عایشه شان؛ صدای افسانه‌ای کورد
امروز ۲۸ سال از درگذشت ستاره‌ی درخشان دنیای هنر کوردی، عایشه شان، می‌گذرد.
نرمین احمد
سلیمانی - عایشه شان به‌عنوان یکی از صداهای افسانه‌ای موسیقی معاصر کوردی در سال ١٩٣٨ در شهر آمد باکور کوردستان به دنیا آمد و زندگی خود را در شهرهایی مانند دیلوک، استانبول، بغداد، ازمیر و آلمان گذراند.
با وجود تمام موانع و مخالفت‌های خانواده‌اش، عایشه شان از مسیر هنری خود دست نکشید و با عشق به هنر ادامه داد و ناچار شد زادگاه خود، شهر آمد، را ترک کند و به شهر دیلوک برود، جایی که فعالیتش را در رادیو آغاز کرد. اولین آهنگ او، «از غزالم»، در سال ١٩۶٣ در استانبول منتشر شد. این آهنگ گامی مهم در زندگی هنری این زن استثنایی بود که بر خلاف تمامی محدودیت‌ها، مسیر خود را هموار کرد.
خواندن آواز به زبان کوردی باعث شد عایشه شان به آلمان مهاجرت کند. یکی از آثار به‌یادماندنی او، آهنگ «قدر» است که بازتاب دهنده دشواری‌های زندگی شخصی‌اش بود. در سال ١٩٧٩، عایشه شان به بغداد رفت و از طریق رادیوی صدای بغداد، آوازهایی به زبان کوردی منتشر کرد. ملکه‌ی بی‌تاج با صدای افسانه‌ای خود در آن سال‌ها جایگاه ویژه‌ای در قلب هر کورد ایجاد کرد و تا امروز نیز در قلب تمامی خلق کورد زنده مانده است.
عایشه شان سرانجام در ١٨ فوریه ١٩٩۶، در شهر ازمیر، به دلیل بیماری سرطان، چشم از جهان فروبست.
کتابی درباره زندگی او
کتاب «از عایشە شانم» که برای دومین بار توسط انستیتوی میراث فرهنگی کرد منتشر شده است، به زندگی، آثار و فعالیت‌های عایشه شان، هنرمند برجسته کورد، می‌پردازد. این کتاب توسط زینب یاش و پژوهشگر فولکلور، هیلمی آکیول نوشته شده و حاصل تحقیقات گسترده درباره زندگی و آثار این هنرمند افسانه‌ای است. نخستین چاپ این کتاب در سال ٢٠٠٨ منتشر شد و به‌عنوان یک اثر مستند و مرجع در معرفی زندگی و دستاوردهای عایشه شان شناخته می‌شود. کتاب «از عایشە شانم» با ارائه اطلاعات و اسناد ارزشمند، تصویری جامع از مسیر هنری و چالش‌های زندگی این صدای ماندگار ارائه می‌دهد.
امسال نیز کتاب «از عایشە شانم» توسط انستیتوی میراث فرهنگی کورد برای بار دوم به زبان کوردی با الفبای لاتین منتشر شد. این کتاب به زندگی هنری عایشه شان، هنرمند برجسته کورد، می‌پردازد و اطلاعات ارزشمندی درباره زندگی شخصی، پیشگامی هنری و آثار موسیقیایی او ارائه می‌دهد.
همچنین، در این چاپ مجموعه‌ای از تصاویر و اسناد مرتبط با زندگی عایشه شان گنجانده شده است که به درک بهتر خواننده از مسیر هنری و تأثیرات فرهنگی او کمک می‌کند. این کتاب به‌عنوان منبعی معتبر برای آشنایی با زندگی و دستاوردهای این صدای افسانه‌ای کوردی شناخته می‌شود.