لارا گوهری

 

مهاباد- با آغاز اعتراضات سراسری در ایران که در ابتدا در اعتراض به قتل حکومتی ژینا امینی دختر ۲۲ ساله‌ی کورد اهل سقز روژهلات کوردستان و قوانین زن‌ستیز جمهوری اسلامی آغاز شد و خلق‌های تحت ستم ایران که از قوانین تبعیض‌آمیز و فسادهای دستگاه‌های حکومتی و همچنین از رانت‌خواری مقامات جمهوری اسلامی به ستوه آمده بودند، به این اعتراضات پیوستند. معیشت مردم در شهرهای مختلف ایران به ویژه شهرهای کوردستان که فاقد هرگونه کارخانه و تولیدی‌های بزرگ است، دچار صدمات جبران ناپذیری شده است.همچنین اعتصابات سراسری و به ویژه اعتصابات در ماهاباد و افزایش قیمت دلار و همسو با آن افزایش نرخ کالاهای اساسی در بازارهای ایران بسیاری از مردم با مشکلات معیشتی روبه‌رو شده‌اند و خط فقر برای یک خانواده‌ی چهار نفره به ۱۸ میلیون تومان است. مهاباد که در اعتصابات و اعتراضات اخیر نقش چشمگیری داشته است همانند سایر شهرها، بازاریان با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند.

«قدرت خرید مردم به شدت کاهش یافته است»

کاوه در مهاباد فروشنده لباس است و مشتری‌های ثابت خود را دارد او در مورد بازار کارش می‌گوید: «از وقتی قیمت دلار بالا رفته است نمی‌توانیم اجناس خارجی خریداری کنیم و از تولیدی‌های تهران خرید می‌کنم؛ اما قیمت‌ها اصلاً ثابت نیستند. یک شلواری لی زنانه را به‌صورت عمده قبلاً ۱۹۰ تومان می‌خریدم و ۲۵۰ هزار تومان می‌فروختم اما حالا هر عدد شلوار را ۳۵۰ هزار تومان خریدم و ۴۳۰ تومان برای فروش گذاشتم اما مجبورم به همه‌ی مشتری‌ها تخفیف بدهم چون تعداد مشتری‌هایم بسیار کم شده است و هرکسی هم که می‌آید می‌گوید قیمتش بالا است و مردم در این شرایط بحرانی میزان خرید خود را کاهش داده‌اند. دیروز با تولیدی تماس گرفتم تا برایمان جنس پا فر بفرستند قیمت عمده‌ی هر عدد ۵۰۰ هزار تومان است و من از خرید آن‌ها منصرف شدم چون برای مشتری گران است و کسی آن را نمی‌خرد بعد روی دستم می‌ماند».

«سه ماهه به جز پوشک، شیر خشک و مایحتاج خانه چیزی نخریدم»

شرمین بافنده‌ی گلیم و قالی سنتی است او چهارسال است که ازدواج کرده است و یک بچه‌ی ۷ ماهه دارد. او می‌گوید هزینه‌های زندگی بسیار بالا است و سه ماهه است که هیچ درآمدی ندارم او در مورد کارش می‌گوید: «مردم وقتی فقط در فکر سیر کردن شکمشان هستند نمی‌توانند برای هنر و دیزایین خانه هزینه کنند، من سه ماهه به جز پوشک، شیر خشک و مایحتاج خانه چیزی نخریدم و تقریباً دو ماه است که شیر خشک می‌خرم چون استرس و حال روحیم در اعتراضات باعث شد شیرم خشک شود و به دلیل بالا بودن هزینه‌ها نتوانستم به روانشناس مراجعه کنم. همسرم معلم است و حقوق ماهانه‌اش حدود هشت و نیم میلیون تومان است که دو میلیون و پانصد هزار تومانش صرف اجاره‌ی منزل می‌شود و هزینه‌ی پوشک، شیر و لباس بچه چیزی بین یک و نیم تا دو میلیون تومان است که البته ما از اجناس خیلی معمولی استفاده می‌کنیم و از خرید وسایل غیرضروری صرفنظر کرده‌ایم».

 

«مردم سپرده‌های خود را از بانک خارج کرده‌اند و به جای آن طلا می‌خرند»

محمد در مهاباد طلافروشی دارد و مشترهای زیادی برای طلای دست دوم و نو دارد او می‌گوید: «بعد از هر اتفاق یا تغییری مردم به خرید طلا روی می‌آورند و تقاضا برای طلای شکسته و دست دوم که سود کمتری برای ما دارد زیادتر شده است. مردم سپرده‌های خود را از بانک خارج کرده‌اند و به جای آن طلا می‌خرند. در اواسط اعتراضات و با بالا رفتن قیمت دلار بعضی روزها سیصد، پانصد و حتی هشتصد میلیون تومان هم فروش داشتم. اکثر مردم خریدار هستند و سرمایه‌ی ما وقتی از حالت طلا خارج می‌شود تا خرید بعدی باید آماده‌ی هر چیزی باشیم در اعتصابات که خرید و فروشی انجام نمی‌شد سرمایه‌ی ریالی ما برایمان زیان آفرین بود».

