کروناویروس‌ها،  خانواده‌ی بزرگی از ویروس‌ها و زیر مجموعه‌ی کرونا ویریده هستند که از ویروس سرماخوردگی معمولی تا عامل بیماری‌های شدیدتری همچون سارس، مرس و کووید ۱۹ را شامل می‌شود، آخرین نوع آن‌ها، کرونا ویروس سندرم حاد تنفسی ٢ یا همان کوید ١٩ در دسامبر ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین با همه‌گیری در انسان شیوع پیدا کرد.

 

سارا ارومیه

کروناویروس‌ها در دهه‌ی ۱۹۶۰ کشف شدند  و مطالعه بر روی آن‌ها به‌طور مداوم تا اواسط دهه‌ی ۱۹۸۰ ادامه داشت. این ویروس به‌طور طبیعی در پستانداران و پرندگان شیوع پیدا می‌کند، با این حال تاکنون هفت کروناویروس منتقل شده به انسان، کشف شده‌است. آخرین نوع آن‌ها، کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲  یا کوید ١٩، در دسامبر ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین با همه‌گیری در انسان شیوع پیدا کرد.این کروناویروس پس از مدت کوتاهی تمام جهان را درگیر کرد.

 

نحوەی شیوع کرونا

در دسامبر ۲۰۱۹ نیز، برای اولین بار در شهر ووهان استان هوبئی چین، پس از اینکه مردم بدون علت مشخصی دچار سینه پهلو شدند و واکسن‌ها و درمان‌های موجود موثر نبودند، نوع جدیدی از کروناویروس با همه‌گیری در انسان شناسایی شد. از میان نخستین افرادی که به این ویروس آلوده شده‌اند، مشخص شد که دو سوم آنها با بازار عمده‌فروشی غذاهای دریایی هونان، که در آن حیوانات زنده نیز به فروش می‌رسد، ارتباط داشته‌اند.

با عبور تعداد قربانیان ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ نفر سازمان جهانی بهداشت برای بیماری ناشی آن نام رسمی انتخاب کرده‌است ( کووید ۱۹)  که اشاره‌ای دارد به ''کرونا''، ''ویروس''، ''بیماری'' و سال ۲۰۱۹.

 این نوع کرونا ویروس قبل از این همه‌گیری در انسان دیده نشده بود. برآوردهای نخستین نشان می‌دهد که درصد مرگ و میر این ویروس بین ۲ تا ۳ درصد مبتلا شدگان است.

 

شیوع کرونا در ایران

در ایران، در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۹۸، به دنبال فوت ۲ بیمار با عوارض تنفسی در بیمارستان کامکار قم، شایعاتی درباره‌ی مرگ این بیماران به علت کروناویروس شکل گرفت. اما دانشگاه علوم پزشکی قم با تکذیب شایعات مربوط به مبتلا بودن این دو بیمار فوت‌شده به کروناویروس، اعلام کرد که تاکنون هیچ‌گونه شواهدی تشخیصی مبنی بر ابتلا به بیماری کرونا دیده نشده‌است.

 در تاریخ ۳۰ بهمن اولین موارد از کرونای جدید در شهر قم از طریق روابط عمومی وزارت بهداشت گزارش شد. رئیس مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت بهداشت اعلام کرد که نتایج آزمایش اولیه ۲ مورد از موارد مشکوک را از نظر ابتلا به کروناویروس، مثبت گزارش داده ‌است. بیمارستان کامکار قم نیز بعنوان محل قرنطینه و مراجعه‌ی بیماران و موارد مشکوک به کرونا مشخص شد.

تا روز نهم اسفند سال ١٣٩٩، ۱۶ کشور کانادا، لبنان، امارات، بحرین، کویت، افغانستان، عراق، عمان، پاکستان، گرجستان، چین، استونی، نیوزلند، بلاروس، بریتانیا و آذربایجان اعلام کرده‌اند که افرادی مبتلا به کروناویروس را شناسایی کرده‌اند که از مبدأ ایران آمده‌اند.

 

چگونگی سرایت ویروس کرونا

در انسان، این ویروس عمدتا از طریق تماس مستقیم با فرد بیمار سرایت پیدا می‌کند. این ویروس همچنین می‌تواند از طریق لمس سطح آلوده و سپس لمس دهان، بینی یا چشم‌ها سرایت پیدا کند، ذرات معلق در هوا که آلوده به این ویروس باشند به راحتی از راه تنفسی قابل انتقال می‌باشد.

