شهر زیبا و دیدنی عفرین
تاریخ کوردستان در ادوار مختلف شاهد مقاومت زیبا و بی‌همتا علیە اشغالگری و فاشیسمی کە بر آن تحمیل شدە، بودە است. در تاریخ نزدیک، از مقاومت دمدم گرفتە تا درەی زیلان، درسیم تا شنگال، در روژآوای کوردستان هم از مقاومت عفرین تا مقاومتی کە اکنون انجام می‌گیرد. مقاومت عفرین از جملەی مقاومت‌های تاریخی است کە نمادی از تاریخ کوردستان و مقاومت‌های آن است.
قسمت اول
سارا شیخ حسن
حلب- اشغالگری و حملات؛ مقاومت و مبارزە ... صدها سال است کە هویت و فرهنگ کوردستان دستخوش حملات اشغالگری و فاشیستانەای بودە کە در جهان بی‌نظیر است. یعنی از تاریخ دور تاکنون شاهد ایستادگی و مبارزەی بی‌نظیر علیە اشغالگران و فاشیست بودە است. عفرین یکی از مناطقی است کە مقاومت و مبارزەی آن در تاریخ بی‌نظیر است. در این گزارش چند قسمتی بە مبارزات و مقاومت عفرین در جریان انقلاب روژآوا و بە ویژە اشغالگری دولت ترکیە کە از سال ٢٠١٨ در این نطقە در جریان است، می‌پردازیم.
عفرین یا چیای کورمانج، از جملە مناطق باستانی کوردستان است، در شمال و شرق بە دریای سفید منتهی می‌شود. تاریخ این منطقە بە دوارن هوری و میتانی‌ها بازمی‌گردد. دارای آثار باستانی ارزندەای است کە نشان از وجود تمدن‌های مختلف در این منطقە است، پیش از جنگ جهانی اول، این منطقە بخشی از منطقەی کلیس بود، اما پس از سقوط امپراتوری عثمانی و ایجاد سوریەی جدید، منطقەی عفرین از کلیس جدا و بە دولت سوریە تعلق گرفت. سرنوشت عفرین هم همانند کوبانی و جزیرە بود، تقسیم و بە بخشی از روژآوای کوردستان تبدیل شد. با چنین تغییراتی تاریخی نو برای عفرین رقم خورد، تاریخی کە با در پیش‌گرفتن سیاست تغییر بافت جمعیتی و محو هویت کوردها، انکار و گاهی شورش و مبارزە عجین شد. عفرین در برخی از ادوار تاریخی مسیر بین دریای مدیترانە، آسیای صغیر، مزوپتامیا و اروپا بودە است. منطقەی استراتژیکی کە عفرین در آن واقع است بسیاری از دولت‌‌ها و ملت‌ها را روبروی هم قرار داد. اکنون نیز آثاری از تمدن‌های مختلف، عبادتگاە، تپەها و غارها در آن یافت می‌شود. با وجود جنگ‌های طولانی و سخت در چیای کورمانج اما کوردها هیچ‌گاە دست‌بردار خاک خود نشدند. عفرین در شمال و شرق سوریە و در آغوش روژآوای کوردستان در مرز بین ترکیە و سوریە واقع شدە است.
در بخش نخست گزارش خود با بریوان حنان، استاد رشتەی تاریخ موسسەی ویان آمارا مصاحبە کردەایم. بە گفتەی بریوان حنان، نام عفرین برگرفتە از واژەی آفرینندگار است و گفت: تاریخ این منطقە بە دوران هوری و میتانی بازمی‌گردد و در هر وجب از این خاک ردپایی از تاریخ و تمدن‌های مختلف وجود دارد.
"نام عفرین برگرفتە از خلاقیت و آفرینندگی است"
بریوان در آغاز سخنان خود از دلایل نام‌گذاری این منطقە و معنی اسم عفرین پرداخت و گفت: دو دیدگاە متفاوت در مورد نام عفرین وجود دارد، برخی معتقدند کە این نام برگرفتە از خلاقیت و آفرینندگاری مردم منطقە است، برخی دیگر معتقدند کە نام آن برگرفتە از رودخانەای با نام "اورین" کە در این منطقە جاری است. همچنین همانگونە کە می‌دانیم اساطیر منطقە متکی بر کتاب مقدس است، بنابراین آمدن اسم عفرین در کتاب مقدس اوستا منطقی است. براساس اسطورەای دیگر هنگامی کە طوفان ایجاد شد، پرندگان کلماتی از تورات، انجیل و قرآن کە بر روی شاخەهای درخت زیتون بود برای حضرت نوح می‌آوردند کە نشان از کاهش سطح آب و پایان آشوب بود. بە همین دلیل شاخەی زیتون و کبوتر سفید بە عنوان نماد آشتی و صلح شناختە شدەاند.
همچنین با اشارە بە تاریخ عفرین بریوان گفت: تاریخ عفرین بە دوران هوری و میتانی بازمی‌گردد، تمدن‌های بسیاری در این منطقە شکل گرفتد و شرفخان بدلیسی درکتاب تاریخی با نام "شرفنامە" از فرمانروایی با نام ماند سخن گفتە است. ماند فرمانروای منطقەی انتاکیا بود در آن زمان منطقەی کلیس و بە تبع آن عفرین بخشی از فرمانروایی انتاکیا بود.
