رجاء خیرات

مراکش- راماتا تولای سای کارگردان سنگالی تأیید کرد که اگرچه زنان آفریقایی از نابرابری و تبعیض رنج می‌برند، اما امروز آنها جایگاه‌های برجسته‌ای در جامعه دارند و حتی در خارج از مرزها نیز خود را ثابت کرده‌اند.

راماتا تولای سی کارگردان سنگالی در بیستمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مراکش با فیلم سینمایی «پانل و آداما» در رقابت رسمی جشنواره بین‌المللی فیلم مراکش شرکت می‌کند، وی در این فیلم تمایل منطقی زنان آفریقایی را برای شروع و جست‌وجوی زندگی بهتر مطابق با اعتقاداتی که دارند برجسته کردە است.

داستان فیلم حول محور زنی به نام «بانل» و پسری با نام «آداما» است کە در روستایی در شمال سنگال زندگی می‌کند. بانل  زن آزاده‌ای است که علیه همه هنجارها و سنت‌ها شورش می‌کند و به دور از شیوه‌ سنتی زندگی، خواهان آزادی است. او آداما را متقاعد می‌کند که به مکانی نزدیک دهکده نقل مکان کنند تا بدون فشار از طرف هر دو خانواده به تنهایی در آنجا زندگی کنند و زندگی مورد علاقە خود را شروع کنند، اما شرایط سخت طبیعی و فصول خشک پی در پی وضعیت را بسیار پیچیده می‌کند، زیرا همه گاوها به دلیل کمبود باران و  چراگاه می‌میرند. آداما نیز مانند سایر ساکنان روستا دچار افسردگی شدید می‌شود و از رویای زندگی دور به تنهایی دست می‌کشد.

بانل تا جایی که می‌تواند مقاومت می‌کند و آداما را به بی توجهی، ضعف و بزدلی متهم می‌کند، او  بدون اینکه کاری از پیش ببرد آداما را تنها می‌گذارد و تصمیم می‌گیرد در میان طوفان سختی که روستا را تحت تأثیر قرار داده بیرون رود، تا نگاهی به آخرین بقایای خانه‌ای بیندازد که هر دو آرزوی زندگی در آن را داشتند.

راماتا تولای سای کارگردان در حاشیه این جشنواره با بیان اینکه زنان سنگالی و به طور کلی زنان آفریقایی توانسته‌اند خود را در عرصه‌های مختلف ثابت کنند، خاطرنشان کرد: اگرچه هنوز هم مانند بسیاری از زنان آفریقایی از نابرابری رنج می‌برند اما امروزه در جماعە و حتی خارج از مرزها جایگاه‌های برجسته‌ای را به خود اختصاص داده‌اند.

وی با توجه به شخصیت بانل در فیلم، زن قوی‌ای که تابع آداب و رسوم قبیله‌ای روستا نیست، افزود: نمی‌خواهد در فیلم «بانل و آداما» زن آفریقایی ضعیف و مطیع را به تصویر بکشد بلکه می‌خواست شکل دیگری به زنی نیرومند که آرزوی آزادی دارد بدهد، زنی کە گاهی خشن و گاهی خودخواه می‌شود، اما همه اینها به دلیل افکار غالب در جامعه است که او را از ابتدایی‌ترین حقوق محروم می‌کند. وی تأکید کرد که می‌خواهد به جای کلیشه‌های معمولی که آنها را قربانی افکار مردانه نشان می‌دهد، ظاهری متفاوت به زنان آفریقایی بدهد.

او در مورد دلایل انتخاب شخصیت این زوج و اینکه آیا این شخصیت در واقعیت وجود داشته است، گفت: این سؤال را اغلب از من می‌پرسند، اما تأیید می‌کنم که نمی‌دانم زنان زیادی مانند بانل وجود دارند یا خیر. تنها چیزی که می‌دانم این است که این شخصیت در درون من زندگی می‌کرد و من می‌خواستم آن را در معرض دید عموم قرار دهم، بنابراین به این فکر کردم که یک فیلم در مورد او بسازم تا بتوانم صدای خفه‌اش را بشنوم.

با اشاره به رفتار خشونت‌آمیزی که بانل در چندین صحنه نشان داد در حالی که پرندگان و خزندگان را با خشونت می‌کشد و خطاب به آنها می‌گوید «هیچکس از سرنوشت خود فرار نمی‌کند»، کارگردان توضیح داد: این را نشان دادم تا بار عصبانیت درون شخصیت را برای مخاطب آشکار کنم و از طریق آن هر آنچه در درونش می‌گذشت را بیان کنم، زیرا منطق قبیله‌ای که در آن زندگی می‌کرد اجازه نمی‌داد احساسات خود را بیان کند.

وی خاطرنشان کرد: سینمای مراکش با امضای زنانه، چه به موضوعاتی که به آن پرداخته است و چه کارگردانان زنی که حضور خود را با آثار برجسته‌ای نشان داده‌اند، شاهد یک پیشرفت کیفی است که توسط نسلی از کارگردانان زن جوان پایه‌گذاری شده تا بتواند موضوعات روز و مهم را با دید کارگردانی و هنری خوب مطرح کند، مانند اسماء کارگردان که فیلم «دروغ‌های سفید» با بازی بازیگران خوبی مانند صوفیه علوی، مریم توزانی را ارائە کرد و همچنین نام‌های زیادی که در اینجا جای ذکر نیست و توانستند جوایز بین‌المللی کارگردانی را کسب کنند.

وی در خصوص نقش سینما در بهبود وضعیت زنان و آگاهی بخشیدن به حقوق زنان تأکید کرد: سینمای زنان با پرداختن به موضوع زنان به طور کلی بحث جایگاه زن در جامعه و تحولاتی کە تجربە می‌كنند را باز می‌کند و همچنین مردم را به اندیشیدن در این جهت وادار می‌کند و این خود دستاوردی است که قابل انکار نیست. نمی‌توانم با اطمینان بگویم که آیا این واقعا چیزی را تغییر می‌دهد یا خیر، اما حداقل بحث مهمی را در مورد آن باز می‌کند.

راماتا تولای سای کارگردان سنگالی-فرانسوی در حومه پاریس فرانسه بزرگ شد. او در سال ٢٠١١ به مدرسه عالی ملی حرفه‌های تصویر و صدا "Femis" در بخش فیلمنامه پیوست، در سال ۲۰۱۵ فارغ‌التحصیل شد و به عنوان فیلمنامه‌نویس کار کرد. در فیلم «سیبل» در سال ٢٠١٨ به کارگردانی آگلا زینسرسی و غیوم جیووانتی و همچنین در فیلم «بانوی نیل» در سال ٢٠١٩ توسط عتیق رحیمی کار کرد و در سال ٢٠٢٠ راماتا تولای اولین فیلم کوتاه خود «استل» را کارگردانی کرد که در ٨٠ جشنواره به نمایش درآمد و نامزد اولین انتخاب جوایز سزار ٢٠٢٣ شد و «بانل و آداما» هم اولین فیلم بلند اوست.