 

علائم  ویروس کووید-19

ویروس کوید ١٩ به‌علت ناشناخته بودنش و جهش‌هایی که در چند مرحله و در چند نقطه از جهان صورت گرفت، علایم متفاوتی در افراد و حتی در مردم کشورهای مختلف از خود نشان داد، تاثیرات ژنتیکی و اقلیمی، عوارض و نشانەهای این ویروس را در بدن متغیر کرد.

شایع‌ترین علایم کوید ١٩ شامل: تب یا لرز، سردرد، سرفه، گلودرد، انسداد بینی یا آبریزش بینی، از دست دادن ناگهانی حس چشایی یا بویایی، تنگی نفس یا مشکل در تنفس، حالت تهوع، استفراغ یا اسهال، سرگیجه، یا درد عضلات یا بدن

 

پیامدهای کوید ١٩ در جهان

براساس گزارش منتشره کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل(آنکتاد)، در پی عواقب مخرب اقتصادی همه‌گیری کووید ۱۹، سرمایه گذاری مستقیم خارجی در سال گذشته (۲۰۲۰) ۴۲ درصد در سراسر جهان کاهش یافت و از ۱.۵ تریلیون دلار در سال ۲۰۱۹میلادی به حدود ۸۵۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ رسید.

اما کشورهای هند و چین از بحران افت شدید سرمایه گذاری خارجی در جهان تا حدی مصون مانده؛ به عنوان مثال، چین که توانست سریع تر از دیگر کشورها بر همه‌گیری کووید ۱۹ غلبه کند، رشد ۴ درصدی جریان سرمایه گذاری خارجی را تجربه کرده و این رقم به ۱۶۳ میلیارد دلار رسیده است. در حالی که در سال ۲۰۰۳، این رقم ۵۳ میلیارد دلار بوده است. در هند نیز سرمایه گذاری مستقیم خارجی ۱۳ درصد افزایش یافته و به ۵۷ میلیارد دلار رسیده است.

 

افزایش نابرابری جنسیتی و تاثیر بر اقتصاد جهانی

بنا بر گزارش آکسفام، نابرابری در درآمد خود را در نابرابری جنسیتی نیز نشان داد. آکسفام با ارائه‌ی دلایلی گفت: ''زنان بیشتر از مردان قربانی پیامدهای کرونا هستند''.

 به عنوان مثال، تعداد زنان شاغل در هتل‌‌ها و رستوران‌ها از مردان بیشتر است. بنابراین زنان بیشتری نسبت به مردان به دلیل پاندمی بیکار شده یا درآمدشان را از دست داده‌اند.

همچنین تعداد زنان شاغل در بخش درمانی نیز از مردان بیشتر است. بنابراین احتمال اینکه زنان به کووید۱۹ مبتلا شوند از مردان بیشتر است.

۵۶ درصد اقتصاددانان پرسش شونده معتقدند که نابرابری جنسیتی پس از پاندمی در کشورشان بیشتر شد.

شیوع ایپدمی کرونا چالشی عمیق در اقتصاد جهانی ایجاد کرد، در همین راستا دولت‌های مختلف تلاش می‌کنند برنامه‌ای برای بهبود شرایط اقتصادی کشورشان اتخاذ کنند.

این ویروس بر اقتصاد کشورهای عربی نیز تأثیر منفی گذاشت که مهم‌ترین آنها در بخش گردشگری و درآمدهای نفتی نمایان شد.

 

آثار مثبت کرونا برای جهان

کرونا کنار همه‌ی اینها تأثیرات مثبتی نیز داشت؛ عدم فعالیت بخش‌های صنعتی میزان انتشار دی‌اکسید کربن روی زمین را کاهش داد و بسیاری از بخش‌ها متوجه شدند که با دورکاری نیز می‌توانند به فعالیت‌هایشان ادامه دهند.

توقف اجباری تولید گازهای گلخانه‌ای، آلاینده‌های هوا، پسماندها و فاضلاب‌های صنعتی به‌عنوان جنبه‌ی مثبت شیوع بیماری کرونا بر محیط زیست قلمداد می‌شود، که بشر با کاستن از فعالیت‌های اقتصادی خود به‌نوعی یک فرصت دوباره به محیط زیست داده است.