تا اوایل قرن بیستم نیز عفرین بخشی از منطقەی کلیس محسوب می‌شد. هنگامی کە ماند فرمانروای منطقەی کلیس بود، فرمانروایی وی بسیار وسیع بود و بسیاری از شهرهای سوریە و ترکیە همانند حما، عزاز و حتی ماراش و دریای سفید تابع آن بودند. فرمانروایی ماند در جنگ‌های صلیبی نیز مشارکت داشتند و با صلاح‌الدین ایوبی نیز همکاری کردەاند. میرحسین جانپولات دستور عثمانی‌ها مبنی بر مشارکت در جنگ صفوی‌ها را رد کردە و در این جنگ با آنها همراە نشدە است، بە همین دلیل از سوی عثمانی‌ها بە قتل رسید.
عفرین منطقەای غنی از آثار باستانی و تاریخی
بریوان در ادامەی سخنان خود از آثاری سخن گفت کە در منطقەی عفرین وجود دارند و گفت: منطقەی عفرین بە دلیل وجود آثار تاریخی ارزشمندی کە در آن وجود دارد شناختە شد و هر وجب از این خاک ردپای تمدنی در خود نهان کردە است. بە همین دلیل هنگامی کە وارد خاک عفرین می‌شوید این واقعیت بە وضوح قابل مشاهدە است. یکی از این آثار قلعەی نبی هوری است کە در منطقەی شرانای شهر عفرین واقع است، نام نبی حوری برگرفتە از زبان عربی بە معنای رسول یا پیامبر است. همچنین جشن خدای "نبو" در برخی از مناطق بین‌النهرین تا قرن سوم پس از میلاد برگزار می‌شد. ساکنین آن برخی از مناطق را بە عنوان اماکن مقدس می‌دانند. قلعەی هوری، زیارتگاە حنین، زیارتگاە عبدالرحمن، شیخ برکات و ... از جملەی این اماکن مقدس هستند. در زیارت حنین جسد میهن‌پرست بزرگ کورد، نوری درسیمی بە خاک سپردە شدە است.
عفرین اقلیمی کوهستانی
بریوان از کوهستانی بودن منطقەی عفرین گفت و افزود: متوسط ارتفاع آن ٧٠٠ تا ١٢۶٩ متر است، مرتفع‌ترین بخش آن تپەی بزرگ است کە بخشی از رشتەی توروس در سوریە است. ٣ هزار و ٨۵٠ کیلومتر وسعت دارد کە حدود ٢ درصد از مساحت سوریە است. دشت‌هایی دارد کە رود عفرین کە حدود ٨۵ کیلومتر است از آن می‌گذرد. این رود بە عنوان منبع اصلی آب شیرین در سوریە شناختە شدە است. عفرین از هفت شهر بزرگ شرا، شیە، جندرس، رجو، بلبلی، مابتا و شیراوا تشکیل شدە و همچنین ٣۶۶ روستا دارد. براساس آماری کە دولت از سرشماری این مناطق در سال ٢٠١٢ ارائە دادە است ۵٢٣ هزار و ٢۵٨ نفر جمعیت دارد کە بیش از ٩٠٪ آن کورد هستند.
سرزمینی آراستە با درختان زیتون
بریوان با بیان اینکە عفرین بە کشاورزی و درخت زیتون شهرە دارد، افزود: عفرین غنی از کشاورزی است. میلیون‌ها درخت زیتون دارد و و تا چشم کار کند زیتون می‌بینید. درختان زیتون عفرین زیبا و آراستە هستند. کوردهای عفرین از زیتون روغن زیتون تولید می‌کنند. میوە دارد و قبلا انگور در این منطقە بسیار وجود داشت اما اکنون هم می‌توان گفت انگور آن از بسیاری از مناطق دیگر بیشتر است. سیب، گردو، انجیر، انار، انگور .، پرتقال و ... دارد.
ویژگیهای تجاری و صنعتی عفرین
بریوان از ویژگیهای صنعتی و تجاری عفرین نیز سخن گفت، "از لحاظ تجاری کوردهای این منطقە بسیار باهوش هستند. همراە با ثروت طبیعی کە عفرین دارد ساکنان آن نیز از لحاظ تجارت خود را پیش بردەاند و با بسیاری از مناطق دیگر نیز روابط تجاری دارند. کارگاەهای تولید صابون، آبجو، روغن، ترشی، ماست و ... در این منطقە ایجاد شدەاند."
ویژگیهای گردشگری از دیگر ویژگی‌هایی است کە ضمن تاکید بر آن بریوان گفت: با وجود ثروت‌های طبیعی عفرین از لحاظ گردشگری نیز مورد توجە است، با توجە بە طبیعتی کە عفرین دارد و همچنین با توجە بە وجود اماکن و مناطق مقدس در آن، بە قطب گردشگری تبدیل شدە بود. طبیعت و آب‌وهوای عفرین از دلایل اصلی تبدیل آن بە قطب گردشگری بود، مردم عفرین نیز ویژگی‌هایی متفاوت با دیگر مناطق دارند و فرهنگ و آداب و رسوم خاص آن باعث تمایز آن شدە است. ساکنان بە فرهنگ خود پایبند هستند و بیشتر آنها تنبور و آلات موسیقی متفاوت می‌نوازند. آواز و ترانەهای این منطقە بسیار مشهور هستند و گروەهای رقص فولکلور آن اغلب در مسابقات سوریە برندە می‌شوند.