مبارزات زنان؛ قاره به قاره، در گذشته و حال
در كشور "سهی بشاره" و "می شدیاق" سهمی از آزادی وجود دارد، اما مبارزات زنان همچنان ادامه دارد.
مرکز خبر ـــ لبنان کشوری در خاورمیانه است که از درگیری‌ها، جنگ‌های داخلی، اختلافات سیاسی و وجود ارزش‌های سکولار رنج می‌برد، اما یکی از کشورهایی است که زنان از آزادی محدودی برخوردارند. قانون، ازدواج زیر سن قانونی و آزار و اذیت و تجاوز را تشویق می‌کند، زنان لبنانی در برابر انحصار تلاش و رنج و خشونت بر علیه زیبایی و همچنین برای کسب حقوقی که از قوانین سلب شده است، در حال مبارزه هستند و درصد نمایندگی زنان در سیاست تنها ۰.۲درصد است.
در بخش آخر این گزارش ما از دومین کشور خاورمیانه، لبنان صحبت می‌کنیم. لبنان در طول تاریخ خود تمدنهای زیادی مانند تمدن فنیقی، بابلی و آشوری را در بر گرفته است. لبنان جنگل‌های کوهستانی را تا مدیترانه گسترش داده است. در سال ۱۹۴۳ لبنان از استعمار فرانسه آزاد و استقلال خود را اعلام کرد.
این کشور یکی از سکولارترین کشورهای منطقه محسوب می‌شود که در آن ۱۸ بافت مختلف مذهبی و ملی وجود دارد. این کشور شاهد جنگی طولانی بود که از سال ۱۹۷۵ آغاز و در سال ۱۹۹۰ پایان یافت.
"فریاد "آتش" سهی بشاره به گوش جهانیان رسیده است"
به دلیل سیاست‌های استعماری، ۲۰ سال درگیری‌های داخلی و جنگ منطقه‌ایی در لبنان فوران کرد. در طول جنگ، مبارزات زنان، به ویژه در زمینه‌ی مبارزه با جنایات علیه بشریت، ظهور کرد و "سهی بشاره" مبارز یکی از این مبارزان زن است. سهی بشاره در سال ۱۹۶۷ در بیروت متولد شد و پدرش عضو حزب کمونیست بود. در سال ۱۹۸۲، هنگامی که اسرائیل بیروت را اشغال کرد، سهی به حزب کمونیست پیویست. وی ماموریت ترور فرمانده‌ی ارتش جنوب لبنان، ژنرال آنطوان لحد را به عهده گرفت. وی برای آموزش همسرش به عنوان مربی ایروبوکس وارد خانه‌ی آنطوان لحد شد. در ۱۷ نوامبر ۱۹۸۸، او در خانه منتظر ماند تا لحد برگردد. قبل از اینکه بیرون بیاید، با یک تپانچه به او شلیک کرد و به سینه و بازویش اصابت کرد.
ژنرال در طی این عملیات مجروح شد، در حالیکه سهی بشاره دستگیر و در زندان بدنام خیام زندانی شد. وی ۱۰ سال را در زندان بدون محاکمه و ۶ سال را در انفرادی و انزوا گذراند. طی یک اعتراض و حمایت گسترده در لبنان و اروپا، سهی بشاره در سال ۱۹۹۸ آزاد شد. در سال ۲۰۰۳، سهی کتاب شخصی زندگی‌نامه‌ایی به نام "مقاومت" نوشت که در آن از زندگی در لبنان قبل و بعد از دستگیری می‌گوید. در سال ۲۰۱۱، سهی کتاب دیگری از وی منتشر کرد، تحت عنوان "من در زندان خواب گیلاس را می‌بینم"، همچنین کتاب زندگی‌نامه‌ایی با مشارکت روزنامه‌نگار لبنانی، کوزیت الیاس ابراهیم، که او نیز در زندان خیام بازداشت شده بود، نوشت. بخشی از داستان سهی که در سال ۲۰۱۰ در یک فیلم کانادایی به نام "آتش" استفاده شد.
سهی بشاره در حال حاضر در تبعید زندگی می‌کند و قادر به دیدار از میهن خود نیست. به مدت ۲۶ سال، زنان لبنانی در تلاشند تا زخم‌های جنگ داخلی را التیام بخشند، و از بین بردن کفنی که در نتیجه‌ی فرقه‌گرایی و عشیره‌گرایی زنان در آن زندگی می‌کنند.
"می شدیاق: من به خاطر وطن دست و پاهایم را فدا کردم"
لبنان که بعنوان "خاورمیانه‌ی کوچک" شناخته می‌شود، به صحنه‌ی درگیری و آزمایش بین اسرائیل، سوریه و فرانسه تبدیل شده است. در این کشور، در سال ۲۰۰۵ زن دیگری مورد هدف قرار گرفت. این روزنامه‌نگار لبنانی می شدیاق است. می به شدت از مداخله‌ی سوریه در کشورش انتقاد کرد و در سپتامبر ۲۰۰۵، تلاش برای ترور می شدیاق با کاشت وسیله‌ی انفجاری در ماشین او انجام شد، که منجر به مجروحیت شدید وی شد. می شدیاق به دلیل گزارش‌های بسیار کلیدی و انتقادی در مورد ترورهای سیاسی که در لبنان و کشورهای همسایه اتفاق افتاد، مشهور بود. ترور می منجر به قطع پا و بازوی چپ وی شد و پس از دو سال معالجه، به وطن بازگشت. می برنده‌ی جایزه‌ی شجاعت در روزنامه‌نگاری از بنیاد بین‌المللی رسانه‌های زنان شد. هنگام اهدای جایزه، می شدیاق گفت: "به دلیل جنگ در کشورم، من دستم را از دست دادم، و همچنین پای خود را از دست دادم، که با آن به صورت دشمنان ضربه می‌زدم و این کم نیست. روزنامه‌نگاری شجاعت می‌خواهد و این به معنای صدایی رسا و ریسک کردن است. اما در لبنان، از سال ۲۰۰۵، روزنامه‌نگارها کشته می‌شوند، یا اینکه مثل من با عصا یا روی صندلی‌های معلولان راه بروند."
