سارا ارومیه

مرکز خبر - بدون ابزارهایی چون مطبوعات و رسانه‌، که به نوعی منتشرکنندەی فعالیت‌های جامعه هستند، امکان بازتاب آنچه که در دل جامعە و اتفاقاتی که در آن رخ می‌دهد چه سیاسی چه اجتماعی به کل جامعه و دنیای خارج امکان‌پذیر نیست. نبود رسانەی سالم و تحت اختیار حکومتی ناسالم در یک کشور، خود معضلی است که هم جامعه را به گمراهی می‌کشد و هم حقیقت موجود در آن برای مردم دیگر کشورها مخفی می‌ماند.

پس از روی کار آمدن حکومت‌ خودکامه و ایدئولوژیک جمهوری اسلامی، که عمدتاً از ایدئولوژی به عنوان ابزار و از مردم به عنوان برده برای بقای سیاسی خود استفاده کرد، حیات مطبوعات و سلامت اطلاع‌رسانی وقایع جامعه نیز در خطر افتاد، در ایران به‌علت نبود احزاب آزاد و سازمان‌ها و نهادهای مستقل مردمی، ادامەی روند کاری رسانەهای ایران به سرعت رنگی خشونت‌آمیز به خود گرفته و در دوره‌های مختلف تاریخی، شاهد تعطیلی روزنامه‌ها، زندانی شدن، اعدام و ترور روزنامه‌نگاران بوده‌ایم.

تبعیض جنسیتی، یکی دیگر از معضلاتی است که دامن‌گیر رسانەها بەویژه صدا و سیمای ایران است، حکومت ایران با تکیه به ایدئولوژی اسلامی و برخی سنت‌های مخروب با برجسته کردن آنها، مدام در سانسور برنامەهایی است که زنان در آن نقش‌آفرینی می‌کنند و بدین ترتیب با توهین به جایگاه زنان مدام آنان را مورد تحقیر و تبعیض قرار دادە است.

خبرگزاری زنان ( نوژنها) برای اطلاع‌رسانی از وضعیت حال حاضر رسانە در ایران، با روزنامەنگار نعیمە دوستدار به مصاحبه پرداخته است.

 

سقف شیشەای که همواره بر سر کار زنان در مناصب بالاتر بوده مانع از رشد زنان در عرصەهای اجتماعی شده است

نعیمه دوستدار در ابتدا وضعیت زنان را در رسانەهای ایران چنین ارزیابی کرد که طی سالهای اخیر بەدلیل علاقەی زنان برای حضور در جامعه و ورود به دانشگاه‌ها تعداد زنانی که به کار مطبوعاتی و روزنامەنگاری گرایش پیدا کردند بیشتر شده است، اما هنوز آنچنان که باید و شاید زنان به آن جایگاه واقعی در مطبوعات و رسانه نرسیدەاند، نعیمه گفت: ''سقف شیشەای که همواره بر سر کار زنان در مناصب بالاتر بوده مانع از رشد زنان در عرصەهای اجتماعی شده'' به همین سبب در حیطەی رسانه و ‌روزنامەنگاری نیز زنان نتوانستند آزادانه به فعالیت بپردازند. به‌طوریکه حتی امکان ارتقاء زنان به پست‌‌های بالاتر چون سردبیری و مدیر مسئول روزنامه یا مطبوعات دیگر بسیار ناچیز بوده و سیستم حاکم بر ادارەی رسانەها، مردان را برای مناصب بالاتر تعیین نمودە است.

 

سانسور زنان طی چهل سال حکومت ایران همواره در سینما، تئاتر و مطبوعات مستمر بوده است

روزنامەنگار نعیمه دوستدار به سانسور زنان در رسانەهای ایران پرداخته و آن را چنین ارزیابی کرد که سانسور زنان در ایران، چە بەصورت ذهنی و چە عینی، طی چهل سال حکومت ایران، همواره بوده و خود وی نیز با تجربەی کاری که در مطبوعات داشته، اظهار کرد که طی دوران کاری خویش در ایران همیشه شاهد سانسور زنان چە از لحاظ پوشش و آرایش و چه از لحاظ بیان بوده است، به گفتەی وی دولت‌های مختلف نیز در ایران بر سانسورها اثر گذاشته و گاهی کمتر و در بسیاری از مواقع آن را پررنگ کرده است، وی همچنین به تشکیل دولت تازەی ایران اشاره کرد و گفت: ''با روی کارآمدن اصول‌گراها زمزمەهای سرکوب و سانسور زنان از همان ابتدای امر در حال افزایش است و این سانسور زنان طی چهل سال حکومت ایران همواره در سینما، تئاتر و مطبوعات مستمر بوده و حتی در عرصەهای اجتماعی نیز صورت گرفته است''.

 

ایران در رتبەبندی آزادی رسانە در قعر جدول بودە است

نعیمه دوستدار دربارە‌ی آزادی رسانەها در ایران و جایگاه آن در جهان گفت: ''برای ارزیابی آزادی رسانەها می‌توان به رتبەبندی که همە ساله در روز جهانی آزادی مطبوعات و رسانە منتشر می‌شود اشاره کرد، ایران همواره در این رتبەبندی در قعر جدول بوده است''.

نعیمه با اشاره به وضعیت ایران، در بین کشورهایی که همواره از نظر آزادی در پایین‌ترین رتبه قرار دارند، اشاره کرده و گفت که ایران حتی نسبت به کشورهای منطقه که جنگ و درگیری در آن شکل گرفته ''پایین‌ترین رتبه را از لحاظ آزادی بیان و آزادی رسانه'' داشته و رسانەها همواره ''زیر تیغ سانسور'' بوده‌اند.

