ارن کسکین: انزوای اعمال‌شده بر زندانیان، سیاسی است
ارن کسکین تأکید نمود: اعمال سیاست انزوا در تعارض آشکار با موازین حقوق بشر بوده و منجر به شکل‌گیری فرایندهای پرتنشی نیز خواهد شد.
الیف چتینر
استانبول - عبدالله اوجالان، رهبر خلق کورد، به مدت ٢۵ سال در شرایط انزوای کامل و سخت‌گیرانه‌ای در زندان امنیتی ویژه امرالی نگهداری می‌شود. از وی و دیگر زندانیان سیاسی از جمله عمر حیری کونار، حمیلی ییلدیریم و ویسی آکتاش، به مدت ٣۵ ماه است که هیچ‌گونه اطلاعی در دست نیست. کمپین «آزادی عبدالله اوجالان، راه حل مسئلە کوردها» که از ١٠ اکتبر ٢٠٢٣ آغاز شده بود، همچنان با شدت بی‌سابقه‌ای ادامه دارد. در آخرین اقدامات، ١۴ سازمان بین‌المللی حقوق بشری و بین المللی در ١٢ ژانویه درخواستی به کمیته منع شکنجه اروپا ارائه کرده و خواستار بازرسی فوری از زندان امنیتی امرالی شدند. همچنین ١٣٣٠ وکیل از ٣۵ کانون وکلای ترکیه در ٢٢ ژانویه درخواست ملاقاتی را با هدف گفت‌وگو ارائه نمودند.
در حالی که خلق کورد و حامیان آنها در شهرهای اروپایی و کوردستان برای برگزاری تظاهرات بزرگی که قرار است در ماه فوریه برگزار شود، در حال آماده‌سازی هستند، اعتصاب غذاهایی که از ٢٧ نوامبر ٢٠٢٣ در زندان‌های ترکیه و کوردستان آغاز شده بود، همچنان به صورت نوبتی ادامه دارد. ارن کسکین، رئیس مشترک انجمن حقوق بشر، در حالی‌که وضعیت انزوای اعمال‌شده در زندان امرالی و تاثیر آن بر جامعه را مورد ارزیابی قرار داد، به نقد رویکرد اپوزیسیون در قبال سیاست انزوا پرداخت.
«روندی که در زندان امرالی در جریان است، قابل توجیه با استناد به قانون نمی‌باشد»
ارن کسکین در اظهار نظری تصریح نمود که از زمان انتقال عبدالله اوجالان به ترکیه و زندانی شدن وی در امرالی، قوانین ویژه و متفاوتی نسبت به سایر زندانیان بر ایشان اعمال شده است و در ادامە افزود: هنوز هیچ مرجعی به طور دقیق مشخص نکرده است که این قوانین تحت چه مقرراتی قرار دارند. در واقع، انزوا از همان ابتدا رویه‌ای بوده که علیه رهبر خلق کورد به کار گرفته می‌شده است، هرچند گاهی با سخت‌گیری بیشتر و گاهی کمتر. اما در چند سال اخیر، برخلاف قوانین داخلی و موازین بین‌المللی، از جمله ممنوعیت ملاقات را علیه عبدللە اوجالان اعمال نموده‌اند.
مطابق اظهارات ارن کسکین، این اقدامات را نمی‌توان با استناد به قوانین موجود توجیه نمود، چرا که فاقد مبنای قانونی بوده و خلاف مقررات داخلی و بین‌المللی است. وی تأکید نمود که در نظام قضایی ترکیە، برای زندانیان دارای حکم قطعی، امکان ملاقات با وکلا و اعضای خانواده پیش‌بینی شده است. با وجود این، حاکمیت ترکیه حتی به اجرای قوانین داخلی خود در زندان امرالی مبادرت نمی‌ورزد. ممنوعیت ملاقات طولانی‌مدت عبدللە اوجالان و سایر زندانیان سیاسی با وکلا و خانواده‌هایشان، ناقض حقوق بشر و موازین حقوقی بوده و دارای پیامدهای سیاسی نیز می‌باشد.
«انزوای امرالی به عنوان انزوا برای جامعه نیز بازتاب می‌یابد»
ارن کسکین، اظهار داشت: قطع ارتباط کامل زندان امرالی با دنیای خارج، روشن‌ترین نشانه رویکرد بن‌بست و بی‌راهه در قبال مسئله کوردها است.
وی تأکید نمود که به ویژه در ده سال گذشته، بن‌بست و راه بربسته‌ای در این زمینه وجود داشته است. ارن کسکین با تأکید بر نادیده گرفته شدن مطالبات مربوط به مسئله کوردها و بازداشت سیاست‌مداران کورد و سلب آزادی بیان و سازمان‌دهی از آنان، وضعیت فعلی را یک فرایند آشوب‌زا و پرتنش توصیف نمود.
