هیرو علی  

مرکز خبر- اگرچه قرن بیست و یکم به عنوان قرن مبارزه زنان شناخته می‌شود، اما زنان هنوز با وحشتناک‌ترین اشکال قتل، آزار و اذیت و شکنجه روبرو هستند و هرچه مبارزه آنان گسترده‌تر می‌شود، حملات مردان سرکوبگر نیز افزایش می‌یابد. با این حال، سال ۲۰۲۵ برای مردم کوردستان و منطقه خاورمیانه سالی تاریخی بود، چرا که زنان کورد توانستند در صف اول مبارزه برای تغییر و پیشبرد عدالت اجتماعی حضور فعال داشته باشند.

در این چارچوب، در ۶ فوریه شیرین محمود برای دومین بار به عنوان فرماندار قره‌داغ منصوب شد و در ۱۴ آوریل، پلتفرم واحد زنان کورد با حضور نمایندگانی از ۲۴ سازمان و نهاد زنانه در سلیمانی تأسیس شد. در ۲۱ آوریل، کنفرانس اتحاد زنان کوردستان در سلیمانی برگزار و از ۱۸ فعال حقوق زنان تقدیر شد. همچنین در ۲۲ آوریل، دانشگاه سلیمانی به مناسبت روز تأسیس مطبوعات کورد، از ۳۷ فعال رسانه‌ای تقدیر کرد و جایزه ویژه‌ای به خبرگزاری زن «nu jinha» و ژن تیوی «JIN TV» اعطا شد. در ۳۱ می، یک سازمان مستقل زنانه با شعار «برابری کامل زن و مرد» در سلیمانی تأسیس شد و مرکز آن چند ماه بعد رسماً افتتاح گردید. در ۱ ژوئن، شِنه محسن در حلبجه مقام سوم مسابقه عکاسی گردشگری هورامان و شارَزور را کسب کرد و در ۳ ژوئیه، کمیته المپیک عراق، سلیمانی را به عنوان «پایتخت ورزش زنان ۲۰۲۵» معرفی کرد. در ۲۸ آگوست، دوره سوم جشنواره مؤسسه «لوتکه» برگزار و سه زن و یک کودک تقدیر شدند و در ۵ سپتامبر، نخشه ناصح، فرماندار حلبجه، به عنوان نخستین زن در مقام فرمانداری در عراق و اقلیم باشور کوردستان تقدیر شد. در ۲۰ اکتبر نیز پریا محمد، بازیکن تیم ملی و قهرمان باشگاه سلیمانی، به مناسبت کسب مدال طلای مسابقات کشورهای عربی مورد تقدیر قرار گرفت.

با این حال، موانع و خشونت‌ها همچنان ادامه داشت؛ پایان سال ۲۰۲۴، چهار مؤسسه زنانه در سلیمانی توسط نیروهای امنیتی بدون حکم قضایی بسته شد، از جمله شرکت «گزنگی بەرەبەیان» که برنامه‌های ژن تیوی را تولید می‌کرد. همچنین در ۲۱ ژانویه، مجلس عراق تصویب اصلاحاتی از قانون مدنی را تصویب کرد که امکان ازدواج کودکان را فراهم می‌کرد، اما زنان کورد با برگزاری نشست‌ها و همایش‌ها به مخالفت پرداختند.

در زمینه فعالیت‌های روز زن و نوروز، در ۸ مارس ۲۰۲۵، مراسم روز جهانی زن در سلیمانی و دیگر شهرها برگزار شد و شبکه «۸ مارس» و کمپین‌های زنان کورد با شعار «با فلسفه ژن ژیان آزادی جامعه‌ای دموکراتیک می‌سازیم» فعالیت کردند. از اول تا پنجم مارس، بازدید از مکان‌های شهادت خبرنگاران هيرو بهاءالدين و گلستان تارا و کاشت ۱۵ درخت زیتون در محل شهادت آن‌ها انجام شد. در ۲۱ مارس، شعله نوروز در کوه‌های قندیل با مشارکت زنان از چهار بخش کوردستان روشن شد و در ۲۳ مارس، جشنواره نوروزی در سلیمانی با نمایش دست‌سازه‌ها و فعالیت‌های اقتصادی زنان برگزار شد.

در عرصه سیاسی، انتخابات عمومی در عراق در ۱۱ نوامبر برگزار شد؛ ۲۲۴۸ نامزد زن برای کرسی‌های پارلمان رقابت کردند و در سلیمانی ۳۲۵,۳۲۱، در هولیر ۳۵۳,۴۹۹ و در دهوک ۲۹۵,۲۹۶ زن رأی دادند. در نهایت، ۸۴ زن به پارلمان راه یافتند و سهم زنان در مجلس عراق به ۲۵.۵٪ رسید.

در چارچوب کارزار ۱۶ روزه علیه خشونت علیه زنان، از نوامبر تا دسامبر ۲۰۲۵، نشست‌ها، کنفرانس‌ها و فعالیت‌های آگاهی‌بخش در سلیمانی، حلبجه، کرکوک و کویه برگزار شد. موضوعات اصلی شامل خشونت اجتماعی و تکنولوژیک، حقوق قانونی، نقش آموزش و نهادهای مدنی بود. در این بازه زمانی، گزارش شد که ۴۲ زن کشته، ۱۹ زن در شرایط مشکوک جان باختند، ۵ زن مورد اقدام به قتل قرار گرفتند و یک زن مجبور به خودکشی شد.

در حوزه فرهنگی و هنری، زنان کورد فعالیت گسترده‌ای داشتند؛ کتاب‌های ادبی از جمله آثار شوخه کامران و فوزیه صالح منمی (۱۴ زن در تاریخ) منتشر شد. نمایشگاه‌های صنایع دستی، هنرهای تجسمی، طراحی لباس و فستیوال‌های موسیقی و شعر در سلیمانی، حلبجه، قلادزه و رانیه برگزار شد. کارگاه‌ها و کلاس‌های هنری، موسیقی و تئاتر توسط نهادهای فرهنگی با مشارکت زنان برگزار شد.

مراسم یادبود و تکریم نیز گسترده برگزار شد؛ در ۳ مارس، مراسم یادبود صالحه ویان و همراهانش در راپرین، در ۱۳ مارس مراسم یادبود ۵۱ سالگی شهادت لیلا قاسم در کرکوک، در ۲۹ مارس اهدای تاج گل به یاد خبرنگار هيرو بهاءالدين در مقبره کاراتوغان، در ۲۴ آوریل مراسم هفتمین سالگرد درگذشت شاعر کژال ابراهیم، در ۱۹ ژوئیه جشن ۱۳ سالگی انقلاب روژآوا و در ۴ نوامبر و ۲ دسامبر مراسم گرامیداشت اتحادیه زنان کوردستان و یادبود عايشه ملا حکيم برگزار شد.

سال ۲۰۲۵ نشان داد که زنان کورد با وجود محدودیت‌ها و خشونت‌های ساختاری، توانستند در همه حوزه‌ها حضوری فعال داشته باشند؛ از سیاست و جامعه تا رسانه، فرهنگ، هنر و ورزش. این سال ترکیبی از دستاورد، مقاومت و یادآوری چالش‌های پیش رو برای زنان کورد بود.