 کاهش سرعت فعالیت اقتصادی و همچنین متوقف کردن سفر در بسیاری از مناطق جهان نیز منجر به بهبود چشمگیر شرایط آب‌وهوایی و کاهش انتشار دی‌اکسید کربن شده است.

گزارش‌های چینی حاکی از آن است که کاهش 15 تا 40 درصد تولید در بخش‌های صنعتی (از جمله زغال‌سنگ، پالایش نفت و همچنین پروازها)، منجر به کاهش شدید مصرف انرژی و تولید گازهای گلخانه‌ای تنها در دو هفته شد. این امر باعث می‌شود تولید گازهای گلخانه‌ای در چین امسال 1 درصد کاهش یابد. اما این موضوع موقت است و بعد از پایان بحران کوتاه مجدداً وضعیت به روال سابق برمی‌گردد.

 

کرونا و تاثیر آن بر اشتغال زنان

پیامدهای اقتصادی ناشی از ویروس کرونا نشان می‌دهد که زنان در مواجهه با کرونا بیشتر از مردان صدمه دیدند چرا که زنان از درآمد، پس‌انداز و حمایتهای شغلی کمتری برخوردارند و سهم بیشتری از مشاغل ناپایدار به آنها اختصاص دارد.

سازمان جهانی کار تخمین زده که نرخ مشارکت اقتصادی زنان در سطح جهان در سال ۲۰۲۰ حدود دو درصد کاهش یافته و از ۴۹ درصد به ۴۷ درصد رسیده است. این موج جهانی بیکاری زنان، سازمان ملل متحد را هم نگران کرده است.

آمارها نشان می‌دهد که درصد افت تعداد زنان شاغل در ایران از پاییز ۱۳۹۸ تا پاییز ۱۳۹۹، یعنی در طول یک سال اول همه‌گیری کووید-۱۹، تقریبا ۱۴ برابر مردان بوده است.

در این مدت تقریباً از هر شش زن شاغل، یکی شغلش را از دست داده است. در مقابل تنها از هر ۷۸ مرد شاغل، یک نفرشان دیگر کار نمی‌کند.

به عبارت دیگر، نه تنها شمار زنانی که در طول همه‌گیری شغلشان را از دست داده‌اند، سه برابر مردان بوده، بلکه با توجه به تعداد کمتر زنان شاغل، احتمال بیکار شدن آن‌ها بسیار بیشتر از مردان بوده است.

بسیاری از مغازه ها، رستوران‌ها، هتل‌ها، تالارها، اغذیه فروشی‌ها، آرایشگاهها، مهدکودک‌ها، باشگاههای ورزشی، مراکز خدماتی، مراکز اقامتی و گردشگری، مکانیکی‌ها و حمل و نقل که در بخش خدمات فعال بودند به تدریج تحت تاثیر کرونا راکد یا تعطیل شدند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که زنان بیش از مردان در بخشهای خدمات مشغول فعالیت هستند و همین مساله نیز باعث شده تا در دوران کرونا بیشتر لطمه ببینند.

 

کرونا و افزایش خشونت خانگی

دبیر کل سازمان ملل متحد می‌گوید با شیوع ویروس کرونای جدید و تبدیل‌شدن آن به یک همه‌گیری جهانی، خشونت‌های خانگی، به‌ویژه علیه دختران و زنان، به‌شکل هراس‌انگیزی رو به افزایش گذاشته است.

ویروس کرونا که شایع شد، فقط زنگ خطر را برای نظام سلامت کشورها، مراکز اقتصادی و کسب وکار در سراسر جهان، یا حتی نظامهای سست سیاسی برخی کشورها به صدا در نیاورد، بلکه از تأثیرات نسبتا پنهان، اما عمیق و طولانی‌مدت آن، ایجاد ناهنجاریهای اجتماعی، نشتر زدن به بحرانهای مزمن جامعه و بیدار کردن خشونت خفته است.

همان موقع که این ویروس فقط در داخل مرزهای چین بود و هنوز در دیگر کشورها، کسی را مبتلا نکرده بود، این ناهنجاریها و بحرانهای اجتماعی آغاز شده بود که قبل از سلامت جسمی افراد، سلامت روانی جامعه را در خطر قرار داده بود.

