دادگاهی حمید نوری برای آن است تا تاریخ فراموش نشود!
سی‌وچهارمین جلسه‌ی دادگاهی حمید نوری، متهم به مشارکت در اعدام‌های تابستان ۱۳۶۷، در ششم آبان‌ماه با مشارکت دو شاهد عصمت طالبی کلهران شاکی در پرونده برادرش عادل طالبی و مختار شلالوند بروجردی برگزار شد.
مژده کرماشانی
مركز خبر – در طول سی‌وچهار جلسه دادگاهی حمید نوری چه نتایجی بدست آمده و می‌تواند چه دستاوردهایی برای آیندگان بخصوص جنبش دادخواهی داشته باشد. همچنین تاثیراتی که از نظر سیاسی، اجتماعی و قضایی به‌جا می‌گذارد، چه بوده و بغیر از خانواده‌های دادخواهان آیا اقشار دیگری از جامعه مراحل دادگاهی را دنبال کرده و نسبت به آن حساسیت دارند؟ این‌ها سوالاتی هستند که به عنوان خبرگزاری زن سعی نمودیم با عصمت طالبی، از خانواده‌های دادخواهان به بحث و گفت‌وگو بگذاریم.
عصمت طالبی کلهران از خانواده‌های دادخواهان و اعدام‌شدگان ۱۳۶۷ می‌باشد. دو برادر و همسر خود را در دهه‌ی ۶۰ از دست داده است. در سی‌وچهارمین جلسه‌ی دادگاه حمید نوری به عنوان شاهد به خاطر اعدام عادل طالبی، یکی از دو برادرش در سال ۶۷، در برابر دادگاه قرار گرفت.
عصمت و همسرش، عبدالمجید، و عادل همزمان در یک روز در سال ۱۳۶۴ اما در دو محل جداگانه دستگیر شدند. دلیل دستگیری آنها هواداری از گروهی به نام «راه کارگر» بود. هر سه نفر حدود سه ماه در کمیته‌ی مشترک زندانی و سپس به زندان اوین منتقل شدند. عصمت حدود ده یازده ماه در زندان مانده است.
عبدالمجید به حبس ابد و عادل به اتهام مارکسیست و ملحد بودن به ۱۵ سال زندان محکوم شد. با این حال در سال ۶۷ عبدالمجید در زندان اوین و عادل در زندان گوهردشت اعدام شدند. رضا طالبی نیز یکی دیگر از برادران ایشان در منطقه‌ی کوردستان از بین رفته است.
عادل طالبی، تکنسین برق بود و فعالیت گسترده‌ای در بخش کارگری حزب کارگر داشت. او پاییز سال ۶۶ از اوین به گوهردشت منتقل شد. عصمت تیر ماه ۶۷ با همسرش عبدالمجید در گوهردشت ملاقات کرد. آخرین ملاقات وی با برادرش نیز اردیبهشت ۶۷ بود. بعد از آن ملاقات‌ها قطع شد.
- شما به عنوان شاکی پرونده‌ی برادرتان عادل طالبی در سی‌وچهارمین جلسه‌ی دادگاهی حمید نوری شرکت داشتید، سطح مشارکت شما و در کل روند دادگاهی را چگونه بررسی می‌کنید؟
من از طرف برادرم به عنوان شاکی و شاهد و خانواده‌ی نزدیک عادل طالبی اجازه‌ی حضور در دادگاه را یافتم. قبل از شروع دادگاه و دادگاهی حمید نوری من یک بار بازجویی شدم. سند و اسنادی که در دسترس داشتم ارائه دادم، بعد مرا دعوت کردند که در تاریخ ۲۸ اکتبر در دادگاه شرکت کنم.