«قیمت خوراکی، نان و مواد غذایی ضروری در مهاباد گران شده‌اند و مردم کمتر توان خرید دارند حتی در میزان بازدیدها و مهمانی‌های مردم تأثیر داشته است مردم کمتر تمایل به بازدید دارند».

در مهاباد هر کیلو گوشت دویست هزار تومان و مرغ پس از ناتوانی مردم در خرید از کیلویی شصت هزار تومان به چهل‌وشش هزار تومان رسیده است. هر شانه تخم‌مرغ صد هزار تومان و قیمت هر کیلو پیاز بیست‌ودو هزار، سیب‌زمینی یازده هزار، سیب بیست‌وپنج هزار و پرتقال پانزده هزار تومان است. افزایش قیمت میوه و گوشت قرمز سبب حذف یا به حداقل رساندن مصرف آن در سفره‌ی خانواده‌ها شده است. قیمت هر قرص نان باقیمت مصوب دولتی ۳۳۰ تومان و به صورت آزاد هزار و سیصد تومان است که خرید باقیمت مصوب دولتی، روزانه تنها ۳۳ قرص نان با ایستادن در صف‌های طولانی و باکارت بانکی مقدور است.

«افزایش حقوق بعضی از اصناف تغییری در خط فقر و معیشت مردم به دلیل تورم بالا ایجاد نکرده است و مردم بیشتر به خرید طلا و دلار روی آورده‌اند»

درآمد بعضی از شغل‌ها همچون کارمندان و معلمان هرچند افزایش دو تا چهارمیلیونی داشته است اما بر قدرت خرید مردم بی تأثیر است. قیمت هیچ جنسی در هیچ صنفی ثابت نیست و حتی روزانه شاهد تغییر قیمت در کالاها هستیم و تمامی مغازه دارهایی که خرید دلاری از کشورهایی همچون امارات و عراق و ترکیه دارند قیمت‌هایشان را به روز اعلام می‌کنند و چنین شغل‌هایی در مهاباد بسیار زیاد است. بااین‌حال مردم معتقدند خرج کردن پول در ایران پس‌انداز محسوب می‌شود، اکثرمردم پول‌هایشان را از بانک خارج کرده‌اند و به خرید طلا و دلار روی آورده‌اند و این سبب کاهش نقدینگی در بازار شده است. حساب افرادی که از دستگاه‌های کارت‌خوان خود نیز استفاده نمی‌کنند یا کمتر استفاده می‌کنند از طرف بانک‌های شهر مهاباد مسدود شده است و بانک از آن‌ها خواسته گردش حساب خود را به روزهای گذشته برگردانند. طلافروشها که این روزها گمان می‌رود از بیشتر کسبه درآمد بالاتری دارند احساس امنیت مالی ندارند.

 

«فشار مالی زیادی روی مستأجران است و قیمت کرایه‌ی مسکن به شدید افزایش پیداکرده است»

نرخ مسکن در مهاباد نسبت به مرکز استان و شهرهای همجوار همیشه بیشتر بوده است اما قیمت خرید و اجاره‌ی مسکن و مغازه در سه ماه اخیر بالاتر رفته است و با نزدیک شدن به فصل بهار گرانتر هم شود و این یکی از اصلی‌ترین مشکلات زوج‌های جوان مهاباد است. مراسم‌های عروسی به دلیل بالا بودن هزینه‌ها بیشتر برگزار نمی‌شوند یا در ساده‌ترین شکل ممکن هستند چون یکی از ساده‌ترین هزینه‌ها که مربوط به آرایشگاه است برای یک مراسم عروسی پنج تا هشت میلیون تومان است.

سالن‌های زیبایی نیز که چند سال اخیر به عنوان یک صنف پردرآمد دیده می‌شدند این روزها نصف بیشتر مشتری‌هایشان را ازدست داده‌اند و آن‌ها نیز همچون سایر مردم با مشکلاتی روبه‌رو هستند و این باعث مهاجرت آن‌ها به باشور کوردستان شده است.

«برای بعضی بیماران در داروخانه‌ها دارو پیدا نمی‌شود و بیشتر پزشکان بعضی از بیمه‌ها را قبول نمی‌کنند و مردم مجبورند دارو و ویزیت را آزاد تهیه کنند»

افزایش نرخ دلار و عدم موفقیت بر جام و شدت گرفتن تحریم‌ها بر نیازهای دارویی مردم تأثیر بسیار مخربی بر جاگذاشته است. قیمت تمامی داروها در این سه ماه چند برابر شده است به صورتی که یک بسته قرص آموکسی سیلین بدون بیمه با قیمت ۵۸ هزار تومان به فروش می‌رسد. داروخانه‌های مهاباد در اعتراضات با کمبود دارویی مواجه بودند و برای برخی بیماری‌ها دارو موجود نیست و شربت سرفه‌ی کودکان در هیچ داروخانه‌ای پیدا نمی‌شود. افراد دارای بیماری‌های خاص مجبورند داروهای خود را به دلیل عدم تأمین داروخانه‌ها از بازار آزاد باقیمتی بسیار بالاتر تهیه کنند در اکثر مواقع قدرت خرید ندارند. در این بحران و گرانی روی مردم فشار زیادی است و میزان مبتلایان به بیماریهای روانی در جامعه افزایش پیداکرده است.