پیشتازی در حقوق زنان؛ اولین رئیس زن اتحادیه کشاورزان در دفاع از کارگران
زنان کشاورز به طور قابل توجهی با چالش‌ها و بحران‌های متعددی، از جمله انواع خشونت روبرو هستند؛ دلیل این امر عدم برخورداری آنها از حمایت‌های قانونی کافی است.
اسماء فتحی
قاهره- توجه به مسائل کشاورزان زن امری حیاتی است که تعدادی از نهادهای جامعه مدنی، به ویژه نهادهای متخصص در امور زنان، به طور قابل توجهی به آن پرداخته‌اند. این زنان به دلیل فعالیت در محیط‌های پرخطر و مواجهه با خشونت و نقض حقوق خود، به شدت نیازمند مداخله و حمایت جامع تمامی ذینفعان مرتبط هستند.
هناء عبدالحکیم محمد، رئیس اتحادیه کشاورزان خرده پا در سملوط، استان المنیا و نیز نخستین رئیس زن اتحادیه در سراسر مصر که به دفاع از کارگران بخش کشاورزی می‌پردازد، بر اهمیت حمایت اتحادیه‌اش از کارگران زن در عرصه‌های کشاورزی تاکید نموده است. وی همچنین به شناسایی موانع و بحران‌های متعددی که این کارگران با آن روبرو هستند، اشاره کرده و بر ضرورت رفع این چالش‌ها تأکید می‌ورزد.
وی با برجسته‌سازی نقض‌های متعدد حقوق بشری که زنان در بخش کشاورزی با آن مواجه هستند، به نقش پررنگ اتحادیه تحت رهبری خود در حمایت از آنان اشاره کرده است. او توضیح داد که اتحادیه‌اش خدمات مختلفی به این زنان ارائه می‌دهد و تقریباً ٩۵ درصد از اعضای اتحادیه، معادل حدود ٧٠٠ زن، را زنان تشکیل می‌دهند، در حالی که تنها ۵ درصد از اعضا را مردان تشکیل می‌دهند.
در جوامعی که تصدی پست‌های رهبری توسط زنان با دشواری‌های فرهنگی مواجه است، چه چالش‌هایی بر سر راه شما قرار داشت تا به مقام رئیس اتحادیه کشاورزان دست یافتید؟
دستیابی به مقام ریاست اتحادیه کشاورزان به عنوان یک زن، سفری است که با چالش‌های عمیقی همراه بوده است. اولین و مهم‌ترین موانع، در بافت سنت‌ها و نگرش‌های اجتماعی ریشه دوانده‌اند، به ویژه در مناطق روستایی مانند صعید که پذیرش نقش‌های رهبری برای زنان در مشاغلی چون کشاورزی، به سختی صورت می‌گیرد.
علاوه بر موانع فرهنگی، با مقاومتی جدی از سوی رهبران مرد مواجه شدم که ورود زنان به مشاغل رهبری را تهدیدی واقعی برای موقعیت و نفوذ خود می‌دانند. این رهبران نگران بودند که زنان با ایجاد ائتلاف‌های مخصوص به خود، توانایی دارند که نظم مردسالارانه موجود در روستاها و کنترل آنها بر جوامع را به چالش بکشند.
ما با چالش‌های متعددی از سوی همسر و مادرشوهرم روبرو بودیم که تمایلی به باز شدن دیدگاه‌های زنان نسبت به حقوق خود نداشتند. نگرانی آنها از این بود که زنان شروع به مطالبه حقوق خود کنند. با وجود این موانع، ما توانستیم بر آنها غلبه کنیم. اتحادیه ما با ۵۰ زن عضو آغاز به کار کرد و اکنون به ۷۰۰ عضو زن رسیده است، در حالی که تنها حدود ۵ درصد از اعضای آن مردان هستند و بقیه زنان می‌باشند.
با توجه به اینکه شما به عنوان یک زن در رأس اتحادیه کشاورزان فعالیت می‌کنید، چه اقداماتی را برای بهبود وضعیت زنان در این بخش به انجام رسانده‌اید؟
زنان به طور کلی با چالش‌های متعددی روبرو هستند، اما کارگران زن در بخش کشاورزی با شرایط دشوارتری مواجه‌اند زیرا آنها غالباً فاقد پوشش‌های قانونی لازم مانند قراردادهای کاری معتبر، مستمری، و بیمه هستند. در نتیجه، هیچ راه حمایتی برای آنها وجود ندارد.