این دادگاهی که در کشور سوئد انجام می‌گیرد، برای من اهمیت بسیاری دارد، چون یک دولت و قوه‌ی قضاییه از نظر نهادینه بودن این قضیه بااهمیت و از نظر بین‌المللی دارای سندیت قوی‌ای می‌ّباشد. ما تلاش‌های بسیاری در زمینه‌ی عفو بین‌الملل و سازمان حقوق بشر کرده بودیم، اما مهم است که یکی از عنصرهای کشتار وحشتناک ۱۳۶۷ در استکهلم دستگیر شد. دادگاهی او بدست دولت سوئد انجام گرفته و هنوز ادامه دارد و به نظر ما تا به امروز دادگاهی به خوبی برگزار شده است.
- آیا امیدی به اجرای عدالت در این دادگاهی وجود دارد؟
بله امید هست و من هم امیدوارم. چون اسنادی که شاهدین و شاکیان ارائه دادند، خیلی درست و محکم است. اگر چه حمید نوری(عباسی) منکر این بوده که همان شخص بوده و ادعا داشته که آنزمان در مرخصی بوده است. اما بعدا بر اساس اسنادی که از تلفن شخصی او بدست آمد، مشخص شد که او همان شخص است. منتهی مدارکی که ارائه داده شده، امیدوارکننده است. از آنجایی که قوه‌ی قضاییه‌ی سوئد از آنجایی که شنیدیم، محکم و از دولت مستقل است و این مورد مهمی است. ما تجربه‌ایی در برلین به نام میکونوس داشتیم. میکونوس دادگاهی بود که ترور شد. چون دادگاه و قوه‌ی قضاییه از دولت مجزاست و هیچ دولتی نمی‌تواند روی قوه‌ی قضاییه‌ی کشورش تاثیر بگذارد و خوشبختانه سوئد هم چنین روشی دارد و این جای امید است.
- آیا دادگاهی حمید نوری را می‌توان به عنوان یک اتفاق تاریخی ارزیابی نمود؟
کشتار ۱۳۶۷ بصورت وحشتناکی در عرض یک دو ماه با سی کلمه که نمی‌توان اسم آن را هم دادگاه گذاشت، هیات مرگ کسانی را که زندانی و حکم داشتند و حتی بسیاری از آنها قرار بود که آزاد شوند، به شیوه‌ای وحشتناک اعدام کردند. در نتیجه‌ی چنین کشتاری مشخص است وقتی که عنصری دستگیر و تایید شود که یکی از عواملی بوده که در کشتار آنموقع دست داشته، در واقع در سطح بین‌المللی بسیار مهم است. ۳۲ سال از آنموقع گذشته اما ما به عنوان خانواده‌های جانباختگان تلاش‌های بسیاری انجام دادیم تا این کشتار سندیت پیدا کند. ما خاوران‌ها را زنده نگه داشتیم. بر اساس این اصل چون کشوری از این موضوع حمایت می‌کند، دادگاهی برای ما از اهمیت بسزایی برخوردار است. این دادگاهی برای آن است تا آن تاریخ فراموش نشود. بعد از آن تاریخ دو نسل به عرصه‌ی سیاست وارد شده‌اند، هیچ یک از آنها آنچنان که لازم بوده از این مسئله خبر ندارند. بنابراین این دادگاه باعث یک‌سری افشاگری‌های رژیم فاشیستی جمهوری اسلامی شده است.
- بعد از ۳۰ سال این دادگاهی چه دستاوردهایی می‌تواند برای جنبش دادخواهی ایران داشته باشد؟
به نظر من دادگاه تاثیرات مهمی در آینده‌ی ایران خواهد گذاشت. البته که رژیم ایران به طور کل منکر این موضوع است و همزمان یکی از عاملان هیات مرگ یعنی ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور شده و وحشتناک‌ترین دورانی‌ست که جمهوری اسلامی به خلق ایران تحمیل کرده است. در وضعیت فعلی تاثیر آنچنانی ندارد، اما در آینده صدرصد تغییر و تحولاتی در ایران بوجود خواهد آورد و اینگونه نمی‌تواند ادامه داشته باشد. عرصه‌ی سیاسی ایران و تمام خلق‌های ایران به ستوه آمده‌اند و مسلما تغییری اساسی انجام خواهد شد و در این راستا ما باید تلاش کنیم. تنها آرزوی من این است که قوه‌ی قضاییه‌ی بسیار محکمی مجزا از سیاست دولت در قانون اساسی جدید قید شود. بتواند حرمت و کرامت انسانی را حفظ کند. بنابراین این دادگاه صدرصد بر وکلای جوان و بر تمام عرصههای سیاسی سیاستمداران کشورمان تاثیر خواهد گذاشت و می‌توانیم بگوییم که دادگاه مثبت است.