می شدیاق در حال حاضر به عنوان یک فعال زن از طریق انجمنی که به نام خود تاسیس کرده است در رویدادهای مختلف برای حقوق زنان شرکت می‌کند.
"محدود هم باشد، آزادی‌هایی وجود دارد"
نگاهی به وضعیت زنان در میهن سهی بشاره و می شدیاق مفید است و با یک مقایسه‌ی ساده بین شرایط زنان لبنانی و دیگر زنان در بقیه‌ی کشورهای عربی، به وضوح خواهیم دید که در آنجا محدود آزادی و حقوق بیشتری در لبنان برای زنان وجود دارد. جایی که زنان لبنانی در مقایسه با سایر کشورهای عربی از آزادی پوشیدن برخوردار هستند و از آزادی حرکت نیز برخوردار هستند. زنان لبنانی نیز از حقوق مدنی مشابه مردان برخوردارند. اما با وجود همه‌ی اینها و به دلیل تعدد دین، قوانین داخلی در لبنان با توجه به جهت‌گیری مذهبی تغییر می‌کند.
با وجود آزادی‌هایی محدود در لبنان، نمایندگی زنان در حوزه‌های سیاسی تقریبا رسمی است و به طور نمادین به چند نفر محدود می‌شود.
"سوزان حبیش بدلیل انتقاد از عربستان سعودی از سمت خود برکنار شد"
با نگاهی به وضعیت فعلی کشور ، درمی‌یابیم که روزنامه‌ها و رسانه‌ها مشغول پدیده‌ی تبعیض و نابرابری علیه زنان و پیامدهای آن هستند. به عنوان مثال، سرهنگ دوم سوزان حاج حبیش، رئیس دفتر مبارزه با جرم اطلاعاتی و حمایت از مالکیت معنوی، از سمت خود برکنار شد، زیرا او یک توییت را که اعطای حق رانندگی زنان توسط پادشاهی را مسخره می‌کرد، پسند کرده بود.
"در سیاست هیچ اسمی از زنان وجود ندارد"
زنان لبنانی اگر چه در زندگی اجتماعی حضور دارند، اما حضور آنها در موقعیت‌های تصمیم‌گیری بسیار ضعیف است. زنان لبنانی علیه در حاشیه ماندن خود از صحنه سیاسی می‌جنگند. قبل از انتخابات ماه مه، یک کمپین گسترده برای افزایش درصد نمایندگی زنان در پارلمان ترتیب داده شد و علی‌رغم همه‌ی تلاش‌ها، درصد نمایندگی زنان از ۰.۲ درصد فراتر نرفت.
"قانون برای هر فرد بالای ۱۲ سال ازدواج را مجاز می‌داند"
مبارزه برای حقوق زنان محدود به حوزه‌ی سیاست نیست، بلکه در بسیاری از زمینه‌های دیگر فراتر از آن است. موضوعات زیادی وجود دارد که ذهن زنان لبنانی را به خود مشغول کرده و برای آنها مبارزه می‌کنند، این موارد شامل قوانین و قوانین دینی است که اجازه می‌دهد کودکان در سن ۱۲ سالگی ازدواج کنند، مسئله‌ی ازدواج با قربانیان تجاوز به عنف از تجاوزگران آنها و بسیاری از زمینه‌های دیگر.
مسئله دیگری که افکار عمومی را به خود مشغول می‌کند، قانون جرم‌انگاری آزار جنسی است که در سال ۲۰۱۷ تصویب شد، اما این قانون هنوز در کشور اجرا نشده است. برخی از گروه‌های مذهبی همچنین به دنبال تصویب قانونی هستند که قتل‌های "ناموسی" را همچون جرم تلقی نمی‌کنند، در حالی که زنان با تصویب این قانون مبارزه می‌کنند.
زنان می‌گویند: "دیگر بس است"
پس از تصویب قانون خشونت خانگی، که از سال ۲۰۱۴ صادر و شروع به اجرا کرد ، سازمان زنان "دیگر بس است" پیش‌نویس قانونی را برای جلوگیری از ازدواج کودکان زیر سن قانونی تهیه و پیش‌نویس این قانون را به مجلس ارائه کرد. برای شش سال متوالی، زنان با سازماندهی فعالیتها و رویدادهای مختلف سعی در روشن ساختن این موضوع داشتند، اما تاکنون این قانون در مجلس مطرح نشده است.
"خشونت پنهان تحمیل فرهنگ اقتدارگراست"
یکی از انواع خشونت‌هایی که زنان در لبنان در معرض آن قرار دارند، خشونت مربوط به بهره‌برداری از بدن زن است. زنان به نام زیبایی در معرض خشونت پنهان قرار می‌گیرند، زیرا ارزش‌های زیبایی سرمایه‌داری غربی به جامعه‌ی لبنان تحمیل می‌شود، در حالی که زنان با رفتن به سالن‌های زیبایی به هماهنگی با این ارزش‌ها می‌پردازند. زنانی که ارزش‌های زیبایی تعیین شده توسط خودکامه را می‌پذیرند، خشونت پنهانی علیه بدن خود اعمال می‌کنند، در حالی که سازمان‌های زنان علیه این اشکال مختلف خشونت مبارزه می‌کنند.