به خانه‌های مردم می‌روند و به آنها نوروز را تبریک می‌گویند.

برنامه شب‌ها هم با روز متفاوت است در شب به جای نوروزانه «کوسه» هستند کوسه یعنی مردی که ریش وسبیل ندارد و بیشتر بچه‌ها لباس‌های متفاوتی می‌پوشند و ریش وسبیل برای خود درست می‌کنند، با یک سطل، تنبک درست می‌کنند یکی از بچه‌ها تنبک می‌زند و دیگری آهنگ کوردی می‌خواند، همچنین دختران و پسران خود را بە شکل عروس و داماد درآوردە و برای عیدانە بە در خانەها می‌روند.

در منطقه آلان سردشت بعد جنگ ایران و عراق خالی از سکنه شده است و مردم کمی در آنجا زندگی می‌کنند بە همین دلیل مراسم عیدانه نوروز در این منطقە برگزار نمی‌شود ولی در مناطق و روستاهای قسمت ربط که روستاهای زیادی در اطراف آنجا وجود دارد مردم با جوش وخروش زیادی نوروز و نوروزانه را برگزار می‌کنند. طبق روایت‌های مردم محلی، در قدیم جوانان بە پشت‌بام خانەها رفتە و از طریق لوله بخاری یک سبد به داخل خانه انداخته تا صاحب خانە بە آنها عیدی دهد.

در نوروزانه کودکانی که برای عیدی نوروز می‌روند شعرهای کوتاهی مانند :« نوروز نوروز بهاره، وقت گل و گلزاره» و «هلاوه مه لاوه کوره که تان بببێتە زاوا له تالاری همزاوا- کچه‌که‌تان نه بێت به چاوا»، می‌گویند.

زنان در این مناسبت‌ها نقش مؤثری دارند به کودکان شعر و آهنگ کوردی یاد می‌دهند تا در این مراسم شرکت کنند و از بچه‌ها پیشوازی می‌کنند تا این مراسم همچنان زنده بماند.

لیلا.م فعال مدنی و روزنامه‌نگار ساکن سردشت می‌گوید: در چند روز گذشته در روستاهای اطراف مراسم‌های زیادی مانند نوروزانه، کوسه و نوروز برگزار شده است و مردم برای دیدو بازدید به خانه‌های همدیگر می‌روند و بچه‌ها صبح زود در خانه‌های مردم را می‌زنند و تا بعد غروب این کار ادامه پیدا می‌کند. با اینکە کودکان در مدرسه درباره‌ی تاریخ وفرهنگ خود آموزش ندیدەاند و قبل از آنکه زبان و تاریخ مادری را یاد بگیرند مدرسه فارسی یاد می‌گیرند، ولی باز هم حاظفه تاریخی مردم پررنگتر است و به صورت شفاهی داستان‌ها و مراسم‌ها را به کودکان و نسل بعدی منتقل کردە و آن را زنده نگه داشته می‌دارند، اما لازم است این تاریخ نوشتە شود تا از بین نرود.