- به نظر شما از نظر اجتماعی چه تاثیراتی بر آیندگان می‌تواند داشته باشد؟
در حال حاضر شرایط ایران هم از نظر سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ... بسیار بغرنج است. در میان تمام اقشار جامعه می‌توان آثار درماندگی را مشاهده کرد. تحصن، تجمعات و نقش زنان در این مورد بسیار مهم می‌باشد. زنان در دوران انقلاب اسلامی مقاومت بی‌نظیری از خود نشان دادند. خوشبختانه به هر صورتی توانستند حتی با وجود تهدید، اسیدپاشی، زندان، شکنجه حق خود را بگیرند. برای همین نقش زنان بسیار مهم است. عرصههای دیگری همچون بخش‌های کارگری حتما به قدرت کافی خواهد رسید تا بتوانند در عرصه‌ی تعیین سرنوشت خویش نقش داشته باشند و آنچه که خواسته و برای آیندگان بدست بیاورند.
- آیا بغیر از خانواده‌های دادخواهان، از دیگر اقشار جامعه از این دادگاهی حمایت کرده و حساسیت نشان می‌دهند؟
خوشبختانه از آنجایی که ارتباط جمعی به سرعت زیادی در میان آحاد مردم بخصوص در داخل کشور پیشرفت کرده و به ارتباطات دسترسی دارند، برای همین پیگیر مسئله‌ی دادگاه هستند. با عناوین مختلف در برنامه‌ی شبکه‌های اجتماعی در مورد آن به بحث می‌پردازند و اظهار نظر می‌کنند. بخش زیادی از جوانان و وکلا در دادگاه شرکت کرده و دادگاهی برای آنها جالب و شگفت‌انگیز است، چون خیلی از آنها دستگیر شده‌اند. به سالروز اعتراضات ۹۸ نزدیک می‌شویم، آنموقع کشتار زیادی در خیابان‌ها انجام گرفت. انسان‌هایی که دستگیر و آزاد شدند، دادگاه ایران و شکنجه‌هایی که در زندان با آن روبرو شده‌اند را با دادگاهی حمید نوری مقایسه می‌کردند که چگونه از تمام امکانات قانونی خود بهره‌مند است. در حالیکه در ایران از نظر روحی و روانی لطمات زیادی به انسان‌ها وارد می‌شود، بنابراین این دادگاهی بسیار مهم و تاثیرگذار بوده است.
- در پایان اگر پیامی داشته باشید؟
من یکی از خانواده‌های دادخواهان خاوران هستم و خاوران‌های زیاد دیگری نیز وجود دارد. در عرصه‌ی برگزاری مراسم سالگرد ۹۸ هستیم، هستند مادرانی که با ما ارتباط برقرار کرده و آنها هم دادخواه‌اند، همچنین دادخواهی هواپیمای اوکراینی که آنها نیز جزء دادخواهان هستند. اگر بخواهیم در مورد کلمه‌ی دادخواهی بگوییم، و اگر به دهه‌ی ۱۳۶۰ برگردیم، از همان اوایل دهه‌ی شصت خانواده‌ها این دادخواهی را در گفتار و کردارشان نشان داده و تا به امروز ادامه داده‌اند. امیدوارم که این عرصه‌ی وسیع دادخواهی و توده‌ی عظیمی که از جمهوری اسلامی لطمه دیدند، همگی با هم بتوانیم این دادخواهی را در تمام عرصههای جامعه پیش ببریم و نتیجه بگیریم.