هدیل عمر

ادلب- کودکان ادلب در فصل سرما با مخاطرات و تهدیدهای جدی مواجه هستند که مهمترین آن وابستگی خانواده‌ها به منابع گرمایشی ناایمن و نامرغوب می‌باشد. علت اصلی این امر، وخامت اوضاع معیشتی و افزایش قیمت‌های نجومی سوخت است که منجر به گرایش آحاد جامعه به گزینه‌های پرخطر شده و در مبارزه با سرما، سیل، طوفان و شیوع بیماری‌ها ناچار به بهره‌برداری از آن می‌باشند.

پس از تشدید بمباران مناطق مسکونی، عملیات آواره‌سازی شتاب بیشتری گرفته و بیش از دو میلیون نفر از غیرنظامیان مجبور به ترک خانه و کاشانه شده و در اردوگاه‌ها زندگی فقیرانه‌ای را تجربه می‌کنند. این در حالی است که منابع درآمدی آنان نیز به شدت کاهش یافته است. مردم ادلب برای تأمین نیازهای گرمایشی و سرمایشی خود از مواد و منابع خطرناک و غیربهداشتی استفاده می‌کنند که این امر خطرات و آسیب‌های جدی برای سلامت ساکنان اردوگاه‌ها، به ویژه کودکان به عنوان آسیب‌پذیرترین گروه، به همراه داشته است.

موارد مسمومیت و مرگ و میر ناشی از خفگی در میان کودکان، به دلیل استفاده از منابع گرمایشی پرخطر، بارها تکرار شده است. آخرین مورد دلخراش در صبح روز دوشنبه ١۵ ژانویه در یکی از اردوگاه‌های شمال ادلب رخ داد که طی آن یک خانواده در اثر مسمومیت با گاز حاصل از اجاق زغال‌سوز منزل، سه فرزند خود را از دست دادند.

بنا بر اظهارات لینا سوید، ۴۵ ساله، از بستگان کودکان جانباخته، این کودکان شب هنگام درون چادری که وسیله گرمایشی آن یک اجاق زغال‌سوز بوده، به خواب رفته بودند و صبح روز بعد دیگر بیدار نشدند. بررسی‌های به عمل آمده حکایت از آن دارد که این کودکان در اثر استنشاق گازهای سمی ناشی از اجاق مذکور جان خود را از دست داده‌اند، بی‌آنکه خانواده‌شان که در چادر مجاور اقامت داشته‌اند، از این موضوع مطلع گردند.

وی ضمن اشاره به وضعیت نامساعد مالی و معیشتی پدر این کودکان، گفت: پدر آنان به دلیل تنگدستی و ناتوانی در تهیه مواد سوختی ایمن‌تر و گران‌قیمت‌تر، معمولا اقدام به خرید زغال ارزان‌قیمت می‌نمود اما هرگز تصور نمی‌کرد استفاده از این نوع زغال منجر به از دست دادن همزمان سه فرزندش گردد.

مناطق شمالی سوریه شاهد چندین مورد مشابه از مسمومیت‌های ناشی از گازهای حاصل از اجاق‌ها و وسایل نامناسب و خطرناک گرمایشی بوده است. ساکنان این مناطق برای تأمین حداقلی گرما مورد نیاز فرزندانشان، از موادی همچون پلاستیک، زغال فروکافته، زباله‌های شهری، لاستیک‌های فرسوده و کفش‌های مستعمل استفاده می‌کنند که خطر عمده‌ای را متوجه دستگاه تنفسی کودکان قرار می‌دهد.

در حادثه‌ای مشابه با مسمومیت سه کودک یاد شده، چهار کودک دیگر از یک خانواده در تاریخ ٢٢ دسامبر ٢٠٢٣ در اردوگاه التح غربی شهر معره مصرین در شمال استان ادلب، در اثر استفاده از مواد گرمایشی ناسالم، دچار حمله حاد آسم شدند که کم مانده بود جان خود را از دست بدهند.

این چهار کودک که دارای سنین نزدیک به یکدیگر بودند، کوچک‌ترین آنها سه ماهه و بزرگ‌ترین چهار ساله بودند. همگی این کودکان دچار حمله حاد آسم شده و توسط آمبولانس اورژانس به نزدیک‌ترین بیمارستان منتقل و تحت مداوا قرار گرفتند که خوشبختانه جان آنها نجات یافت.

مرام شیخ، ٣٨ ساله، کارشناس بهداشت عمومی، اظهار داشت: گاز مونواکسیدکربن یا CO خطرناک‌ترین نوع گاز آلاینده به شمار می‌رود که به آن «قاتل نامرئی» لقب داده‌اند، زیرا تشخیص آن به سادگی امکان‌پذیر نیست. این گاز بی‌رنگ و بی‌بو بوده و استنشاق آن موجب بروز مسمومیت و حتی مرگ می‌شود.

وی در ادامه توضیح داد که روشن کردن اجاق‌ها یا هر منبع حرارتی دیگر در فضاهای بسته بدون تهویه مناسب و ورود اکسیژن کافی، عدم تخلیه گازها از طریق دودکش، قرار دادن زغال داغ در فضای بسته، استفاده از لامپ‌ها یا اجاق‌های گازسوز و نیز بخارات ناشی از آتش‌سوزی، از جمله دلایل اصلی انتشار این گاز کشنده در فضا و محیط اطراف می‌باشد.

وی همچنین اشاره کرد که از جمله علائم اصلی مسمومیت با گاز CO می‌توان به سردرد، سرگیجه، تنگی نفس، ضعف و بی‌حالی، اختلال در عملکرد ذهنی و سیستم عصبی، بیهوشی و نیز اختلال در کارکرد قلب اشاره کرد. وی تأکید نمود که احتمال مرگ فرد خوابیده قبل از بروز هر یک از این علائم وجود دارد.

وی تصریح کرد: با اقدامات فوری و به موقع هنگام مشاهده نشت این گاز کشنده، می‌توان از وقوع فاجعه جلوگیری به عمل آورد.

از جمله این اقدامات می‌توان به تهویه فوری محیط، خاموش کردن منبع حرارتی عامل انتشار گاز و سایر منابعی که قادر به واکنش با CO هستند، خارج کردن همه افراد به ویژه کودکان، بیماران تنفسی، سالمندان، زنان باردار و افراد دارای نیازهای ویژه از محیط و نیز فراخوانی فوری آمبولانس اشاره نمود.

وی همچنین بر لزوم رعایت تدابیر پیشگیرانه از جمله اطمینان از تخلیه مطلوب محصولات احتراقی و وجود روزنه‌های تهویه مناسب و عملکرد صحیح آنها، عدم رهاسازی اجاق‌های روشن هنگام خواب و اطمینان از بازنگشتن شعله به درون اجاق پر از سوخت، نبردن زغال داغ به داخل چادرها و اتاق‌ها و همچنین نگهداری و تمیزکاری منظم دودکش‌ها تأکید نموده است.

وی همچنین هشدار داد که استفاده از مواد ناسالم و خطرناک برای گرمایش علاوه بر مسمومیت و صدمات وارده به دستگاه تنفسی، می‌تواند منجر به وقوع آتش‌سوزی در منازل و چادرها شده و گاهی باعث مرگ و مجروحیت‌های جدی گردد. وی تصریح کرد عدم رعایت اصول ایمنی و نیز فقدان آگاهی لازم در اکثر این حوادث و خطرات، نقش بسزایی در وقوع آنها دارد.