روش‌های کار در این بخش از استانداردهای ایمنی پایینی برخوردار هستند. به عنوان مثال، کارگران، از جمله زنان، مردان و کودکان، توسط یک وانت کوچک که تعداد آنها بیش از ۵۰ نفر است، به محل کار منتقل می‌شوند، که این خود می‌تواند آنها را در معرض خطر حوادث قرار دهد. علاوه بر این، مادرانی که به تازگی فرزندی به دنیا آورده‌اند، با خطراتی روبرو هستند، زیرا فاقد امکانات مناسبی چون مهدکودک یا مکان‌های امن دیگر برای نگهداری از کودکان در حین کار هستند.
هدف از تاسیس اتحادیه، ایجاد یک محیط کار ایمن برای اعضا بود. در این راستا، من اقدام به ایجاد کارت‌های پیگیری با نرخ تخفیف برای خدمات پزشکی کردم و همچنین تست‌ها و آزمایش‌های مختلف را فراهم آوردم. علاوه بر این، ما موفق شدیم تا وام‌های بدون بهره برای اجاره زمین و فعالیت‌های کشاورزی ارائه دهیم، تا زنان بتوانند به درآمد مستقلی دست یابند.
ما همچنین دوره‌های آموزشی آگاه‌سازی درباره قوانین و مقررات برگزار می‌کنیم تا اعضا بتوانند در مورد خشونت، آزار و اذیت و روش‌های مقابله با آن اطلاعات بیشتری کسب کنند. علاوه بر این، فضایی در اتحادیه به طور اختصاصی برای دریافت و رسیدگی به شکایات مربوط به این موارد در نظر گرفته شده است.
توجه به اینکه نود و پنج درصد از اعضای اتحادیه را زنان تشکیل می‌دهند، آیا می‌توانید توضیح دهید که آنها چه نوع کاری انجام می‌دهند و چه نوع حمایت‌هایی از دیگران دریافت می‌کنند؟
بسیاری از زنان عضو اتحادیه به عنوان کارگران فصلی فعالیت می‌کنند و متأسفانه در معرض انواع خشونت و نقض حقوق بشری قرار دارند. با این حال، پس از تأسیس اتحادیه، آنها احساس امنیت بیشتری کرده‌اند و به دفتر مرکزی اتحادیه به عنوان یک مکان امن برای پناه و استراحت رجوع می‌کنند.
اتحادیه با تعهد به حمایت از اعضای خود، در هر بحرانی، بدون توجه به ابعاد یا جزئیات آن، به زنان کمک می‌کند تا واقعیتی امن‌تر برای خود ایجاد کنند و در مقابله با نقض حقوقی که با آن روبرو می‌شوند، پشتیبانی شوند. این اتحادیه همچنین بر تقویت قدرت و استقلال زنان تمرکز دارد تا آنها بتوانند به طور مؤثرتری از خود در برابر مشقات و خطرات احتمالی محافظت کنند.
زنان در این بخش با چالش‌های متعددی روبرو هستند، که شامل خشونت به همه اشکال آن، آزار و اذیت، و تبعیض در دستمزد می‌شود. این زنان کمتر از نصف حقوقی که به مردان پرداخت می‌شود دریافت می‌کنند، با وجود اینکه آنها با انرژی و زمان بیشتری کار می‌کنند.
ما در اتحادیه توانستیم یک مهدکودک تحت نظارت خود برای فرزندان زنان شاغل در بخش کشاورزی ایجاد کنیم. پیش از این، به دلیل نبود چنین مکانی امن، کودکان گاهی گم می‌شدند یا بیمار می‌شدند. این اقدام به منظور فراهم کردن فضایی امن برای نگهداری کودکان در حین کار والدین‌شان صورت گرفته است و به مادران این امکان را می‌دهد که با خیال راحت به فعالیت‌های کاری خود ادامه دهند.
از طریق شما مایلیم بیشتر در مورد وضعیت کشاورزان زن و تجربیات آنها در مواجهه با بحران‌ها و دستاوردهای‌شان مطلع شویم.
ما با کشاورزان زن همکاری می‌کنیم و در زمان بحران‌ها آنها را تنها نمی‌گذاریم. به عنوان مثال، یک گروه از زنان کشاورز به مدت پنج روز متوالی از دریافت دستمزد خود محروم بودند و برای کمک به ما مراجعه کردند. ما به سرعت با کارفرمای آنها تماس گرفتیم، مذاکراتی انجام دادیم و توانستیم دستمزد کامل آنها را که کارفرما قصد داشت به بهانه تأخیر کسر کند، دریافت نماییم.