وی با تأکید بر اینکه سیاست انزوا در زندان امرالی به عنوان انزوایی برای کل جامعه نیز تلقی می‌شود، اظهار داشت: ما وکلا نیز در واقع در انزوا قرار گرفته‌ایم، چرا که ملاقات‌های ما با موکلینمان محدود شده است و موانعی برای انجام وظایف حرفه‌ای ما ایجاد شده است. این سیاست انزوا در واقع به مثابه انزوایی برای کل جامعه تداوم می‌یابد.
«چشم کسانی کە خود را مخالف می‌خوانند بر وضعیت خلاف قانون حاکم بر امرالی بسته است»
به اظهار نظر ارن کسکین، «محور اصلی بحث باید این موضوع باشد که جریان‌های مخالف حکومت، در مقابل نقض حقوق افراد، رویکردی انتخابی و تبعیض‌آمیز پیش گرفته‌اند. متأسفانه در این منطقه، اکثریت چشمگیر منتقدین حاکمیت، در برابر نقض حقوق افراد، دچار دوگانگی رفتاری هستند. امروزه غیرقانونی بودن زندان امرالی به وضوح آشکار است، لیکن بسیاری از جریانات سیاسی، احزاب، تشکل‌های کارگری و سازمان‌های منتقد نظام، با در نظر گرفتن هویت زندانیان، آن را نادیده می‌گیرند، در حالی که این موضوع می‌تواند پیامدهای اجتماعی بسیار مهمی به دنبال داشته باشد. متأسفانه در این زمینه با معضل عمده‌ای مواجهیم و آن هم دوگانگی ملاک‌های اپوزیسیون است. تنها خلق کورد، جنبش سیاسی کوردها و مدافعان حقوق بشرند که به مقوله انزوای حاکم بر زندان امرالی می‌پردازند.»
«تمام گروه‌ها باید نسبت به این موضوع حساس باشند»
ارن کسکین تصریح نمود که انجمن حقوق بشر، بارها درخواست ملاقات با عبدالله اوجالان در زندان امرالی را مطرح کرده، لیکن هیچ‌یک از این درخواست‌ها مورد پذیرش قرار نگرفته است. وی افزود: اخیراً ما به عنوان انجمن حقوق بشر و انجمن وکلای حقوق بشر، متنی را امضا و به نهادهای بین‌المللی و داخلی ترکیه ارسال نموده‌ایم که متأسفانه هنوز نتیجه‌ای در برنداشته است. از سوی دیگر، اعتصاب غذا در زندان‌ها بدین دلیل شکل گرفته است؛ هنگامی که ماه پیش به زندان آمد رفتم، زندانیان به بنده ابراز داشتند که بسیار مصمم بوده و این اعتصاب‌ها می‌تواند پیامدهایی در پی داشته باشد که غیرقابل پیش‌بینی است. هم از منظر حقوق بشر و هم از لحاظ امنیتی نگران‌کننده می‌باشد. به همین دلیل، بر این باورم که کلیه گروه‌های مخالف و معترض در این منطقه که خواهان حل مسئله کوردها هستند، بایستی نسبت به این پرونده حساسیت بیشتری ابراز نمایند.
«زندانیان به دلیل بی‌تفاوتی افکار عمومی، دست به اعتصاب غذا زدەاند»
ارن کسکین تأکید نمود که مدافعان حقوق بشر، اعتصاب غذا را به عنوان یک روش مورد تأیید قرار نمی‌دهند. وی خاطرنشان کرد زندانیان به دلیل بی‌تفاوتی افکار عمومی، دست به چنین اقدامی می‌زنند. وی گفت: مهم‌تر از همه اینکه، برای مدافعان حقوق بشری، اعتصاب غذا روشی نیست که بتوان توصیه نمود؛ چرا که سلامت و جان انسان‌ها را به مخاطره می‌اندازد. اما زندانیان متأسفانه چنین می‌پندارند که این آخرین اقدام در دسترس آنهاست. دلیل این اعتصابات، صرفاً سکوت و بی‌توجهی جامعه بیرون از زندان است. البته اعتصاب غذا به تنهایی راه‌حلی نیست، بلکه هدف جلب توجه به این پرونده می‌باشد؛ گویی می‌خواهند بگویند «ببینید ما جانمان را به خطر انداخته‌ایم، حالا شما اقدام کنید.»
«بدون حل مسئله کوردها، اوضاع اقتصادی بهبود نخواهد یافت»
ارن کسکین خاطرنشان کرد در برابر مسائل و مشکلات اجتماعی موجود، باید صدای مشترک و همگانی بلند شود. وی افزود: آیا در این منطقه بحران اقتصادی عظیمی در جریان نیست؟ بزرگترین دلیل این بحران، هزینه‌های کلان جنگ است که از بودجه عمومی تأمین می‌شود. متأسفانه هیچ مخالفت جدی و مؤثری در این زمینه از سوی تشکل‌ها وجود ندارد و تنها صداهای پراکنده و ضعیفی شنیده می‌شود. تنها راه‌حل، ایجاد صدای مشترک و قوی علیه جنگ است. بدون حل مسئله کوردها، اقتصاد آرام نخواهد گرفت. قبل از هر چیز، نمایندگان طبقه کارگر باید این موضوع را مطرح کنند. در آن صورت دیگر زندانیان نیازی به اعتصاب غذا نخواهند داشت. این مسئله اساسی منطقه است. اگر نتوانیم با دموکراسی اداره شود و بخش وسیعی از مردم در آستانه فقر باشند، تنها دلیل آن جنگ است؛ همگان این را می‌دانند اما سکوت پیشه کرده‌اند که بسیار خطرناک است.