با گسترش بیشتر ویروس و شروع اجرای تدابیر سختگیرانه دولتها، تعطیلی اجباری مدارس و کارها و به ویژه قرنطینه،  اوضاع از این نظر هم بحرانی‌تر شد و این بار خانەها و خانوادەها، اولین واحدهای اجتماع، به کانون این دست بحرانها  تبدیل شدند.

 

کشف واکسن کرونا

تلاشهای متعددی درجهان به طور همزمان برای ساخت واکسن کرونا انجام گرفته است، خبر کشف واکسن در شرکت فایزر و پس از آن شرکت مدرنا و نیز دانشگاه آکسفورد با کارآیی بالا در کمتر از یک هفته، بمب خبری روزهای پایانی سال ٢٠١٩ بود. شرکت آمریکایی فایزر با مشارکت داروسازی بایونتک آلمان نخستین شرکتهای داروسازی در جهان بودند که روز دوشنبه ۹ نوامبر (۱۹ آبان) از پیشرفت چشمگیر و کارآیی بیش از ۹۰ درصدی پروژه‌ی مشترک تولید واکسن کرونای خود خبر دادند.

دو هفته پس از اعلام اولیه‌ی ساخت واکسن کرونا در آمریکا، دانشگاه آکسفورد در بریتانیا نیز اعلام کرد به واکسن کووید۱۹ با کارآیی تا ۹۰ درصد دست یافته است.

پژوهشگران دانشگاه آکسفورد می گویند تاکنون در میان افرادی که این واکسن روی آنها آزمایش شده، هیچ مورد ابتلای شدید یا الزام به بستری شدن در بیمارستان دیده نشده است.

بسیاری از کشورها اولویت دریافت واکسن را به گروههای جمعیتی با خطر بالا مانند افراد مسن و افراد در معرض ابتلا مانند کادر درمانی اختصاص دادەاند.

طبق آمار رسمی تا ۳۰ ژانویه ۲۰۲۱ حدود ۹۵ میلیون دوز واکسن در سراسر دنیا به افراد تزریق شده است. فایزر، مدرنا و آسترازنکا پیشبینی کرده‌اند که تا پایان سال ۲۰۲۱ میتوانند ۵/۳ میلیارد دوز واکسن تولید کنند که این تعداد می‌تواند حدود ۳ میلیارد نفر را واکسینه کند.

واکسن‌‌های تولید شده در دنیا به طور قطع، درمان صد در صدی کرونا را ثبت نکردەاند چرا که، بسیاری از داوطلبانی که واکسن را تزریق کردند دچار عارضه شده و عدەای نیز جان باختند. در همین حال کارشناسان و متخصصان تاکید کرده‌اند که واکسن‌های کرونا موجب ایمن‌سازی دریافت‌کنندگان واکسن در برابر ویروس می‌شوند اما نمی‌توانند کووید ۱۹ را ریشه کن‌کنند و مانع شیوع آن شوند، بنابراین استفاده از ماسک تا پایان واکسیناسیون ضروری است.

در ایران نیز پزشکان دست به تولید واکسن زدەاند ولی تاکنون به نتایج مثبت گستردەای نرسیدەاند. نگاهی به مواضع احزاب و سیاستمداران مخالف یا منتقد دولت‌ها، نشان می‌دهد که اساساً موضوع کرونا و واکسن آن، به یک موضوع کاملاً سیاسی تبدیل شده است. چرا که با فزونی یافتن مرگ و میر ناشی از کرونا در ایران همچنان علی خامنەای ومقامات ایران از وارد کردن واکسن‌های تایید شده از جانب بهداشت جهانی مخالفت می‌کنند، به‌طوریکه علی خامنه‌ای پیشتر در یک سخنرانی تلویزیونی ورود "واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی" را ممنوع کرد و این فرضیه را مطرح کرد که این کشورها "می‌خواهند واکسن را روی ملت‌های دیگر امتحان کنند، ببینند اثر می‌کند یا نمی‌کند''.

پیش‌بینی و وعده‌های داده‌ شده به مردم ایران از دریافت واکسن کرونا تا به امروز محقق نشده است و در واکسن تولیدی ایران نیز شبەهایی وجود دارد چون تاکنون به تایید بهداشت جهانی نرسیده و کشورهایی چون مالزی که قصد تولید مشترک واکسن با ایران را داشتند هنوز به مرحلەی عملی نرسیده است.

