شهلا محمدی

مرکز خبر- پس از تشکیل جمهوری کوردستان در مهاباد در سال ١٩۴۶، زنان حزب دموکرات کوردستان در راستای تحقق اهداف خود "اتحادیە‌ی یایان" را بنیاد نهادند، مینا قاضی بە عنوان رئیس این سازمان انتخاب شد و با بنیاد این اتحادیە تلاش برای آگاە‌سازی و روشنگری جامعە نسبت بە حقوق زنان آغاز و همچنین فعالیت زنان در عرصەهای اجتماعی و سیاسی در روژهلات کوردستان آغاز شد.

کار و فعالیت این سازمان خاص روژهلات (شرق) کوردستان بود، اما زنان بخش‌های دیگر کوردستان نیز چشم امید بە آن دوختە و حمایت خود را از این اتحادیە اعلام کردند. اتحادیە با هدف پیشبرد مبارزات ملی، آگاەسازی زنان، مشارکت زنان در عرصەهای اجتماعی و آموزش زبان مادری آغاز بە کار کرد، بسیاری از زنان بە دلیل وجود این اتحادیە توانستند در عرصەهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعە نقش داشتە باشند.

 دو هدف برتر اتحادیە‌ی زنان دموکرات، پیشبرد مبارزات ملی همزمان با دستیابی بە حقوق زنان و ایجاد برابری در جامعەی کوردستان بود.

 با پایان دوران جمهوری کوردستان این اتحادیە بە تعلیق درآمد. با وجود بە تعلیق درآمدن این اتحادیە، اما زنان کورد ناامید نشدە و برای تشکیل دوبارەی آن تلاش کردند. با انقلاب ۵٧ در ایران و تغییرات سیاسی- اجتماعی کە در کوردستان بە وجود آمد، بار دیگر اتحادیەی زنان دموکرات کوردستان سازماندهی شد و پس از آغاز بە کار جمهوری اسلامی و انحراف انقلاب خلق‌های ایران از اهداف خود، زنان عضو این اتحادیە در جبهەی مبارزە علیە تبعیض ملیتی و جنسیتی قرار گرفتند و بسیاری از پیشمرگان این سازمان در مبارزە علیە تبعیض جان باختند و یا در زندان‌های جمهوری اسلامی اعدام شدند.

اکنون نیز با تشدید خشونت و تبعیض علیە جامعەی ایران و بە ویژە روژهلات کوردستان، زنان از راەهای مختلف از جملە تشکیل اتحادیەهای فراگیرتر و همچنین برنامەهای آموزشی بە ویژە از طریق رسانەها برای آگاەسازی جامعە تلاش می‌کنند، تا بدینگونە نقش موثری در کاهش خشونت و رفع تبعیض و حتی مبارزات ملی کوردستان داشتە باشند، اتحادیەی زنان حزب دموکرات کوردستان ایران از جملەی اتحادیەهایی است کە در این راستا بە فعالیت می‌پردازد.

خبرگزاری زنان (نوژنها)در گفت‌وگوی اختصاصی با مهتاب خضری، عضو اتحادیەی زنان حزب دموکرات و فعال حقوق زنان، بە بررسی بیشتر اهداف و برنامەهای این اتحادیە، وضعیت کنونی زنان در ایران و روژهلات کوردستان، فعالیت‌های مشترک آن با دیگر سازمان‌های زنان، فعالیت‌های این اتحادیە طی سال ٢٠٢١ و همچنین برنامەی این اتحادیە برای سال ٢٠٢٢ پرداخت.

 

چگونگی فعالیت اتحادیەی زنان و اهداف و برنامەهای آن

 مهتاب خضری نخست با اشارە بە چگونگی شکل‌گیری اتحادیەی زنان حزب دموکرات کوردستان در دوران جمهوری کوردستان، تحت عنوان اتحادیەی زنان "یایان "در مهاباد، گفت: اتحادیەی زنان دموکرات در دورانی پا بە عرصەی فعالیت گذاشت کە جامعەی کوردستان جامعەای فئودالی و عشیره‌گرا بود و اتحادیەای برای زنان وجود نداشت. در این هنگام حکومت کوردستان توانست فضای دموکراتیکی ایجاد کند تا زنان بتوانند با آگاهی از حقوق خود بە فعالیت‌ بپردازند. 

وی تاکید کرد: "آغاز کار این اتحادیە هنگامی صورت گرفت کە جامعەی کوردستان تحت تبعیض ملی، مذهبی و هرگونە تبعیض دیگری قرار داشت، پس برنامەهای اتحادیە نیز در این هنگام در راستای از میان برداشتن همین تبعیض‌ها بود."

