بحران زیست محیطی در دریای خزر؛ از کاهش آب تا مرگ فوک‌ها و تهدید معیشت میلیون‌ها نفر
معاون سازمان حفاظت محیط زیست ایران اعلام کرد که تنها در ۵ سال گذشته، حدود یک متر از تراز آب خزر کاهش یافته است که تبعات آن شامل خشک‌شدن تالاب‌ها، نابودی زیستگاه‌ها، کاهش ذخایر آبزی، ایجاد گرد و غبار ساحلی، محدود شدن فعالیت بنادر و آسیب به گردشگری است.
مرکز خبر- امروز چهارشنبه ٢٨ آبان‌ماه، حمیدرضا لاهیجان‌زاده در پنل تخصصی زیست‌محیطی اجلاسیه استانداران استان‌های ساحلی دریای خزر، ضمن هشدار نسبت به کاهش مستمر سطح آب خزر طی دهه گذشته، افزود: تنها در پنج سال گذشته، حدود یک متر از تراز آب خزر کاهش یافته است که تبعات آن شامل خشک‌شدن تالاب‌ها، نابودی زیستگاه‌ها، کاهش ذخایر آبزی، ایجاد گرد و غبار ساحلی، محدود شدن فعالیت بنادر و آسیب به گردشگری است.
وی با بیان اینکه دریای خزر بزرگ‌ترین دریاچه جهان و میراث مشترک پنج کشور ساحلی است و منبع حیات میلیون‌ها نفر و یکی از غنی‌ترین اکوسیستم‌های آبی با بیش از ٢٨٠٠ گونه گیاهی و جانوری می باشد، افزود: این تغییرات ناشی از عوامل اقلیمی و کاهش ورودی رودخانه‌هاست و ادامه این روند در آینده می‌تواند پیامدهای بازگشت‌ناپذیری به همراه داشته باشد.
لاهیجان‌زاده با اشاره به کاهش ذخایر ماهیان خاویاری، صید بی‌رویه، تخریب زیستگاه‌های رودخانه‌ای و گسترش گونه‌های مهاجم، بیان کرد: در برابر چنین چالش‌های گسترده‌ای، تنها راه حل، همکاری واقعی و برنامه‌ریزی مشترک میان کشورهای ساحلی است.
کاهش سطح آب خزر؛ تهدیدی فراتر از یک تغییر طبیعی
کاهش مستمر تراز آب دریای خزر طی سال‌های اخیر، تنها یک پدیده اقلیمی نیست؛ بلکه به‌تدریج در حال تبدیل شدن به یک بحران منطقه‌ای است. پایین رفتن حدود یک‌متری سطح آب طی پنج سال گذشته، به معنای عقب‌نشینی سواحل، خشک‌شدن تالاب‌ها و نابودی زیستگاه‌های حساس است. این تغییرات، مستقیماً ظرفیت زیستی خزر را کاهش می‌دهد و زنجیره‌ای از پیامدها را ایجاد می‌کند که از اکوسیستم آغاز شده و در نهایت به زندگی مردم ساحل‌نشین می‌رسد.
طی ماه‌های گذشته خبرهای زیادی از مرگ چندین فوک خزری، تنها پستاندار بومی این دریا در سواحل شمالی ایران منتشر شد. تلف شدن‌های اخیر این گونه، هشداری جدی است که نشان می‌دهد بیماری‌ها، کاهش کیفیت آب، کمبود منابع غذایی یا افزایش آلودگی‌ها به سطح خطرناکی رسیده‌اند. مرگ فوک‌ها درواقع «نوک کوه یخ» است؛ زیر این نشانه ظاهری، مجموعه‌ای از ناپایداری‌های درون‌اکوسیستمی در حال گسترش است.
افزایش آلودگی‌های نفتی، صنعتی، فاضلابی و ورود ریزآلودگی‌های پلاستیکی، نه‌تنها حیات وحش دریایی را تهدید می‌کند، بلکه مستقیماً امنیت غذایی و سلامت انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. آلودگی، کاهش ذخایر آبزی و مسمومیت‌های زیستی را تشدید کرده و کیفیت صید را پایین آورده است. این شرایط به‌ویژه برای ساکنان محلی که اقتصادشان بر پایه دریا است، ضربه‌ای جدی وارد می‌کند.