 

آخرین آمار مرگ و میر ناشی از کوید ١٩

 

طبق آخرین آمارهای جهانی ابتلا به ویروس کرونا، طی ۲۴ ساعت گذشته با افزایش ۵۳۵ هزار و ۱۱۱ نفری تعداد مبتلایان به این ویروس تاکنون به ۱۳۱ میلیون و ۹۱۰ هزار و ۸۶۷ نفر رسیده است.

 

فوتی‌های ناشی از کرونا در جهان با رشد ۶ هزار و ۷۴۶ نفری در یک روز به تعداد ۲ میلیون و ۸۶۵ هزار و ۹۲۱ نفر رسیده است.

 

آمار بهبود یافتگان نیز به ۱۰۶ میلیون و ۱۹۶ هزار و ۸۲۷ نفر رسیده است.

آمار مبتلایان ۱۰ کشور اصلی درگیر شیوع کرونا به شرح زیر است؛ اعداد داخل پرانتز تعداد مبتلایان جدید هر کشور است.

 

۱. آمریکا ۳۱ میلیون و ۴۲۰ هزار و ۳۳۱ نفر (۳۶ هزار و ۹۸۳ نفر)

۲. برزیل ۱۲ میلیون و ۹۸۴ هزار و ۹۵۶ نفر (۳۱ هزار و ۳۵۹ نفر)

۳. هند ۱۲ میلیون و ۵۸۷ هزار و ۹۲۰ نفر (۱۰۳ هزار و ۷۹۳ نفر)

۴. فرانسه ۴ میلیون و ۸۲۲ هزار و ۴۷۰ نفر (۶۰ هزار و ۹۲۲ نفر)

۵. روسیه ۴ میلیون و ۵۸۰ هزار و ۳۸۸ نفر (۸ هزار و ۸۱۷ نفر)

۶. بریتانیا ۴ میلیون و ۳۵۹ هزار و ۳۸۸ نفر (۲ هزار و ۲۹۷ نفر)

۷. ایتالیا ۳ میلیون و ۶۶۸ هزار و ۲۶۴ نفر (۱۸ هزار و ۲۵ نفر)

۸. ترکیه ۳ میلیون و ۴۸۷ هزار و ۵۰ نفر (۴۱ هزار و ۹۹۸ نفر)

۹ .اسپانیا ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار و ۹۶۵ نفر (فاقد آمار اعلامی جدید)

۱۰. آلمان ۲ میلیون و ۸۹۵ هزار و ۶۳۱ نفر (۹ هزار و ۶۱۱ نفر)

 

ایران در این فهرست با یک میلیون و ۹۳۲ هزار و ۷۴ نفر مبتلا و ۱۱ هزار و ۶۸۰ مبتلا جدید پانزدهمین کشور با بیشترین آمار مبتلایان کرونا در جهان است.

 

آمار ۱۰ کشور اول فوتی‌های ناشی از کرونا به شرح زیر است؛ اعداد داخل پرانتز تعداد فوتی‌های جدید هر کشور است.

 

۱. آمریکا ۵۶۸ هزار و ۷۷۷ نفر (۲۷۰ نفر)

۲. برزیل ۳۳۱ هزار و ۵۳۰ نفر (هزار و ۲۳۳ نفر)

۳. مکزیک ۲۰۴ هزار و ۱۴۷ نفر (۱۳۶ نفر)

۴. هند ۱۶۴ هزار و ۱۳۲ نفر (۴۷۷ نفر)

۵. بریتانیا ۱۲۶ هزار و ۸۳۶ نفر (۱۰ نفر)

۶. ایتالیا ۱۱۱ هزار و ۳۰ نفر (۳۲۶ نفر)

۷. روسیه ۱۰۰ هزار و ۳۷۴ نفر (۳۵۷ نفر)

۸. فرانسه ۹۶ هزار و ۶۷۸ نفر (۱۸۵ نفر)

۹. آلمان ۷۷ هزار و ۵۵۷ نفر (۵۵ نفر)

۱۰. اسپانیا ۷۵ هزار و ۶۹۸ نفر (فاقد آمار اعلامی جدید)

 

ایران در این فهرست با ۶۳ هزار و ۱۶۰ نفر فوتی و ۱۶۱ فوتی جدید دوازدهمین کشور با بیشترین آمار فوتی‌های کرونا در جهان است.