مهتاب در ادامەی سخنان خود بە اهداف این اتحادیە اشارە کرد و گفت: این اتحادیە یک سازمان دموکراتیک زنانە است کە برای دستیابی بە اهداف سیاسی و اجتماعی زنان در جامعەی کوردستان تلاش خواهد کرد و حزب دموکرات کوردستان ایران را پیشرو جنبش ملی دموکراتیک خود می‌داند و با الگو قرار دادن حزب دموکرات کوردستان، برای رسیدن بە اهداف سیاسی خود تلاش خواهد کرد.

وی اساسی‌ترین اهداف این اتحادیە را چنین برشمرد، "مبارزە برای حق زنان در همەی عرصەها و برابری و عدالت از طریق تامین حقوق انسانی و اجتماعی همەی افراد جامعە خصوصا زنان برای توسعەی مشارکت در جامعە. همچنین این اتحادیە مبارزە برای مسائل ملی را نیز همدوش با مسئلەی زن، یکی از اهداف اصلی خود می‌داند و معتقد است حل مسئلەی زن بە وجود هویت ملی معتبر بستگی دارد و عدم ستم ملی راەگشایی برای مسائل زنان است. از سوی دیگر زنان بە عنوان نیمی از جامعە خواهان مشارکت در همەی مسائل جامعە هستند و یکی از اهداف سیاسی اتحادیەی زنان، مشارکت و حمایت از جنبش آزادی‌خواە کوردستان خواهد بود."

وی در ادامە با اشارە بە دیگر اهداف این اتحادیە گفت: حق تعیین سرنوشت موازی است با جنبش آزادی‌خواهانەی زن کورد کە در برنامەی حزب دموکرات هم بە این مسئلە اشارە شدە است. افشاگری سیاست ظالمانە و تبعیض‌آمیز و اعمال سرکوب‌گرانەی رژیم در قبال جامعە و بە ویژە زنان کوردستان، حق داشتن مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان و توانمند‌سازی و آگاهی زنان در این راستا باید به گونه‌ای باشد که بتوانند در مراکز سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری مشارکت داشتە باشند.

مهتاب دستیابی بە حق انسانی، برابری و عدالت جنسیتی در جامعە و رفع ظلم و ستم و سرکوب زنان را از مهم‌ترین اهداف این اتحادیە خواند کە بە گفتەی وی این اصل در برنامە و اساسنامەی حزب دموکرات نیز گنجاندە شدە است.

 

تحلیل وضعیت کنونی زنان در جامعەی ایران و کوردستان

مهتاب معتقد است "اکنون همەی جامعەی ایران تحت ستم است، زنان سهم بیشتری از این ستم دارند و همزمان با افزایش ستم، مبارزە برای رسیدن بە حقوق نیز افزایش خواهد یافت و زنان کوردستان نیز اکنون بە حقوق خود آگاە هستند، چنانچە در سال‌های اخیر شاهد آن بودەایم."

وی با اشارە بە تعداد زندانیان سیاسی زن کە بە دلیل فعالیت در عرصەهای مختلف در زندان هستند گفت: زنان کورد در عرصەهای مختلف از جملە سیاسی، اجتماعی و فرهنگی فعالیت می‌کنند و هزینەهای گزافی در این راستا دادەاند و اکنون زنان بسیاری تنها بە دلیل مطالباتشان و رسیدن بە حقوق خویش در زندان‌های جمهوری اسلامی بە سر می‌برند.

وی تاکید کرد زنان راە طولانی در پیش دارند و همچنان بە نیرو و پشتکار بیشتری برای مبارزە نیازمندند، زنان با فعالیت در عرصەهای مختلف و بە ویژە مشارکت در نهادهای مردمی توانستەاند وجود خود را بە اثبات برسانند و در مبارزات تاثیرگذار باشند.

مهتاب خضری افزود: حتی با وجود فضای امنیتی حاکم بر ایران و بە ویژە کوردستان و همچنین شیوع ویروس کرونا کە طی سال‌های گذشتە همەی فعالیت‌ها را مختل کرد، اما کماکان شاهد فعالیت‌های گستردەی زنان هستیم.

 

فعالیت‌‌های اتحادیەی زنان کوردستان طی سال ٢٠٢١

مهتاب خضری با اشارە بە تشکیل "اتحادیەی زنان کوردستان ایران" طی سال‌های اخیر کە متشکل از "اتحادیەی زنان خبات، اتحادیەی زنان آسوی کورد، اتحادیەی زنان دموکرات کوردستان ایران و اتحادیەی زنان کوردستان" است گفت: ما در این اتحادیە فعالیت‌های مشترک و حائز اهمیتی داشتەایم کە بخش بیشتری از جامعە را در برگرفتە است و با انتشار چندین بیانیە و سمینار و فعالیت‌های مختلف، توانستەایم همکاری مشترک داشتە باشیم.