با توجه به شرایط گرانی که تمام جنبه‌های زندگی را تحت تأثیر قرار داده است، دستمزد به تنهایی دیگر کفایت نمی‌کند. این وضعیت مرا بر آن داشت تا در راستای حمایت و توانمندسازی اقتصادی زنان حرکت کرده و به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید از طریق دوره‌های آموزشی مختلفی نظیر خیاطی، تولید شیرینی و دیگر پروژه‌ها مانند تهیه ترشی‌جات بپردازم. در نتیجه، بسیاری از زنان توانستند کسب و کارهایی را به طور موازی با شغل خود راه‌اندازی کنند و از این طریق درآمد خود را افزایش دهند.
ختنه دختران همچنان یک مسئله جدی است و وضعیت بهداشتی و سلامتی زنان در کل به شدت نامطلوب است. زنان به طور منصفانه به خدمات پزشکی دسترسی ندارند، به ویژه در دوران بارداری و زایمان که نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند. علاوه بر این، نبود امکانات بهداشتی مناسب در محل کار و خطرات موجود در جاده‌ها برای رفت و آمد یا کار زنان، امنیت و بهداشت آنها را بیش از پیش به خطر می‌اندازد.
مسئله مالکیت برای زنان به یک بحران عمده تبدیل شده است، زیرا در بسیاری از جوامع، داشتن مالکیت توسط زنان به عنوان «ننگ» تلقی می‌شود. زنان اغلب از ارث محروم می‌شوند، که این مسئله آنها را در معرض فشارهای خانوادگی و ازدواج‌های فامیلی قرار می‌دهد تا از دسترسی آنها به حقوق قانونی‌شان جلوگیری شود.
مهم‌ترین دستاوردی که می‌توانم به آن اشاره کنم، مقاومت زنان در برابر شرایط ناعادلانه‌ای است که با آن روبرو هستند و پیوستن آنها به اتحادیه‌ای که به طور فعال از حقوق آنها در داشتن محیط کاری ایمن، عاری از تبعیض و خشونت دفاع می‌کند.
اتحادیه با بسیاری از بحران‌هایی که زنان کشاورز با آن روبرو هستند برخورد کرده است. به نظر شما، زنان کشاورز برای مواجهه با این چالش‌ها به چه چیزهایی نیاز دارند؟
زنان کشاورز برای مقابله با چالش‌های پیش رو به آگاهی و درک دقیقی از قوانین و مقررات مربوط به محیط کار خود نیاز دارند. این شامل آشنایی با حقوق خود و روش‌های مقابله با نقض‌های احتمالی این حقوق است. دانش کافی در این زمینه‌ها می‌تواند به آنها کمک کند تا به طور مؤثرتری در برابر تبعیض و خشونت مقاومت کنند و از حقوق قانونی خود دفاع نمایند.
علاوه بر آگاهی حقوقی، زنان کشاورز به توسعه مهارت‌های خود برای مواجهه با دشواری‌های زندگی نیز نیاز دارند. این شامل تقویت توانایی‌های آنها در تفکر استراتژیک و یافتن راه‌حل‌های عملی برای بحران‌ها و چالش‌های اقتصادی و اجتماعی است که ممکن است با آن روبرو شوند. تقویت این مهارت‌ها می‌تواند به آنها کمک کند تا در محیط‌های پرفشار و چالش‌برانگیز به طور مؤثرتری عمل کنند.
به عنوان مثال، من از سال ۲۰۰۰ در زمینه توسعه فعالیت داشته‌ام و از همان ابتدا، با نهادهای جامعه مدنی ارتباطاتی برقرار کرده‌ام و در مسیر آگاهی، مشارکت و حضور در جامعه گام‌هایی برداشته‌ام. اکنون به عنوان اولین رئیس اتحادیه کشاورزان در صعید شناخته می‌شوم. البته، روندی پرچالش بوده است، اما من با هدف توسعه مجمع عمومی و تحقق آرزوهایم برای ایجاد یک واقعیت امن‌تر برای کشاورزان زن پیش رفته‌ام و خوشبختانه، اکنون آنها نیز در کنار من قرار دارند.