اسماء فتحی

قاهره- سازمان‌ها و انجمن‌های زنان مصری برای تغییر قانون تلاش می‌کنند. نیهاد ابوقمسان، وکیل و رئیس مرکز حقوق زنان مصر، که سال‌های متمادی است روی پرونده‌های زنان کار می‌کند، درباره‌ی کار خود صحبت کرد.

 

تبعیض علیه زنان در نظام انتخاباتی

نیهاد ابوقمسان با بیان این‌که این انجمن از سال ١٩٩۶ فعالیت خود را آغاز کرده است، در مورد فعالیت‌های انجمن گفت: «ما فعالیت خود را برای مبارزه با خشونت علیه زنان و افزایش میزان مشارکت سیاسی آن‌ها آغاز کردیم. در این زمینه تبعیض زیادی علیه زنان وجود دارد. در نظام انتخاباتی، مردان می‌توانند زمانی که ١٨ ساله شوند رأی دهند، اما این موضوع در مورد زنان صدق نمی‌کند. زنان باید به مرکز پلیس بروند و کارت انتخاباتی را که از سال ١٩۵۶ حق رأی دارد، بیرون بیاورند. بنابراین زنان مجبور بودند دوباره حقوق خود را مطالبه کنند.»

 

ظلم قوانین به زنان

نیهاد ابوقمسان بر لزوم تغییر قوانین تأکید کرد و در ادامه‌ی صحبت‌های خود گفت: «وقتی در مرکز دیدیم که قوانین و رویه‌ها متفاوت است، این به ما اجازه داد تا نسبت به اصلاح قوانین اقدام کنیم. بنابراین دیدیم که نیاز است صدای قوی در مجلس وجود داشته باشد. در این‌جا به زنان در مورد رأی دادن و کارت انتخابات آموزش دادیم. این اظهارنظرها در زمینه‌ی خشونت، ظلم به قوانین بر زنان نیز مطرح شد.»

نیهاد ابوقمسان با بیان این‌که با آموزش زنان و مبارزات آنان بیش از ٣٠ قانون را در مورد زنان تغییر داده‌اند، ادامه داد: «ما موفق شدیم قوانین مربوط به احوال شخصیه، قانون طلاق و سهمیه‌ی زنان را در مجلس تغییر دهیم.»

 

در سطح خاورمیانه، مطالعه‌ «ابرها در آسمان مصر»

نیهاد ابوقمسان که در سال ٢٠١۴ به عنوان عضو کمیته‌ی نگارش قانون اساسی منصوب شد، ادامه داد: «مبارزه‌ی اصلی ما حقوق زنان بود، موضوعاتی مانند حق سهمیه را بررسی کردیم. ما برای تقویت ماده‌ی ١١ که این موضوعات را پوشش می‌دهد، به مقامات فشار آوردیم. زمانی که مطالعه‌ای به نام «ابرها در آسمان مصر» را در سطح خاورمیانه آغاز کردیم، این اولین و تنها مطالعه‌ای بود که به این خشونت اشاره کرد. در آن زمان درد و رنج زنان منطقه مورد توجه گسترده‌ی بین‌المللی قرار گرفت و جامعه را تحت تأثیر قرار داد. بعداً چندین قانون وضع شد که آزار جنسی و مکانیسم‌هایی برای حمایت از زنان را جرم‌انگاری می‌کند. اکنون در سطح قانونی، قانونی و عملی کار می‌کنیم. ما اعلام کرده‌ایم که مهمترین چیز اجرای قوانین است. ما تیمی از وکلا تشکیل داده‌ایم تا زنان بتوانند به عدالت دسترسی داشته باشند و مشاوره‌ی رایگان دریافت کنند. ما برخی از پرونده‌ها را می‌پذیریم و این موارد به ما امکان می‌دهد ببینیم و تحلیل کنیم که زنان چه زمانی به مراکز پلیس مراجعه می‌کنند، چه جوری زندگی می‌کنند و تا چه اندازه به عدالت دسترسی دارند. ما می‌بینیم که دادستانی و دادگاه چقدر با زنان رفتار دوستانه‌ای دارند.»

 

«قانون حقوق را مشخص می‌کند اما به خودی خود کافی نیست»

نیهاد ابوقمسان با بیان این‌که «قانون حقوق را مشخص می‌کند اما به خودی خود کافی نیست» به حل مشکلات زنان توسط قانون توجه کرد و گفت: «برخی قوانین در مشکلات زنان تأثیری ندارند، زیرا می‌تواند روی کاغذ یا در کمد بماند. در سال ٢٠١٩، ما سندی را منتشر کردیم که نشان می‌داد داده‌ها در موارد آزار جنسی پنهان است. ما از این اسناد در دو مورد از جدیترین پرونده‌ها استفاده کردیم، یعنی پرونده‌ی بسام زکی، پرونده‌ای که برای مردم مشخص است پدر به دخترش تجاوز کرده است. ما جنگیدیم تا هویت قربانیان را مخفی کنیم. ما در این دو مورد تا حدی سرپوش گذاشتیم، اما نتیجه‌ی مبارزه‌ی ما روی موارد دیگر تأثیر گذاشت. هنوز امکان رسیدن به قربانی و ایجاد تهدید وجود دارد. وقتی صحبت از حقوق به میان می‌آید سطوح مختلفی وجود دارد. ابتدا، متن قانونی، سپس اجرا و در نهایت اعتماد شهروندان به دستگاه قضایی است.»

 

«راه‌حل این است که هویت خود را بازیابی کنیم»

نیهاد ابوقمسان در پایان صحبت‌های خود به عنوان راه‌حل چنین گفت: «در سطح متون حقوقی مشکلاتی وجود دارد. مثلاً سرپرست خانواده را مرد می‌گویند. نکته‌ی دیگر این است که زنان همیشه در برنامه‌های آموزشی نیازمند و ضعیف نشان داده می‌شوند. تصویری که به زنان جرأت و قدرت نمی‌دهد، بلکه خشونت علیه کودکان را افزایش می‌دهد. همچنین از آن‌جایی که به کودکان آموزش داده نمی‌شود که احساسات و مشکلات خود را بیان کنند، تدریس به علوم نظری محدود می‌شود، بنابراین نمی‌توانند خشونتی را که تجربه می‌کنند بیان کنند. این‌ها مسائلی است که برای تغییر واقعی باید بازاندیشی شود. مشکل سوم خود جامعه است. فرهنگ افراطی را در نتیجه‌ی آموزش ناکافی بازتولید می‌کند و این پدیده‌ها چیزی جز افکار بیرونی نیستند. راه‌حل این است که هویت خود را بازیابی کنیم و ایده‌های اصلی خود را بازتولید کنیم.»