«حزب جمهوری خواه خلق به کوردها بدهکار است»
بنا بر اظهارنظر ارن کسکین، احزابی که با آرای مردم کورد موفق به اعزام نمایندگانی به مجلس گردیده‌اند، به صدای رأی‌دهندگان کورد خود توجه لازم را مبذول نمی‌دارند. وی تأکید نمود: آیا در زندان امرالی شرایط غیرقانونی حاکم نیست؟ بله، اینچنین است. در این خصوص، هویت سیاسی زندانیان فاقد اهمیت است. بطور نمونه چرا حزب جمهوری‌خواه خلق، بدان نمی‌پردازد؟ زیرا با وجود شرایط خلاف قانون، این حزب نیز در کوردستان طرفدارانی دارد. تانریکولو با آرای خلق کورد بعنوان نماینده این حزب انتخاب گردیده است؛ بنابراین حزب متبوع او مدیون خلق کورد می‌باشد، همانند حزب محترم عدالت و توسعه. رأی‌دهندگان کورد حزب عدالت و توسعه، علی‌رغم حمایت از این حزب، خواهان حل مسئله کوردها هستند. رأی‌دهندگان این حزب در ترکیه و کوردستان تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند. احزاب سیاسی به مراتب بیشتر از عموم مردم از این تفاوت‌ها آگاه هستند؛ بنابراین آنها ملزم به پذیرش حل این مسئله و گام برداشتن در این راه می‌باشند. امید است پیش از وقوع خطر مرگ دیگری در زندان‌ها، این مشکل برطرف شده و ملاقات‌ها در زندان امرالی طبق قانون مجدداً صورت گیرد. خواسته ما از ترکیه فراتر از قانون نیست؛ صرفاً اجرای قوانین داخلی را می‌طلبیم؛ زیرا وقتی یک دولت قوانین خود را اجرا نمی‌کند، به معنای نداشتن عقل حاکمیتی است. بنابراین برای آغاز فرآیند واقعی گفت‌وگو در مورد حل دموکراتیک مسئله کوردها، لغو انزوا در زندان امرالی ضروری به نظر می‌رسد.
«لبخند امید بر چهره مردم در فرایند صلح»
بنا بر گفته‌های ارن کسکین، وی از سال ۱۹۹۰ تاکنون بعنوان یک فعال حقوق بشری، شاهد رنج‌ها و مصائب بی‌شماری در این منطقه بوده است. وی در ارتباط با دهه ۱۹۹۰ می‌گوید: در کوردستان، تنها انجمن حقوق بشر بود که با ثبت و گزارش‌دهی موارد نقض حقوق بشر، به فعالیت می‌پرداخت. ما در هر موردی از نقض حقوق، در محل حاضر می‌شدیم؛ گزارش تهیه می‌کردیم؛ با آسیب‌دیدگان مصاحبه و شکایاتشان را ثبت می‌نمودیم. مردم رنج‌های دردناکی را تحمل کردند؛ از جمله مفقودالاثرشدگان، کشته‌شدگان در بازداشت‌ها و آتش‌سوزی روستاها. ما شاهد رنج‌ها و آلامی بوده‌ایم که تنها در فرایند صلح بود که چهره مردم این منطقه را با امید و لبخند می‌دیدیم. همگان از شادی سرشار بودند؛ چرا که واقعا امیدواری برای مردم ایجاد شده بود که شاید راه حلی برای این وضعیت یافت شود.
«مردم و جنبش سیاسی کوردها خواهان صلح هستند»
ارن کسکین با طرح این سوال که «پس امکانپذیر بود مگر نه؟» سخنان خود را ادامه داد و در پایان چنین بیان داشت: در آن زمان، حاکمیت فرایندی شبیه به فرایند صلح را آغاز نموده بود. بنابراین امکانپذیر بود. یعنی در این منطقه هیچ‌کس به خیابان‌ها نیامد و خواهان عدم صلح نشد. حتی اعضای حزب عدالت و توسعه نیز اظهار می‌دارند که ٨٠ درصد مردم از این فرایند حمایت کردند. بنابراین اگر حاکمیت بخواهد، این فرایند می‌تواند دوباره آغاز شود. خلق کورد و جنبش سیاسی آنها نیز خواهان این هستند. البته با توجه به تقویت حزب ملی‌گرا و افزایش نژادپرستی، بی‌تردید امیدها کاسته شده است. ولی به باور من اگر مخالفان به بیان این مطالب بپردازند، این فرایند می‌تواند از سر گرفته شود و مانعی برای آن وجود نخواهد داشت.