وی بە تاثیرات منفی شیوع ویروس کرونا بر فعالیت‌های این اتحادیە پرداخت و گفت: در یکی دو سال گذشتە بە دلیل شیوع کرونا بسیاری از برنامەهای ما متوقف شد، برنامەهای زیادی داشتیم کە محدودیت‌های کرونایی باعث شد این اتحادیە نتواند کارهای خود را بە خوبی پیش ببرد.

وی در ادامەی سخنان خود بە تهدید امنیتی فعالین سیاسی، بە ویژە زنان فعال در این اتحادیە اشارە کرد کە محدودیت‌هایی برای فعالیت‌های آنان ایجاد کردە است، "اتحادیەی ما یکی از نهادهای حزب دموکرات کوردستان ایران است کە در سال‌های اخیر تحت فشار امنیتی بسیاری قرار گرفتە است و این تهدیدها بر فعالیت‌های ما نیز  تاثیرگذار بودە است و نتوانستیم بە خوبی برنامەهای خود را پیش ببریم."

مهتاب تاکید کرد با وجود همەی محدودیت‌ها، اما این سازمان همچنان فعالیت‌های موثری داشتە است، وی "کمپین سکوت را بشکنیم" را یکی از مهم‌ترین و موثرترین فعالیت‌های این سازمان خواند کە با راەاندازی آن تلاش شدە "مسئلەی زنان دغدغەی کل جامعە باشد"، وی گفت این کمپین دراز مدت است و جهت آگاهی‌بخشی بە جامعە و برجستە ساختن مسائل زنان ایجاد شدە است.

وی افزود: "هنگامی کە زن تحت ستم باشد، همەی جامعە تحت ستم خواهد بود."

 

روابط اتحادیە و فعالیت‌های مشترک با سازمان‌های زنان

مهتاب خضری در ادامەی سخنان خود گفت: ما چهار سازمان "اتحادیەی زنان کوردستان ایران" را تشکیل دادەایم و فعالیت و بیانیەهای مشترکی داریم.

وی تاکید کرد "حزب دموکرات پیشرو ما است و باید سیاست‌های ما نیز در راستای سیاست‌های این حزب باشد، اما در عمل ما مستقل هستیم و در واقع این خود زنان هستند کە اهداف و برنامەهای خود را تعیین می‌کنند."

وی با اشارە بە روابط این اتحادیە با سازمان‌های زنان در سطح ایران گفت: تاکنون گفت‌وگوها و بیانیەهایی با سازمان‌های زنان در سطح ایران نیز داشتەایم، اما متاسفانە بە دلیل در تبعید بودن نمی‌توانیم آنچنان کە باید برنامەهای خود را پیش ببریم، اما باز هم تلاش کردەایم و توانستیم تا حدی در شناسایی اهداف زنان کورد و دیگر زنان ایران موفق عمل کنیم.

مهتاب بە مرکزگرایی برخی از اتحادیەها و سازمان‌های زنان در سطح ایران پرداخت و آن را عاملی برای عدم ارتباط با این سازمان‌ها دانست، چرا کە این سازمان‌ها برنامە و اهداف خود را برتر می‌دانند.

وی در ادامە افزود: پروژەهایی داریم کە بیشتر شامل فعالیت‌های رسانەای است، تا زنان از این طریق بتوانند بە آگاهی و روشن‌گری برسند، در همین راستا چندین کمپین از جملە همان "کمپین سکوت را بشکنیم" را راه‌اندازی کردیم، کمپین‌هایی کە داشتەایم توانستند بە بسیاری از اهداف خود برسند.

وی همچنان  "افشاگری سرکوب‌های ظالمانەی جمهوری اسلامی" را از دیگر پروژەهای این اتحادیە عنوان کرد تا از این طریق بتوانند وضعیت حقوق بشر در ایران و کوردستان، بە ویژە وضعیت زنان را بە نهادها و سازمان‌های جهانی گزارش کنند.

 

برنامەی اتحادیە در سال ٢٠٢٢

مهتاب در پایان بە برنامەهای اتحادیەی زنان حزب دموکرات برای سال ٢٠٢٢ اشارە کرد و گفت: ما سالانە آمارهایی از نقض حقوق بشر در ایران گردآوری می‌کنیم، در روز زن و سالگرد تشکیل اتحادیە نیز فعالیت‌هایی خواهیم داشت و همچنین برنامەهای فصلی داریم.  هرچند گاهی نیز بنابر شرایط، برنامەریزی‌ها تغییر خواهد کرد و همانگونە کە پیشتر اشارە کردم، مسائل امنیتی یکی از دلایل تغییر برنامەهای ما بودەاند.

وی تاکید کرد: "ما براین باوریم تا جمهوری اسلامی حاکم باشد، زنان از حقوق خود بهرەمند نخواهد شد، بە همین دلیل نخستین هدف ما کار برای نابودی حکومت جمهوری اسلامی و تشکیل یک حکومت دموکراتیک و در چنین شرایطی دستیابی بە حقوق زنان است."