وی به دستگیری روزنامەنگاران در ایران اشاره کرده و گفت: ''روزنامەنگاران ما همواره دستگیر و ربوده شده و در بسیاری از مواقع زندانی و اعدام می‌شوند و با اتهاماتی که اصلا ربطی به آزادی مطبوعات ندارد، همچون اقدام علیه امنیت ملی، جاسوسی، همکاری با دول بیگانه روبەرو می‌شوند، که این امر سبب شده، که بسیاری از روزنامەنگاران، به ‌علت نداشتن امنیت به خارج از ایران مهاجرت کنند''.

 

مسئلەی سانسور و فشار بر آزادی بیان بر زنان روزنامەنگار بسیار بیشتر از مردان است

نعیمە دوستدار بە‌عنوان یک زن روزنامەنگار که پیشتر در ایران فعالیت داشت به مشکلات و تبعیضاتی که با آن روبەرو بوده اشاره کرده و گفت: '' پیش‌پا افتادەترین معضل برای یک روزنامەنگار منع آزادی بیان هست که روزانه و بەطور مستمر، با آن روبەرو بودم، که استمرار فعالیت‌هایم در عرصەی روزنامە‌نگاری منجر به بازداشتم شد و من به اجبار در سال ١٣٩٠ مجبور به ترک وطنم شدم''.

نعیمه به تبعیض جنسیتی در رسانە اشاره کرده و گفت: ''زنان در ایران در عرصەهای مختلف با تبعیض ساختاری روبەرو هستند و امکان ارتقا شغلی و حضور مناسب در جامعە را ندارند، روزنامەنگاران زن چە از لحاظ اقتصادی و دریافت دستمزد و چە از لحاظ آزادی بیان در شرایط بسیار بدتری نسبت به مردان همکار خود قرار دارند''.

نعیمه همچنین افزود مسئلەی سانسور و فشار بر آزادی بیان بر زنان روزنامەنگار بسیار بیشتر از مردان است و نگاه ابزاری بر زنان سبب گشته که حتی هنگام بازداشت نیز ''سرکوب و ستم بیشتری  بەدلیل جنسیت بر آنان اعمال شده است''.

نعیمە در ادامه به شرایط سخت روزنامەنگاران در طی این سال‌ها اشاره کرد و به اینکه نبود آزادی بیان سبب گشته که روزنامەنگاران زیادی امنیت روانی نیز نداشته باشند و نتوانند آزادانه حقیقت سیاسی و اجتماعی جامعە را به رشتەی تحریر درآورند و اصرار بر آزادی سبب به خطر افتادن امنیت اصحاب رسانه شده و حتی آنان که مجبور به ترک وطن شدند و در کشوری مثل ترکیه ساکن هستند باز هم از امنیت روانی و جانی برخوردار نبوده و بسیاری از آنها بدون داشتن فرصت برای رفتن به کشور ثالث در خطر دیپورت بوده و در شرایط بسیار بدی زندگی می‌کنند.

 

جمهوری اسلامی با غیرعادی جلوە دادن زنان درصدد کنترل رفتارها و سانسور آنهاست

نعیمه دوستدار دربارەی اتفاقات اخیری که در سینما و تلویزیون ایران نسبت به برخی ممنوعیت‌های اعمال شده بر زنان مثل خوردن بستنی و میوەهایی چون خیار و هویج گفت: '' نگاه جمهوری اسلامی به زنان کاملا جنسیت‌گرایانه است و زن را یک ابژەی سکسی می‌بیند که هر حرکت زن چە ظاهر و چە رفتار و گفتارش وسیلەای است برای تحریک مردان و همین خوردن بستنی یا هویج توسط زنان تعریف‌های اروتیک شده و سبب سانسور زنان گشته است''.

وی این برخورد جمهوری اسلامی با زنان را در غیرعادی جلوه دادن آنان عنوان کرده و می‌گوید جمهوری اسلامی با این کار می‌خواهد کە زنان را از عرصەهای اجتماعی و رسانە حذف و سانسور کند و با اجبار به حجاب نە تنها موی زنان بلکه تمام رفتار و سکنات زنان را تحت کنترل خود درآورد.

 

زنان با تجربەی مقاومت در گذشته و با مبارزه حصارهای تبعیض جنسیتی و نابرابری را کنار خواهند زد

نعیمه دوستدار در پایان سخنانش به مقاومت زنان اشاره کرد که طی این چهل سال حکومت نامشروع جمهوری اسلامی با باقی ماندن در عرصەهای اجتماعی و سیاسی در مقابل این فشارها مقاومت کرده و همیشه راهی برای هموارنمودن مشکلات پیدا کردەاند و این امر سبب شده تا عرصە را خالی نگذراند و به مبارزەی خود ادامه دهند.

وی همچنین به شرایط بدی که در انتظار زنان با بەکار آمدن دولت اصول‌گرای رئیسی هست اشاره کرده و گفت: ''ادامه دادن فشارها از جانب دولت اصول‌گرا باتوجه بە هستەی مقاومتی که زنان طی این چند سال در برابر ظلم‌ها تشکیل دادەاند امکان‌پذیر نخواهد بود ''.

وی همچنین به سابقەی مقاومت زنان در همەی عرصەهای اجتماعی و سیاسی اشاره کرده و گفت که ''زنان با تجربەی مقاومت در گذشته و با مبارزه حصارهای تبعیض جنسیتی و نابرابری را کنار خواهند زد''.